چاقی و هزاران دردسر!

بیماری‌های متعدد جسمی و روحی كه در اغلب افراد چاق مشاهده می‌گردد با افزایش توده چربی بدن آنها نسبت مستقیم دارد و هشدار جدی برای افرادی است كه دارای اضافه وزن و یا چاقی می‌باشند.

وب‌سایت زندگی آنلاین - دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری*: بیماری‌های متعدد جسمی و روحی كه در اغلب افراد چاق مشاهده می‌گردد با افزایش توده چربی بدن آنها نسبت مستقیم دارد و هشدار جدی برای افرادی است كه دارای اضافه وزن و یا چاقی می‌باشند.
 
از جمله شایع‌ترین پیامدهای چاقی عبارتند از:
 
1- سندرم متابولیك و چاقی
 
اختلال در تحمل گلوكز و افزایش مقاومت به انسولین كه خود عاملی است كه باعث بالا رفتن میزان انسولین (دیابت نوع دوم)، VLDL خون و همچنین افزایش ساخت تری‌گلیسیریدها می‌شود.
 
با مهار فعالیت و اختلال در مكانیسم‌های بازجذب سدیم و همچنین اختلالاتی در متابولیسم چربی‌ها، موجبات افزایش سطح آنها در جریان خون فراهم و عوارض مختلفی را به تنهایی یا توأما به وجود می‌آورند از جمله پرفشاری خون، تنگی عروق، صدمات مفصلی.
 
چاقی و اضافه وزن باعث تصلب شرایین (اختلال در حالت كشسانی یا قابلیت ارتجاعی رگ‌ها)، كاهش میزان HDL (كلسترول خوب) و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی و بزرگ شدن طرف چپ قلب می‌شود.
 
چاقی باعث اختلالات انعقادی، افزایش میزان فیبرینوژن، افزایش لخته خون در رگ‌ها و بسته و تنگ شدن رگ‌های تاجی قلب یا شریان های كرونر شده كه می‌تواند عامل ایجاد نارسایی قلب و مرگ و میر زودهنگام باشد.
 
اختلال عملكرد كبدی و بالا رفتن خطر بروز سنگ‌های صفراوی از عوارض دیگر چاقی و پرخوری می‌باشد چرا كه مواد مغذی مازاد بر نیاز در كبد انباشته شده و ممكن است به تدریج آن رابه كبد چرب تبدیل كرده و در نهایت زمینه ایجاد سیروز كبدی را فراهم سازد.
 
افزایش اوره و اسیداوریك نیز از دیگر عوارض دیگر چاقی می‌باشند.
 
2- اختلالات دستگاه حركتی و چاقی
 
افراد دارای اضافه وزن و چاق (در درجات مختلف) در معرض ابتلا به عوارض استخوانی (به خصوص مفصل زانو و آرنج) و كمردرد می‌باشند.
 
صافی كف پا، خارپاشنه، اختلالات مفصلی به خصوص مفصل زانو (استئوآرتریت Osteo arthritis) و افزایش خطر شكستگی از دیگر اختلالات حركتی مرتبط با چاقی می‌باشند.
 
3- عوارض پوستی و چاقی
 
تغییرات متعدد پوستی به صورت كشش یا ترك‌خوردگی یا بروز آكانتوزیس نیگریكانس Acanthosis nigricans به همراه افزایش رنگدانه در اطراف گردن و زیربغل، پوست چرب، پرمویی در اثر چاقی دور از انتظار نمی‌باشد.
 
4- اختلالات تنفسی و ریوی وچاقی
 
از جمله وقفه تنفس در هنگام خواب (آپنه) سندرم Pickwick، افزایش حجم باقیمانده ریوی، كاهش ظرفیت ریه‌ها و حجم تهویه آن و حتی بروز آسم از عوارض چاقی و اضافه وزن محسوب می‌شوند.
 
5- بیماری بدخیم و چاقی
 
مردان و زنانی كه شاخص توده بدنی (BMI) آنها بالاتر از 40 باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های بدخیم در نواحی روده بزرگ، مقعد، مری،كبد، كیسه صفرا، پانكراس، غدد لنفاوی، كلیه‌ها و مغز استخوان قرار می‌گیرند و خطر بالای مرگ و میر ناشی از ابتلا به سرطان معده، روده بزرگ و پروستات مردان چاق و سرطان سینه، دهانه رحم، تخمدان و مثانه زنان چاق را تهدید می‌نماید.
 
