چرا رهبر کره شمالی پاسپورت جعلی برزیلی داشت؟ / آیا او مقدمات فرار را فراهم می‌کرد؟

بی‌بی‌سی نوشت: هفته گذشته، مدارک و شواهد تازه‌ای به دست آمد که نشان می‌دهد کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی، و کیم جونگ-ایل، پدر و خلف او، در سال‌های دهه ۱۹۹۰ پاسپورت‌های برزیلی جعلی تهیه کرده بودند.

خبرگزاری رویترز کپی اسنادی را به دست آورده که در آن کیم جونگ-اون با نام "جوزف پواگ" (فرزند ریکاردو و مارچلا) و پدرش نیز با نام "لیونگ توچوی" معرفی شده اند.

یک منبع اطلاعاتی برزیل گفته این اسناد اصل است و در سفارت برزیل در پراگ، پایتخت جمهوری چک، صادر شده.

منابع اطلاعاتی دیگری نیز گفته‌اند از این مدارک برای درخواست ویزای کشورهای غربی استفاده شده بود، هر چند تأیید نکرده‌اند که آیا ویزاهای مربوطه صادر شده بودند و یا این‌که در صورت صدور، از آن‌ها استفاده شده بود یا نه.

ولی خانواده رهبر کره شمالی چه نیازی به این پاسپورت‌های جعلی داشته اند؟ و چرا اصلاً برزیل؟

ماجرا از چه قرار بوده؟

شاید این اسناد شواهد کافی و قطعی به دست ندهند، ولی به هر حال این اولین بار نیست که ارتباطی بین پاسپورت‌های برزیلی و خانواده کیم کشف می‌شود.

در سال ۲۰۱۱ نیز رسانه‌های ژاپن از بعضی مقامات نقل کردند که کیم جونگ-اون و برادرش، جونگ-چول در سال ۱۹۹۱ با پاسپورت‌های برزیلی به توکیو آمده بودند تا سری به دیزنی‌لندِ این شهر بزنند. گفته می‌شود که برادر نانتیِ جونگ-اون، کیم جونگ-نام، در سال ۲۰۰۱ وقتی قصد داشته با پاسپورت جمهوری دومینیکن وارد ژاپن بشود -- ظاهراً او هم می‌خواسته دیزنی‌لند را ببیند -- لو می‌رود.

ظاهراً تهیه پاسپورت‌های جعلی چندان خانواده کیم را به دردسر نیانداخته است.

ولی چه نیازی به این پاسپورت‌ها داشته‌اند؟

در سال‌های دهه ۱۹۹۰ کره شمالی درگیر جنگ سرد بود. در آن سال‌ها حامی و متحد اصلی این کشور، یعنی اتحاد جماهیر شوروی، دیگر به تاریخ پیوسته بود. کره شمالی با قحطی و فقر دست به گریبان بود، و از جانب جامعه بین‌المللی نیز طرد و دچار انزوای بین‌المللی شده بود، و میلیون‌ها دلار به کشورهای خارجی مقروض بود.

در دیپلماسیِ دوران پس از جنگ سرد، تعداد دوستان و متحدان کره شمالی کم و کم‌تر می‌شد، و به این ترتیب پاسپورت این کشور نیز مدام ارزش خود را از دست می‌داد. به همین دلیل، خانواده رهبر کره شمالی نیز احتمالاً ترجیح می‌داده از نظرها پنهان بماند و توجه جلب نکند.

دکتر جان نیلسون-رایت متخصص کره شمالی در اندیشکده چتم‌هاوس است که به مسایل امنیتی می‌پردازد. او معتقد است عجیب است که کیم جونگ-ایل، که در آن سال تنها دو سال از رهبری‌اش می‌گذشت، تصمیم می‌گیرد که با پاسپورت جعلی به خارج از کشور سفر کند.

او میگوید "چرا [کیم جونگ-ایل] می‌خواسته دست به همچین کاری بزند؟ تصویری که از کیم جونگ-ایل وجود داشت او را آدمی نشان می‌داد که اهل ریسک نبود. می‌دانیم چندباری به مسکو و پکن سفر کرده بود، ولی برای این سفرها احتیاجی به پاسپورت نداشته. بنابراین، شاید بشود گفت که می‌خواسته برای خودش و پسرش مقدمات یک فرار احتمالی را از کره شمالی ترتیب دهد -- که البته واقعاً عجیب می‌شد."

به گفته نیلسون-رایت، این اسناد نشان می‌دهد که کره شمالی "ناامن‌تر و متزلزل‌تر از چیزی بوده که ما فکر می‌کردیم."

ولی چرا پاسپورت برزیلی؟

آن‌طور که یکی از مقامات برزیل در سال ۲۰۱۱ به خبرنگار الجزیره گفته، تصور رایج این است که به دلیل تنوع جمعیتی برزیل، تقریباً هر کسی می‌تواند برزیلی باشد و به همین دلیل، پاسپورت‌های برزیلی مشتری‌های زیادی دارند.

اما اطلاعات و آمار زیادی برای تأیید صحت این ادعا دست کم در سال‌های اخیر در دست نیست. بنابر آماری که شرکت وکاتیو (Vocativ) در سال ۲۰۱۵ منتشر کرده، پاسپورت برزیلی جزء گران‌ترین پاسپورت‌های جعلی در "دارک‌وب" یا "شبکه سیاه" بوده، در نتیجه نمی تواند پرطرفدار باشد. ("دارک‌وب" به شبکه‌ اینترنتی مخفیانه‌ای گفته می‌شود که برای مقاصد غیرقانونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.)

اما در سال‌های دهه ۱۹۹۰، ماجرا فرق داشت. حتی خودِ دولت برزیل تصدیق می‌کند که تا پیش از سال ۲۰۰۶ که نکات امنیتی را افزایش داد، پاسپورت برزیلی به آن دسته از پاسپورت‌هایی تعلق داشت که بیش از همه جعل می‌شد.

خانواده کیم به راحتی می‌توانستند خود را بخشی از برزیلی‌هایی جا بزنند که تبارشان به آسیای شرقی برمی‌گردد، که جمعیت‌شان هم در برزیل زیاد است.

توجه به این نکته هم جالب است که این پاسپورت‌‌ در سفارت برزیل در جمهوری چک صادر شده بود.

پس از "جنگ کره" (از ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۳)، تا چند سال اقتصاد کره شمالی رشدی عجیب داشت. در همین دوره بود که روابط این کشور با کره شمالی استحکام یافت.