ایران چگونه عربستان را از اعضای شورای همکاری خلیج فارس ناامید کرد؟ / چرا عمان، کویت و امارات با سعودی ها علیه تهران همراهی نمی کنند؟

به گزارش «انتخاب»؛ علی رغم اتحاد نسبی کشورهای عضو اتحادیه عرب در مورد مسایل مربوط به ایران در نشست امسال نشانه هایی از مخالفت به ویژه از سوی عمان که براساس گزارش ها از میزبان های اردنی خواسته بود در مواضع علیه ایران لحن موضع گیری هایشان را معتدل کنند دیده می شد.

اگر این گزارش ها واقعیت داشته باشد، تحول مهمی در موضع بی طرفانه سنتی عمان در قبال رقابت های میان ایزان و عربستان به وجود آمده است. از آن گذشته با توجه به این پیش فرض که اتحادیه عرب عمدتا نگرانی درباره ایران ندارد این رویکرد عمانی ها در رابطه با دیگر سازمان های عربی از جمله شورای همکاری های خلیج فارس اهمیت بیشتری پیدا می کند.

عمان همواره در میان کشورهای منطقه خلیج فارس یک استثنا بوده است و همواره روابط خوبی با تهران داشته است. عمان تلاش کرد که وجهه ی استراتژیکش را با ایفای نقش میانجی میان امریکا و ایران تقویت کند. در واقع عمان عمدتا در مسایل بزرگ و کوچک برای مثال توافق لازم برای آزادی زندانی های آمریکا از ایزان و یا از آن مهم تر بازی نقش برای نهایی شدن توافق هسته ای دخالت داشته است.

تا امروز عمان سعی میکرد ضمن حفظ روابط خود با همسایه غربی اش یعنی عربستان سعودی، روابط خوبی با تهران داشته باشد. با این حال، درگیری ها در یمن این نقش تعادلی عمان را به بوته آزمون گذاشت. موضعی که سعودی ها بارها سعی کردند آن را با لابی ها از بی طرفی خارج کنند.

این تلاشها با خبرها مبنی بر تسهیل روابط بین ایران و حوثی ها توسط عمان نقش بر آب شد. 

این اخبار شاید تایید نشده باشد اما با این حال اهمیت آنها در این است که اینها از خشم عمیق ریاض در خصوص چرخش عمان به سمت ایران خبر می دهد. عربستان میتواند با موضع بی طرفی عمان کنار بیاید اما نمیتواند از موضع حمایتگرانه ی مسقط در مورد ایران، عبور کند.

همکاری عمان با ایران نه تنها وحدت شورای همکاری های خلیج را تحت الشعاع قراز داده و تضعیف میکند. بلکه مستقیما تلاش های عربستان برای ایزوله کردن ایران در سطح منطقه را هدف گرفته است. 

خشم عربستان در خصوص و توسعه روابط عمان با ایران از این جهت است که در بلند مدت میتواند نفوذ تهران در یمن را تحت تاثیر قرار داده و بیشتر کند.

اولویت درجه یک عربستان سعودی استفاده از شورای همکاری به عنوان یک نهاد فرا ملیتی و چند ملیتی برای مقابله با ایران است.

ایران برای شکست برنامه های عربستان احتیاج به روابط نزدیک با عمان  داشت. با اینکه  موضع مستقل عمان اتحاد شورای همکاری ها را با چالش مواجه کرده است اما به طور مهلکی آن را تضعیف نکرده است.

در غیاب یک همکاری تام و تمام از سوی امارات، تلاش های عربستان برای فشار منطقه ای با شکست مواجه شده است. 

نشانه های روشنی در زمینه تلاش ایران برای تقویت روابط و دیپلماسی با دیگر کشورهای عضو شورای همکاری های خلیج به چشم می خورد. 

در اواخر ژانویه وزیر خارجه کویت به ایران سفر کرد و همین مساله امیدها برای بهبود روابط با ایران گسترش یافت. 

از منظر ایران کویت وعده حفظ فاصله با سیاست های عربستان را در رابطه با این کشور به آنها داده و دلیل آن  از آن مهم تر شکل گیری رویکرد کویت در قبال ایران در زمان حمله صدام به این کشور در خلال جنگ ایران و عراق است.

ایران نیز انتظار دارد روابط خود را با قطر در حوزه منافع اقتصادی به ویژه در پارس جنوبی و پروژه میادین کاری توسعه دهد. قطر یکی از اولین کشورهایی است که از توافق هسته ای با ایران استقبال کرد و در این حوزه از موضع عربستان در این خصوص فاصله گرفت. 

در آینده نزدیک به دلایل روشنی بحرین نمیتواند در سطح. دیپلماتیک موفق ظاهر شود. ایران ابزارهایی اقتضادی و دیپلماتیک متعددی در قبال سیاست ها و رویکرد هایش در خصوص امارات دارد. این ابزارها از جامعه ایرانی های مقیم امارات گرفته تا روابط تجاری گسترده است.

باتوجه به عدم همکاری موثر امارات، توانایی عربستان برای ایجاد فشار بر روی ایران با شکست مواجه کرده است.در نهایت اینکه، بر خلاف انتظارات، ایران اهرم های موثر دیپلماتیکی برای تاثیر مثبت بر نتایج حاصل از رقابت تلخش با عربستان در دست دارد.