شیر مادر، اولین واکسن برای تقویت سیستم ایمنی کودک

اگر پای صحبت مادرانی بنشینید که تازه کودکی را به دنیا آورده‌اند، یکی از حرف‌هایی که از آنها می‌شنوید پیرامون تجربه آنها از شیردهی به کودک‌شان است؛ عده‌ای این تجربه را خوشایند توصیف می‌کنند و برخی هم نیز گاردهایی نسبت این موضوع دارند.

سپیده دولتی - کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به اینکه شیر مادر یک غذای کامل تا شش ماهگی کودک است که به تنهایی تمام نیازهای کودک را تا شروع تغذیه تکمیلی فراهم می‌کند، گفت: این فرصت می‌تواند رشد و نمو کودک سالم را توسعه دهد. البته به دلیل نیازهای فیزیولوژیک نوزاد باید همراه تغذیه با شیر مادر، قطره A+D از سه تا پنج روز بعد از تولد تا شش ماهگی و پس از آن تا دو سالگی قطره آهن به کودک داده شود. سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند که تا حد امکان نوزادان باید تا شش ماهگی به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه شوند و این امر تا ۲ سالگی همراه با غذای کمکی ادامه داشته باشد.

وی با بیان اینکه از زمان شروع تغذیه تکمیلی تا ۱۲ ماهگی، شیر مادر باید تامین کننده نیمی از کالری و از ۱۲ تا ۲۴ ماهگی تامین کننده یک سوم کالری مورد نیاز روزانه کودک باشد، ادامه داد: شیر مادر دارای ترکیبات زیادی است. یکی از این ترکیبات آنتی بادی‌ها هستند که نوزاد را در برابر بیماری‌هایی مثل عفونت گوش، اسهال، پنومونی، بیماری‌های عفونی و اگزما محافظت می‌کند. در واقع شیر مادر اولین واکسن برای نوزاد محسوب می‌شود که منجر به تقویت سیستم ایمنی او می‌شود.

دولتی ادامه داد: باید توجه داشت اسهال و پنومونی دو علت اولیه مرگ در کودکان دنیا محسوب می‌شوند که تغذیه با شیر مادر می‌تواند مرگ ناشی از این دو عامل را کاهش دهد؛ در حالی که این ترکیب مفید و ضروری در شیر خشک‌ها وجود ندارد.

وی با اشاره به این موضوع که شیر مادر به عنوان یک غذای کامل همیشه در همه‌جا و در هر شرایطی در دسترس کودک است، افزود: مطالعات زیادی نشان داده‌اند که نوزادانی که به طور انحصاری حداقل تا ۴ ماه از شیر مادر تغذیه می‌کنند، احتمال ابتلای آنها به عفونت‌های تنفسی نسبت به نوزادانی که از شیرمادر کمتر تغذیه می‌کنند، بسیار کمتر است. همچنین نتایج یک سری مطالعات نیز نشان داده است که تغذیه نوزاد با شیر مادر در نوزادانی که در اعضای خانواده سابقه آلرژی وجود دارد، احتمال ابتلای آنها به آلرژی نسبت به کودکانی که با شیر مادر تغذیه نمی‌شوند، بسیار کمتر است.

وی افزود: نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند احتمال ابتلای آنها به چاقی، دیابت نوع یک و دو در دوران نوجوانی و بزرگسالی کمتر است. تغذیه با شیر مادر باعث رشد و تکثیر باکتری‌های مفید در روده نوزاد می‌شود و از این طریق سلامت دستگاه گوارش کودک را ارتقا می‌دهد. همچنین تغذیه با شیر مادر باعث افزایش ضریب هوشی و افزایش توان یادگیری در کودک می‌شود.

این کارشناس تغذیه به اهمیت تغذیه با شیر مادر در یک ساعت اول پس از تولد اشاره کرد و افزود: تغذیه با شیر مادر به خصوص در یک ساعت بعد از تولد می‌تواند مرگ و میر نوزاد را کاهش دهد. اما با تمام آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌های انجام گرفته در دنیا، طبق آمار سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۸ تنها ۴۰ درصد نوزادان صفر تا شش ماه در سراسر دنیا از تغذیه انحصاری با شیر مادر در این دوره زمانی بهرمند هستند و از هر پنج نوزادی که متولد می‌شود سه نوزاد در ساعات اولیه تولد با شیر مادر تغذیه نمی‌شود.

وی در خصوص فواید شیردهی برای خود مادر نیز گفت: شیر دادن مادر به نوزاد باعث ایجاد یک احساس آرامش برای مادر می‌شود که این امر به دلیل ترشح هورمون‌هایی مثل «پرولاکتین و اکسی توسین» است و همین احساس آرامش باعث می‌شود که مادران در بارداری‌های بعدی خود تمایل بیشتری برای شیر دادن به کودک خود داشته باشند. همچنین مادرانی که با شیر خود فرزندشان را تغذیه می‌کنند، احتمال ابتلای آنها به سرطان سینه، دیابت نوع ۲، آرتریت روماتوئید، بیماری‌های قلبی مثل پرفشاری خون در سال‌های آینده عمرشان کاهش می‌یابد و حتی شیردهی می‌تواند به از دست دادن وزن اضافه شده در دوران بارداری نیز کمک کند.

وی ادامه داد: افسردگی پس از زایمان یکی از مشکلاتی است که برخی از مادران بعد از زایمان درگیر آن می‌شوند. طبق آمار از هر هفت مادری که زایمان انجام می‌دهد، یک مادر دچار افسردگی بعد از زایمان می‌شود. باید توجه داشت که سلامت روان مادر برای خود مادر و نوزاد بسیار مهم است؛ چرا که مادر افسرده ممکن است نتواند نوزادش را با شیر خود تغذیه کند و در مراقبت کافی از او ناتوان شود. در واقع مادر دچار افسردگی پس از زایمان ممکن است توجه و ارتباط کمتری با نوزاد خود داشته باشد و همین امر می‌تواند پیامدهای روانی و جسمی برای نوزاد و مادر در پی داشته باشد.

دولتی ادامه داد: مطالعات زیادی نشان داده است مادری که از همان ساعات اولیه زایمان به نوزادش شیر می‌دهد و این امر تدوام داشته باشد، احتمال ابتلای او به افسردگی به دلیل ترشح هورمون‌هایی که ایجاد کننده آرامش هستند، کاهش چشمگیری می‌یابد.

وی با تاکید بر اینکه در جوامعی که دسترسی به آب سالم و خدمات بهداشتی اولیه محدود است، تغذیه با شیر مادر یک منبع غذایی سالم، مغذی و قابل دسترس برای نوزاد است که تضمین کننده سلامت او محسوب می‌شود، خاطر نشان کرد: باید اهمیت تغذیه نوزادان با شیر مادر در دختران و زنان جامعه با آموزش مستمر و اطلاع رسانی مهم و حیاتی قلمداد شود تا بتوانیم نوزادان بیشتری را از فواید شیر مادر بهره‌مند کنیم.