از عوارض تا شیوه‌های درمان مصرف «الکلی‌ها»

یک مسئول فنی مرکز درمان سوء مصرف مواد و الکل با تاکید بر اینکه جدی‌ترین آسیب مصرف «الکل» متوجه کبد بوده و می‌تواند منجر به سرطان کبد شود، گفت: آسیب‌های قلبی، کم خونی، سوء تغذیه و ... از دیگر آسیب‌ها و عوارض مصرف الکل هستند.

دکتر ماندانا صادقی مسئول فنی و موسس مرکز درمان سوء مصرف مواد، درباره آسیب‌های احتمالی مصرف الکل به بینایی نیز اظهار کرد: با توجه به اینکه در ایران مصرف الکل آزاد نیست و به طرق غیر قانونی تهیه می‌شود لذا ممکن است با ناخالصی‌هایی همراه باشد که آسیب‌های بینایی نیز به دلیل ناخالصی‌های مذکور و در اثر افزودن «متانول» داخل الکل «اتانول»، ایجاد می‌شود.

وی با بیان اینکه وابستگی به الکل با وابستگی به مواد مخدر متفاوت است، دلیل این امر را آسیب‌های جدی‌تر جسمی مصرف الکل علاوه بر آسیب‌های روانی آن ذکر کرد و افزود: آسیبب‌های جسمی که الکل برای فرد ایجاد می‌کند، جدی‌تر و بارزتر و خطرناک‌تر است، به طوریکه اگر فرد آسیب ببیند و سپس به پزشک مراجعه کند، دیر است لذا باید زودتر جلوی آسیب‌ها گرفته شود.

این پزشک عمومی با اشاره به تغییرات ظاهری در مصرف‌کنندگان الکل نیز افزود: چون مصرف الکل حالت نشئگی و علائم خماری مشهودی دارد، اغلب خانواده‌ها قبل از پیشرفته شدن وابستگی فرد، متوجه آن می‌شوند. در واقع به دنبال حالت نشئگی و رفتارهای بی محابا و افسارگسیخته، اطرافیان متوجه آن می‌شوند. چنانچه وابستگی فرد به حدی باشد که هر روز برای رفع خماری خود مجبور به مصرف باشد باید تاکید کرد که زنگ خطر به صدا درآمده و در این حالت ترک مصرف برای چنین فردی راحت نیست.

صادقی با اشاره به اینکه افرادی که به الکل وابستگی می‌یابند، به دلیل سوء تغذیه‌، ممکن است دچار کم خون شده و ظاهری رنگ پریده‌ داشته باشند اظهار کرد: آنها همچنین ممکن است شکم بزرگی داشته باشند، اما زمانیکه ظاهر فردی نشان دهد که الکلی است، آن زمان آسیب‌های جسمی وی به حدی رسیده که احتمالا درمان آنها دیر شده است، به همین دلیل خانواده‌ها باید نسبت به هر نوع تغییر رفتار فرزندانشان حساس باشند.

وی با اشاره به بروز رفتارهایی نظیر دروغگویی و بدقولی در بین این افراد همچنین تصریح کرد: چنین ویژگی‌هایی بین تمام افرادی که به هرگونه ماده مخدر وابستگی پیدا می‌کنند وجود دارد که این نشان می‌دهد خانواده‌ها نباید صرفا به دنبال تغییر چهره و ظاهر جسمی فرزندشان باشند.

این مسئول فنی کلینیک ترک اعتیاد و الکل با بیان اینکه ارائه خدمات سرپایی به مصرف کنندگان الکل، تنها به معنی نسخه گرفتن نیست و این افراد تحت نظر روزانه هستند، افزود: برای تشخیص مرحله‌ وابستگی که فرد در آن قرار دارد پرسشنامه‌هایی وجود دارد؛ زمانیکه نمره فرد براساس آن از مرحله خاصی عبور کند به این معناست که فرد وابستگی شدید، متوسط یا خفیف دارد.

وی ادامه داد: این در حالیست که آسیب جسمی وارد شده به برخی از مصرف کنندگان بنا بر پرونده طبی و آزمایشاتی که دارند کاملا محرز است؛ در چنین مواقعی فرد وابسته نیازمند بستری و دریافت خدمات درمانی و روانی است، البته در برخی کلینیک‌ها فرد تست تنفسی الکل را هم می‌دهد که این تست‌ها صرفا مصرف کننده بودن فرد را نشان می‌دهد.

صادقی با اشاره به اینکه منظور از آسیب کبدی فقط بالا رفتن آنزیم‌های کبدی نیست، اظهار کرد: بلکه منظور آسیب‌های جدی است که نیازمند اقدامات فوری هستند. بعد از این مرحله فرد در صورتی که بستری شود، در اولین مرحله سم‌زدایی انجام می‌شود و بعد از اطمینان از نبود آسیب جدی جسمی نیز وارد فاز روان درمانی خواهد شد.