6- اختلالات جنسی و چاقی
 
* خانم‌هایی كه انباشتگی چربی‌های اضافه در ناحیه شكم دارند و به شكل سیب چاق شده‌اند، ممكن است با افزایش میزان هورمون تستوتسترون، مبتلا به هیرسوتیسم و رویش موهای زاید گردند.
 
* كاهش شانس باروری: به عنوان مثال در خانم‌های چاق قاعدگی‌های نامنظم و سیكل‌های ماهانه بدون تخمك‌گذاری رخ داده و شانس بارداری، كاهش چشمگیری می‌یابد و در اغلب موارد بعد از چندین سال عدم موفقیت در باروری با كاهش تدریجی وزن، شانس بیشتری برای باردار شدن پیدا می‌نمایند.
 
* چاقی با افزایش خطرات زایمانی نیز همراه است.
 
* در مردان چاقی با كاهش سطح تولید تستوسترون و افت میل جنسی همراه است.
 
7- عوارض عصبی و روحی و چاقی
 
افزایش وزن خطر ابتلا به عوارض عصبی و روحی را افزایش می‌دهد. از دست رفتن اعتماد به نفس، درونگرایی و گریز از اجتماع، مشكل شغل‌یابی، تبعیض در محیط كار، كاهش شانس همسریابی، احساس اندوه روزافزون از تبعیض‌های گوناگون و كاهش توانایی در امر یادگیری از جمله این عوارض می‌باشد.
 
افراد چاق اغلب مضطرب، افسرده و بی‌انگیزه می‌باشند و به علت خودكم‌بینی از جامعه گریزانند و میل به درونگرایی پیدا كرده و غم و تنهایی و افسردگی خود را با ولع بیش‌خوری و ریزه‌خواری تسكین می‌دهند و دور باطل جدید و عوارض گسترده‌تری را برای خود فراهم می‌آورند.
 
چرا كه عدم تحرك و بیش از نیاز خوردن، شدت چاقی و درجات آن را افزایش می‌دهد و نفرت از بدهیكلی و عدم تناسب، خود عامل افزایش بیشتر افسردگی‌ها می‌باشد.
 
8- هزینه‌های اقتصادی و چاقی
 
اضافه وزن و چاقی یكی از عوامل مستقیم و مهم در بسیاری از بیماری‌ها می‌باشد؛ كاهش تولید به علت غیبت و ناتوانی و نهایتا مرگ زودرس فرد چاق به طور غیرمستقیم هزینه‌های اقتصادی فراوانی به جامعه تحمیل می‌سازد.
 
افراد چاق هزینه‌های فردی بیشتری را نسبت به سایر افراد جهت خورد و خوراك و پوشاك خود متقبل می‌شود.
 
آمار تصادفات افراد چاق بیشتر از افراد عادی است (18 درصد بیشتر) و در نهایت چنین نتیجه‌گیری می‌شود كه در هر جامعه‌ای كه چاقی شیوع بیشتری پیدا كرده باشد هزینه‌های بهداشتی و اقتصادی آن نیز به نحو چشمگیری افزایش پیدا می‌كند.
 
9- آب مروارید و چاقی
 
به نظر می‌رسد كه چاقی و افزایش وزن ارتباط معناداری با آب مروارید و لكه چشم داشته باشد.
 
10- اختلالات خواب و چاقی
 
افراد چاق در طی روز سریع‌تر به خواب می‌روند و بیشتر می‌خوابند و برعكس در شب نیز به خواب رفتن آنها بیشتر طول می‌كشد و كمتر از افراد عادی می‌خوابند.
 
همچنین خرخركردن در خواب، تنگی نفس در خواب در افراد چاق به خصوص در چاقی به صورت سیب به علت بسته شدن موقت راه اكسیژن و پوشانیده شدن غشاء بافت گلو با سلول‌های چربی شایع است.
 
11- افزایش خطر اعمال جراحی
 
12- از دیگر عوارض چاقی می‌توان به آرتریت (التهاب مفاصل)، سنگ كلیه، واریس سیاهرگ‌ها اشاره كرد.
 
*متخصص تغذیه و رژیم درمانی