وضعیت پیوند قلب در ایران/حمایت های درمانی از بیماران

عمل پیوند قلب، یکی از اعمال جراحی پرمخاطره در دنیا است که بیمار می بایست در انتظار باشد. در کنار آن، هزینه های این عمل نیز بسیار سنگین است و بیماران به حمایت های مالی نیاز دارند.

 به دنبال تغییر سبک زندگی و گرایش مردم به مصرف غذاهای آماده و فست فودها و همچنین کم تحرکی، دست به دست هم داده تا شاهد افزایش بی رویه بیماری های قلبی و عروقی در دنیا باشیم و جامعه ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.

بر همین اساس، آمار مراجعات به پزشکان متخصص قلب و عروق و درمان های جراحی نیز افزایش یافته است. در این بین، برخی بیماران به دلیل مشکلات شدید قلبی، به ناچار در نوبت پیوند قلب قرار دارند. هیئت امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران، در همین راستا از بیماران نیازمند پیوند قلب، حمایت مالی انجام می دهد. زیرا، یکی از برنامه های عملیاتی هیات امنا، ایجاد زمینه معالجه همه بیماران در داخل کشور، حمایت از رشد و گسترش کمی و کیفی اعمال پیوند قلب در مراکز درمانی دانشگاهی سراسر کشور است، بطوریکه در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۵ از ۶۱ مورد عمل پیوند قلب، حمایت مالی به عمل آورده است.

سالانه حدود ۳۷۰۰ تا ۳۸۰۰ عمل پیوند قلب در سراسر جهان انجام می شود که بیشترین آمار مربوط به ایالات متحده آمریکا با ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ عمل پیوند در طول یک سال است.

هزینه انجام عمل پیوند قلب در ایالات متحده آمریکا، بالغ بر ۷۰۰ هزار و ۹۹۷ دلار برآورد می شود و تخمین زده می شود سالانه یک درصد جمعیت بیماران مبتلا به نارسایی قلبی نیازمند انجام پیوند قلب هستند.

نخستین عمل پیوند قلب جهان، سوم دسامبر ۱۹۶۷ میلادی در بیمارستان «گروت شور» شهر کیپ تاون آفریقای جنوبی توسط دکتر کریستیان بارنارد انجام گرفت. در این عمل قلب یک زن جوان ۲۵ ساله که در یک سانحه رانندگی کشته شده بود، به بیمار ۵۳ ساله دچار نارسایی قلبی پیوند زده شد. بیمار تنها ۱۸ روز پس از پیوند زنده ماند و به دلیل عفونت ریه درگذشت. دومین عمل پیوند قلب در ژانویه سال  ۱۹۶۸ انجام شد که این بیمار تنها ۱۹ ماه دوام آورد.

 اولین پیوند موفقیت آمیز قلب در ایران نیز در سال ۱۳۷۲ توسط دکتر محمدحسین ماندگار و همکاران در بخش جراحی قلب بیمارستان دکتر علی شریعتی تهران انجام شد.

این در حالی است که در حال حاضر علاوه بر بیمارستان دکتر شریعتی تهران، عمل پیوند قلب در بیمارستان های مسیح دانشوری تهران، شهید رجایی تهران، مجتمع بیمارستانی حضرت امام(ره) تهران، بیمارستان شهید دکتر مصطفی چمران اصفهان، بیمارستان حضرت امام رضا (ع) مشهد، بیمارستان حاج محمد نمازی شیراز و بیمارستان حضرت بقیه الله(عج) نیز انجام می شود.

در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ خورشیدی) گروهی از پزشکان در بیمارستان سنت وینسنت در سیدنی استرالیا برای نخستین بار در جهان قلبی مرده را احیا کردند و به یک خانم ۵۷ ساله که بیماری قلبی مادرزادی داشت، پیوند زدند. در این شیوه بدیع که در سیدنی بکار گرفته شد، قلبی که ضربانش متوقف شده بود، در دستگاهی که «جعبه قلب» نامیده می‌شود، گذاشته شد. در این جعبه، قلب گرم نگه داشته می‌شود، ضربان احیاء می شود و یک مایع مغذی کمک می‌کند که آسیب‌ به ماهیچه‌های قلب به حداقل برسد.

