پژویان: عمده مالیات را قشر متوسط می‌پردازند

روزنامه آرمان در گفت وگو با جمشید پژویان نوشت: در دنیا منبع اصلی درآمد دولت‌ها مالیات‌ها هستند. در ایران عمده مالیات در جامعه توسط قشر متوسط و متوسط روبه‌پایین پرداخت می‌شود.

در ادامه در گزیده ای از این گفت وگو می خوانیم: هفته گذشته دولت بخشنامه پیش‌بینی بودجه سال آینده را به دستگا‌ه‌های اجرایی ابلاغ کرد. برای تعین لایحه بودجه سال97 متغیرهای کلان اقتصادی اهمیت ویژ‌ه‌ای دارند که مشخص‌کننده دخل‌وخرج سالانه کشور هستند. در این راستا قیمت سبد نفت اوپک 50 تا 51‌دلار در هر بشکه تعیین می‌شود. قیمت نفت مبنای بخشنامه بودجه سال97 حدود 46دلار است که درنهایت 50دلار تعیین می‌شود و در دستورالعمل قرار خواهد گرفت. جمشید پژویان، کارشناس اقتصادی، در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: « در ایران عمده مالیات در جامعه توسط قشر متوسط و متوسط روبه‌پایین پرداخت می‌شود.»

**در لایحه بودجه سال97 قیمت هر بشکه نفت 50دلار تعیین شده است. نظر شما در مورد این پیش‌بینی و متغیرهای کلان اقتصادی در تعیین بودجه سال97 چیست؟
معمولا در دنیا منبع اصلی درآمد دولت‌ها مالیات‌ها هستند. در ایران عمده‌مالیات در جامعه توسط قشر متوسط و متوسط روبه‌پایین پرداخت می‌شود. در برخی‌کشورها دولت بعضی منابع را ملی اعلام می‌کند. این کشورها شامل اغلب کشورهای نفت‌خیز خلیج‌فارس و کشورهای عضو اوپک هستند که یک پایه منبع اصلی درآمد دولت، نفت است. درآمد‌زایی از طریق نفت در ایران اهمیت ویژه‌ای دارد و نفت جزو منابع اصلی درآمد‌زایی در ایران است.

پیشگویی دولت درمورد قیمت نفت و با احتساب هر بشکه 50‌دلار و با نرخ تسعیر 3500تومان این دورنما را می‌دهد که ایران به‌شدت وابسته به درآمدهای نفتی است. پیش‌بینی قیمت هر بشکه نفت در بودجه سال97 تقریبا درست اتفاق افتاده است. احتمال پایین‌بودن قیمت نفت نسبت به میزان پیش‌بینی‌شده بستگی به متغیرهای خارجی دارد. ازجمله این متغیرها می‌توان به تحریم‌هایی که ممکن است آمریکا برای فروش نفت ایران اعمال کند، اشاره کرد. آمریکا ممکن است کشورهای خارجی را تهدید کند تا نفت ایران را خریداری نکنند. این موضوع باعث می‌شود میزان صادرات نفتی ایران کاهش پیدا کند. در صورت رخ‌دادن چنین اتفاقی درآمد نفت ایران کم می‌شود و افزایش 50‌دلاری قیمت نفت نیز می‌تواند تحت‌تاثیر قرار گیرد. در این بین آنچه مهم است قیمت ارز است.

دولت قیمت ارز را 3500تومان پیش‌بینی کرده و این مبلغ یک تخمین زیرین یا پایین است. احتمال دارد قیمت نفت افزایش پیدا کند که البته این مساله به‌ضرر اقتصاد است، اما به‌نفع درآمدهای دولت خواهد بود. در این حالت، دولت درآمدهای نفتی‌اش را به هر میزان که باشد، در صورتی که در طول زمان این درآمدها کاهش پیدا کند، با قیمت بالاتری به فروش خواهد رساند. این مساله نشان‌دهنده این موضوع نیست که الزاما قیمت رسمی را بخواهند با همان مبلغ 3500تومان حفظ کنند. اگر قیمت ‌دلار فراتر از 4000‌تومان یا بیشتر شود، احتمالا دولت قیمت رسمی را نیز افزایش می‌دهد تا بتواند کاهش درآمد نفتی را جبران کند. در هر صورت متغیرهای بیرونی در این زمینه بسیار موثرند.

**اساسا بودجه سال97 باید به چه سمتی حرکت کند؟
بودجه تنها نشان‌دهنده برنامه‌ها و فعالیت‌هایی است که دولت برای سال آینده در نظر دارد. سیاست‌های اقتصادی بودجه را تعیین نمی‌کند؛ مجموع سیاست‌های اقتصادی و نقشه راه بودجه اهمیت دارد که مشخص‌کننده آینده اقتصادکشور است و اینکه اقتصاد به چه سمتی حرکت می‌کند و به کجا می‌رود. توجه به بودجه بسیار حائز اهمیت است، اما اصلا اهمیت ندارد که سیاست‌های اقتصادی تعیین‌کننده و حرکت‌دهنده مسیر بودجه باشند.

باز هم تاکید می‌شود که بودجه باید تعیین‌کننده سیاست‌های اقتصادی باشد. متاسفانه در این راستا دولت در هیچ‌زمانی برنامه‌بودجه را به‌صورت مجزا یا برنامه‌ای منسجم یا بر اساس سیاست‌های اقتصادی منسجم و به‌ویژه همراه نقشه‌راه ارائه نکرده است. تاکنون این مساله در هیچ‌دولتی اتفاق نیفتاده و این مساله نه‌تنها مربوط به دولت‌کنونی، بلکه به تمام دولت‌هاست.

**چرا دولت اغلب در میانه سال دچار کمبود بودجه می‌شود؟
دلایل زیادی برای پیش‌بینی نادرست بودجه و کم‌آمدن بودجه در میانه سال وجود دارد. دولت زمانی که بودجه را تعیین می‌کند، بدهی‌های سال‌قبل را منظور نمی‌کند و درآمدها را زیادتر برآورد می‌کند تا بتواند در هزینه‌هایی که دارد، رأی مجلس را داشته باشد. این مساله به‌طور طبیعی طی سالیان زیادی وجود داشته است. متاسفانه طی ده‌ها سال سیستم مالیاتی منسجم و درست و موثری به‌وجود نیامده است. دولت می‌تواند برای هر مساله‌ای از مردم مالیات اخذ کند و به زور متوسل شود، اما سیستم مالیات کارآمد و عادلانه‌ای در ایران وجود ندارد.