ویدئو / کشفی که می‌تواند تاریخ شهر تهران را تغییر دهد!

نخستین ترانشه‌ها را از دوره تیموری شهر تهران در دل بازار تاریخی پایتخت باز شده که می‌تواند سابقه باستان‌شناسی تهران را دگرگون کند.

در حدود ۱۵ روز قبل مالک فرهنگ دوست مغازه در بازار حضرتی تهران با گودبرداری مغازه خود، با تکه‌هایی سفال روبرو شد. با این ماجرا پای باستان‌شناسان میراث فرهنگی به موضوع باز شد. با یافتن چند تکه سفال و استخوان، نشانه‌هایی از دوران تاریخی در زیر زمین این مغازه پیدا شد، یافته‌ها تعلق به دوره‌های مختلف پهلوی، قاجار، صفوی و تیموری بود.

قدیر افروند، مدیر بخش باستان‌شناسی اداره میراث فرهنگی استان تهران توضیح داد: در بازدید شهردار این ناحیه از منطقه ۱۲ تهران، ساخت و ساز این مغازه در بازار حضرتی متوقف شد، از سوی دیگر در بین خاکبرداری‌ها تعدادی سفال و استخوان به دست آمد که نخست نیروی انتظامی با توقیف اشیا، آن‌ها را به حوزه قضایی ارسال کرد و سپس به میراث‌ فرهنگی وضعیت اعلام شد. او به بررسی‌هایی که روی سفال‌ها انجام شده بود اشاره و قدمت قاجاری بودن آن‌ها را تایید کرد. وی در این زمینه گفت:

برای ما باستان‌شناسان که با دوره‌های تاریخی موجودِ تهران آشنا هستیم شاید موضوع مهمی نبود، اما با توجه به کاوش‌ها و گمانه‌زنی‌های سال ۹۲ و ۹۳ در همین محدوده‌ها در بازار صندوق‌سازان و خیابان اردستانی در محدوده بازار مولوی که بعضا تا سطح شش تا هفت متری به لایه‌های پیش از تاریخی برخورد کرده و با بقایای زیست پیش از تاریخ تهران مواجه شده بودیم، تیم کاوش به بازار حضرتی آمد.

این باستان‌شناس اشاره می‌کند در فضای اصلی مغازه و در عمق ۳۰ تا۴۰ سانتی‌متری لایه‌های سطحی و متأخر به دست آمدند. موزاییک‌ها در لایه‌های نخست متعلق به دهه ۴۰ و ۵۰ و دوره پهلوی هستند و لایه‌های متاخرتر در مرکز ترانشه نشانه‌های دوره‌ی قاجار را در خود دارند. پس از عبور از سطح خشتی، یک دیوار آجری دوره قاجار کشف شد و لایه بعدی و دیوار اصلی متعلق به دوره صفوی و بقایای کف به دست آمده آجری بودند.

وی بیان کرد: در مواد فرهنگی به دست آمده، یکی دو قطعه کاشی دوره تیموری نیز کشف شد. کشفی که می‌تواند یک نشان برای رساندن ما به دوره‌ پیش از صفویه باشد. در این صورت به شهری می‌رسیم که روزی گونزالس کلاویخو -نویسنده و جهانگرد اسپانیایی که فرستاده مخصوص هانری سوم پادشاه اسپانیا به نزد تیمور گورکانی بود- در سفرنامه دوره تیموری خود از تهران توصیف می‌کند و از تهران به عنوان شهر یاد می‌کند.

او این ترانشه را نخستین گمانه‌زنی متعلق به دوره تیموری در تهران دانسته و گفت: ما در کاوش باستان‌شناسی برنامه‌دار و هدفمند از دوره قاجاری به صفوی رسیده‌ایم. اگر معاونت میراث فرهنگی ادامه کاوش‌ها را تبیین کند، می‌توان آن را نخستین نمونه از ساختار تاریخی شهر تهران دانست که در دل شهر تاریخی تهران باید حفظ شود.

وی وجود آجرهای تیموری در کف این ترانشه را بسیار با اهمیت دانسته و با بیان این‌که این نتایج می‌تواند اطلاعات باستان‌شناسی ما نسبت به شهر تهران را تغییر دهد، گفت:

اطلاعاتی که این ترانشه در همین فضای محدود به ما می‌دهد، می‌تواند نگرش ما را نسبت به زیر سطح تهران تغییر دهد.

این باستان‌شناس ادامه می‌دهد: حدس می‌زنیم برخی آثار مانند کاشی‌ها متعلق به دوره زند باشد و قطعات شیشه که به دست آورده‌ایم تکنیک‌های شیشه‌گری این دوران را می‌تواند معرفی کند و کاشی «نره» دوره قاجار نیز در یافته‌ها به دست آمده‌ است. اما هنوز در مورد چند تکه استخوان به‌دست‌آمده نمی‌دانیم متعلق به چه جانور یا حتی انسانی باشد.