میزان بقای پنج ساله بیماران دچار نارسایی قلبی زیر ۵۰ درصد است، در حالی که بعد از پیوند قلب، میزان بقای بیمار به ۵۰ تا ۶۰ درصد خواهد رسید.

شایع ترین وضعیت های نیازمند عمل پیوند قلب عبارتند از :

الف - آسیب شدید قلبی بعد از یک حمله قلبی.

ب - نارسایی شدید قلبی (علایم رده سه و چهار تقسیم بندی انجمن قلب نیویورک NYHA) با برخه خروجی EF زیر ۲۵ درصد.

ج - نقایص شدید مادرزادی قلب که با عمل جراحی قابل اصلاح نباشند.

د - اختلالات ضربان یا ریتم تهدید کننده حیات که با سایر روش های درمانی قابل اصلاح نباشند.

وضعیت های دارای ممنوعیت نسبی در انجام پیوند قلب نیز عبارتند از:

الف - بیماران دچار سوء تغذیه.

ب - بیماران دارای سن بالای ۶۵ تا ۷۰ سال.

ج - بیماران دارای سابقه سکته شدید مغزی یا دمانس.

د - بیماران دارای سابقه ابتلا به سرطان طی دو سال گذشته.

ه - بیماران مبتلا به عفونت ویروس ایدز.

و - بیماران دچار بیماریهای عفونی فعال نظیر هپاتیت.

ز - بیماران دچار دیابت وابسته به انسولین و نقص هم زمان عملکرد احشایی نظیر اختلال عملکرد کلیه.

ح - بیماران دچار بیماری های کلیوی، ریوی و کبدی.

ط - بیماران دچار پرفشاری عروق ریه.

ی - اعتیاد به مصرف دخانیات یا سایر مواد که منجر به تخریب قلب پیوندی می شود.

هیئت امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران با توجه به اهدافی که دارد، به ازای هر مورد عمل پیوند قلب، مبلغ ۵۰ میلیون ریال به هزینه های بیمارستانی بیماران پیوند قلب مساعدت می نماید. همچنین بخشی از هزینه داروهای بعد از پیوند بیماران توسط هیئت امنا تأمین می گردد که مورد اخیر در مورد اولین بیمار پیوند قلب ایران به نام مهدی بالغ تیل که در سال ۱۳۷۲ مورد عمل پیوند قلب قرار گرفته، تا کنون ادامه داشته است.

هیئت امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران، طی سال های ۱۳۸۷ تا پایان ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۵، از ۶۰۶ مورد عمل پیوند قلب حمایت به عمل آورده است.

تعداد عمل های قلب انجام شده در کشور طی ۸ سال گذشته

سال ۱۳۸۷ : ۵۲ مورد

سال ۱۳۸۸ : ۳۸ مورد

سال ۱۳۸۹ : ۶۶ مورد

سال ۱۳۹۰ : ۷۶ مورد

سال ۱۳۹۱ : ۶۶ مورد

سال ۱۳۹۲ : ۷۸ مورد

سال ۱۳۹۳ : ۷۲ مورد

سال ۱۳۹۴ : ۹۷ مورد

آمار عمل های پیوند قلب انجام شده در ۶ ماهه سال ۱۳۹۵

۱. بیمارستان شهید رجایی تهران، ۱۴ پیوند

۲. بیمارستان دکتر مسیح دانشوری تهران، ۱۲ پیوند

۳. بیمارستان حضرت امام خمینی (ره) تهران، ۱۳ پیوند

۴. بیمارستان دکتر علی شریعتی تهران، ۴ پیوند

۵. بیمارستان شهید چمران اصفهان، یک پیوند

۶. بیمارستان حضرت امام رضا (ع) مشهد، ۸ پیوند

۷. بیمارستان نمازی شیراز، ۷ پیوند

۸. بیمارستان حضرت  بقیه الله(عج) تهران، ۲ پیوند

آنچه مسلم است، بیماران نیازمند پیوند قلب که با هزاران امید، چشم انتظار قلبی هستند که در سینه آنها دوباره شروع به تپیدن کند، می بایست یک مامن و پناهگاه برای حمایت های مالی عمل پیوند نیز داشته باشند.