بایدها و نبایدها در مبتلایان به هپاتیت خودایمنی

یک متخصص گوارش و کبد، علل ابتلا به هپاتیت خودایمنی و روش‌های درمان آن را تشریح کرد.

دکتر سید موید علویان نقش کبد در بدن را نقشی حیاتی دانست و گفت: وظیفه اولیه کبد تصفیه هر چیزی است که ما می‌خوریم. کبد در مراقبت از عفونت‌ها کمک می‌کند و میکروب‌ها و سایر مواد سمی را از خون خارج کرده و به حفظ سلامت کمک می‌کند. همچنین مسئولیت ذخیره انرژی برای به حرکت در آوردن عضلات و کنترل قندخون و تنظیم کلسترول و نیز مسئولیت کنترل چندین هورمون و آنزیم دیگر بر عهده کبد است.

وی در خصوص بیماری خودایمنی افزود: سلول‌های دستگاه ایمنی ممکن است گاهی به دلایل مختلف نتوانند برخی از مواد و اجزای بدن را از مواد خارجی و بیگانه تشخیص دهند و از این رو نسبت به بافت‌های خودی حساس شده و بر ضد آنها پادزهر و یا آنتی بادی ترشح می کنند. در نتیجه دستگاه ایمنی به اشتباه حمله به خود بدن را آغاز می‌کند؛ چنین وضعیتی را بیماری خود ایمنی می‌نامیم.

دلایل ابتلا به هپاتیت خودایمنیعلویان هپاتیت اتوایمیون را وضعیتی دانست که در آن دستگاه ایمنی بدن به اشتباه نسبت به بافت کبد حساس شده و به آن حمله می‌کند و باعث التهاب و تخریب آن می‌شود و گفت: این نوع از هپاتیت برخلاف هپاتیت‌های B و C در اثر عوامل عفونی و ویروسی به وجود نمی‌آید و قابل سرایت نیست. شیوع این بیماری در ایران مشخص نیست، ولی در نقاط مختلف جهان از هر ۱۰ هزار نفر بین یک تا پنج نفر به این بیماری مبتلا هستند. مانند بسیاری دیگر از بیماری‌های خود ایمنی شیوع هپاتیت اتوایمیون در زنان بیشتر است و زنان سه تا چهار بار بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.

وی علت ابتلا به هپاتیت اتوایمیون را نامشخص عنوان کرد و گفت: فرضیات مختلفی در مورد آن وجود دارد. با این حال اکنون ثابت شده است که داشتن استعداد ژنتیکی و وجود یک عامل محرک که فعال کننده این استعداد بالقوه باشد، برای شروع بیماری الزامی است. هر چند که فاصله زمانی میان مواجهه با محرک و شروع بیماری می‌تواند طولانی باشد و شاید استمرار بیماری نیازی به تداوم وجود عامل محرک نداشته باشد. گزارش‌های زیادی از ارتباط میان شروع هپاتیت اتوایمیون و مصرف انواع داروهای شیمیایی و حتی گیاهی وجود دارد. هرچند که بسیاری از این ارتباط‌ها ممکن است تنها یک همزمانی اتفاقی باشد.

علائم ابتلا به هپاتیت خودایمنیاین متخصص گوارش و کبد شایع ترین علامت هپاتیت خود ایمنی را خستگی زودرس معرفی کرد و افزود: در برخی موارد این بیماری با علائمی نظیر کم اشتهایی، کاهش وزن، احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم، زردی، خارش خفیف، دردهای عضلانی و مفصلی همراه باشد. باید دانست که هرچند توجه به علائم بالینی اهمیت خاصی دارد اما هیچ کدام از این علائم به تنهایی نمی‌تواند دلیلی بر ابتلا به هپاتیت اتوایمیون باشد و برای تشخیص این بیماری به آزمایش‌های خاصی نیاز است. غیر از این حدود ۳۰ درصد از بیماران علامت خاصی ندارند و به صورت اتفاقی و به دنبال انجام آزمایشات دوره‌ای بیماری‌شان مشخص می‌شود.

چه زمانی پیوند کبد ضروری است؟علویان در خصوص روند پیشرفت بیماری اتوایمیون تصریح کرد: روند طبیعی این بیماری به نسبت سایر بیماری‌های کبدی معمولاً سریع‌تر است و بافت کبد با سرعت بیشتری در این بیماری دچار تخریب می‌شود. اگر بیمار مبتلا به این بیماری به سرعت تحت درمان قرار نگیرد، در مدت کوتاهی بیماری‌اش به سوی نارسایی کبد یا سیروز پیشرفت می‌کند و اگر در این مرحله نیز مداخلات پزشکی انجام نشود، حیات بیمار در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت. به همین دلیل با توجه به ماهیت نوسانی این بیماری، بسیار مهم است که همه بیمارانی که مشکوک به ابتلا به هپاتیت اتوایمیون هستند، به طور دقیق تحت نظر پزشک معالج باشند.

وی پیوند کبد را برای بیمارانی که بدن‌شان به دارو پاسخ مناسبی نمی‌دهد، اقدامی موثر خواند و اظهار کرد: درصد بسیار کمی از بیماران که قبل از شروع درمان مشخص شده بیماری‌شان پیشرفته است و به سیروز مبتلا هستند، ممکن است به درمان‌های دارویی پاسخ مناسب ندهند و علی‌رغم این درمان‌ها بیماری‌شان پیشرفت کند؛ در چنین بیمارانی پیوند کبد یک اقدام درمانی و بسیار موثر است.

مصرف مکمل‌های بدنسازی را متوقف کنیدوی با اشاره به اینکه نیاز نیست این بیماران رژیم غذایی خاصی داشته باشند، گفت: بیماران مبتلا به این بیماری باید مانند هر فرد دیگری از یک رژیم غذایی سالم شامل مصرف میوه و سبزی فراوان و به حداقل رساندن مصرف چربی‌ها، شیرینی‌ها، نان، برنج، غذاهای سرخ شده و فست‌فودها و ... پیروی کنند. همچنین استفاده از مکمل‌های غذایی بدنسازی نیز باید متوقف شود.

علویان در پایان در خصوص مصرف بعضی از داروهای گیاهی افزود: برخی خوراکی‌ها مانند آب زرشک، آب انار، عرق کاسنی و ... ممکن است در کاهش التهاب کبد موثر باشند، اما شواهد علمی کافی برای استفاده از این داروها وجود ندارد. البته استفاده از سایر درمان‌های گیاهی و سنتی نظیر حجامت به هیچ وجه به بیماران توصیه نمی‌شود و بهتر است از درمان‌های دارویی غافل نشوند.