وی با بیان اینکه شیوه‌درمانی طراحی شده برای ترک الکل شیوه act است که از نسل سوم روان درمانی هاست، تصریح کرد: چند سال گذشته در ایران نیز همکاران مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی پروتکل نحوه درمان الکل براساس act را طراحی کردند که بر اساس آن روانشناسان درمان را انجام می‌دهند.

این پزشک عمومی درباره جزئیات این شیوه درمانی نیز اظهار کرد: حدود ۴ سال پیش عده‌ای از متخصصان، پروتکل درمان الکل را برای کشور تهیه کردند که این پروتکل مخصوص درمانگران پزشک و روانپزشک بود . همچنین رواشناسان هم در کنار آن پروتکلی درمانی بر اساس روان درمانی طبق شیوه اکت (act) داشتند که شیوه ای جدید در ایران به شمار می‌رود. این شیوه مبتنی بر تعهد و پذیرش است که به فرد کمک می‌کند تا بتواند پرهیز از الکل را حفظ کند.

صادقی در ادامه گفت: انجمن الکلی‌های گمنام نیز در زمینه کمک به ترک به مصرف کنندگان کمک می‌کند بدین صورت که همه مصرف کنندگان وارد یک گروه می‌شوند و براساس شیوه‌های ۱۲ قدمی به هم کمک می‌کنند تا پرهیزشان را حفظ کنند، اما در شیوه اکت روان درمانگر و روانشناس حضور دارد که در حالی که خودش مصرف کننده نیست و فرد الکی هم جلسات روان درمانی فردی را طی می‌کند.

وی در خصوص روش درمان‌های سرپایی مصرف کنندگان الکل نیز اظهار کرد: فردی که احتیاج به بستری ندارد داروها را دریافت می‌کند تا سم‌زدایی شود؛ بعد از این که فرد سم‌زدایی و مصرف الکل وی قطع شد، وارد مرحله روان‌درمانی می‌شود که در این مرحله هم داروهایی استفاده می‌کند. گروه دیگری از داروها هم هستند که مقدار مصرف فرد را کم می‌کند.

صادقی با اشاره به مدت زمان مورد نیاز برای اینکه فرد پاک شود، نیز توضیح داد: اگر فرد بستری شود، براساس قضاوت پزشک و پروتکل‌های دارویی- که البته هنوز به شکل رسمی ابلاغ نشده‌اند- براساس شرایط فرد به شکل میانگین ۱۰ تا ۱۵ روز پاکی فرد به طول می‌انجامد؛ البته مدت زمان لازم برای پاکی هر فرد متفاوت است و تا حد زیادی به همکاری وی بستگی دارد.

به گفته وی پروتکل‌های دارویی مورد استفاده در ایران عمدتا براساس پروتکل‌های درمانی استرالیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این مسئول فنی کلینیک ترک اعتیاد و الکل با اشاره به اینکه بیماران الکلی هر ۳ هفته یا حتی ماهی یکبار از سوی روان پزشک ویزیت می شوند، اظهار کرد: پروتکل وزارت بهداشت در این زمینه تدوین شده اما هنوز ابلاغ نشده است. البته پروتکل دارویی در همه جای دنیا مشابه است و پروتکل ما هم اگر براساس پروتکل دارویی کشورهای دیگر باشد مشکلی ایجاد نمی کند، اما بخش روان‌درمانی در کشورهای مختلف متفاوت است، چرا که این بخش با فرهنگ هر کشور ارتباط مستقیم دارد.

صادقی درباره تعداد مراجعان به کلینک‌های درمانی در پی رسانه‌ای شدن مسمومیت‌های الکلی گفت: حدود ۳ تا ۴ سال پیش به دنبال صحبت رسانه‌ها در مورد درمان افراد، تعداد مراجعان افزایش یافت که اتفاق خوبی بود. همان موقع بود که پروتکلی از سوی وزارت بهداشت در حال آماده شدن بود و برنامه‌ریزی برای کلینیک‌های تخصصی درمان اعتیاد نیز در دستور کار قرار داشت.

وی درباره طبقه اجتماعی مصرف کنندگان الکل و اینکه عنوان می‌شود این مصرف در طبقه اجتماعی پایین کمتر است اظهار کرد: مراجعه‌کنندگان از هر طبقه اجتماعی هستند، اما فرق موجود بین طبقات متمول یا ضعیف این است که افراد متعلق به طبقه پایین آسیب‌هایشان در پی مصرف خیلی بیشتر است، چراکه برای مثال این افراد الکل طبی برای مصرف تهیه می‌کنند و یا اینکه از الکل‌های دست‌ساز استفاده می‌کنند که معلوم نیست دارای چه ناخالصی‌هایی هستند.