ایران گفتگو و مذاکره را بهترین راه حل منازعات جهانی و منطقه ای می‌داند/برجام یک توافق سیاسی نیست، یک راهبرد برای حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران‌هاست/ایران نخستین کشوری بود که نسبت به خطر تروریسم تکفیری در سوریه هشدار داد

حجت‌‌الاسلام حسن روحانی که به منظور شرکت در هفدهمین اجلاس روسای کشورهای عضو جنبش عدم تعهد به ونزوئلا رفته، دقایقی پیش سخنرانی خود را در این اجلاس آغاز کرد.


به گزارش انتخاب، متن کامل سخنان روحانی به شرح زیر است:‌

بسم‌ الله الر‌ّحمن الر‌ّحیم

رؤسای محترم کشورها و دولت‌ها

وزرای محترم

خانم‌ها و آقایان

در ابتدا مایلم قدردانی دولت جمهوری اسلامی ایران را از ملت و دولت ونزوئلا، به خاطر مهمان‌نوازی صمیمانه، نسبت به اینجانب و هیئت همراه، در خلال برگزاری هفدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد، اعلام نمایم.

در دورۀ چهارساله‌ای که ایران افتخار ریاست جنبش عدم تعهد را داشت، با استفاده از امکانات و توان خود، ظرفیت‌های جنبش را در جهت اهداف عالیه آن و افزایش کارآئی مجموعه نهادهای وابسته، به کار گرفت.

در این دوره، دفتر هماهنگی، ترویکای جنبش، گروههای کاری آن در سازمان ملل و فراکسیونهای آن در شورای امنیت و تحکیم صلح ، بیش از 450 نشست در نیویورک برگزار کردند.

دیگر نهادها و برنامه‌های سازمان ملل در ژنو، وین، لاهه و یونسکو نیز شاهد فعالیت جدی جنبش بوده‌اند. اعلام مواضع روشن غیرمتعهدها در خصوص مسائل مهم جهانی، همچون خلع سلاح، اصلاح ساختار سازمان ملل، حفظ صلح و حقوق بشر، محصول این رایزنی‌ها و نشست‌ها بوده است.

همه می‌دانیم که توانمندی غیرمتعهّدها در گروِ همبستگی بین اعضاء، و افزایش کارآئی آن است. از این جهت در این دوره، تلاش فراوان برای هم افزائی، تحکیم پیوندها و تفاهم درون گروهی صورت گرفته است.

همچنین برای گسترش پیام عدم تعهد و تقویت مواضع جنبش، مذاکرات با شمال نیز با قوت پیگیری شده است. چندین دور مذاکره بین ترویکای جنبش، با ترویکای اتحادیّه اروپا نمونه روشنی از این پیگیری‌هاست. مجموعه این تلاشها به تفصیل در گزارش فعالیتهای رئیس که تقدیم اجلاس شده، انعکاس یافته است.

جمهوری اسلامی ایران مفتخر است که پس از یک دوره چهارسالة ریاست بر جنبش عدم تعهد، این مسئولیت خطیر را تحویل دولت دوست، ونزوئلا می‌دهد. امیدوارم با اهتمام و تعهّد مقامات ونزوئلا در این مسئولیت مهم و با حمایت کلیه کشورهای عضو، دوره موفقیت‌آمیزی را برای فعالیت‌های جنبش عدم تعهد در پیش رو داشته باشیم.

بی‌تردید مصوبات و نتایج این اجلاس مهم که با شعار «صلح، حاکمیت و همبستگی برای توسعه» تشکیل شده است، گام مهم دیگری برای تحقق اهداف والای جنبش عدم تعهد خواهد بود. در این جا لازم می‌دانم از همکاری و تعامل مثبت و سازندة کلیه اعضای جنبش عدم تعهد با جمهوری اسلامی ایران در دوره ریاست بر این جنبش ، تشکر نمایم.

قطعاً بدون همکاری و مشارکت فعال کلیه اعضاء به ویژه کشورهایی که مسئولیت‌هایی در سازوکارهای مختلف جنبش عدم تعهد در مقرهای مختلف سازمان ملل متحد بر عهده دارند، کسب دستاوردهای حاضر میسر نبود.

حضار گرامی؛

این اجلاس در حالی برگزار می‌شود که صلح در تمامی ابعاد آن در سرتاسر جهان در معرض خطر و تهدید قرار گرفته و نقض حاکمیت ملی کشورهای در حال توسعه، در پوشش‌های مختلف و صور گوناگون، انجام می‌گیرد. اعضای جنبش در مقطع کنونی بیش از هر زمان دیگری نیازمند همبستگی، همگرائی و هماهنگی می‌باشند. واقعیت این است که ما به عنوان مجموعه‌ای که حدود دو سوم اعضای سازمان ملل متحد را تشکیل می‌دهیم، بخش غیرقابل انکاری از راه‌حل‌ها، برای چالش‌های جهان امروزی هستیم.

آنچه در نظام بین‌الملل معاصر می‌گذرد، در چشم‌اندازی واقع‌بینانه، نگران کننده است. در مناسبات جهانی امروز، تمایلات هژمونیک و سلطه‌طلبی، ‌واقعیتی غیرقابل انکار است. گرایش به قطب‌بندی‌های نظامی، همچنان در ذهنیت و رفتار برخی از بازیگران غلبه دارد. رقابت‌های تسلیحاتی، راه‌اندازی جنگ‌ها و تشدید منازعات، افزایش خشونت و مداخله در امور داخلی کشورهای درحال توسعه توسط صاحبان قدرت و ثروت، به صورت پیدا و پنهان، بخش‌هایی از مجموعه رفتارهایی است که جز با «منطق سلطه طلبی» نمی‌توان آن را تفسیر کرد.

خانم‌ها، آقایان‌؛

می‌توان گفت که اصول و اهداف اساسی جنبش عدم تعهد، به نحوی طراحی و تنظیم شده است که برای تمامی کشورها به عنوان معیارهایی اساسی شناخته ‌شود، تا تمسک به آن، هم تضمین کننده استقلال، تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها باشد، و هم ارتقاء دهنده منافع ملی، حسن همجواری، و برقرارکننده صلح و امنیت و توسعه پایدار در عرصه جهانی گردد.

با پیروی از این اصول می‌توان به بهترین وجه، بسیاری از مشکلات، چالش‌های اساسی و بحران‌های جدی موجود را حل‌وفصل کرد.

در جمهوری اسلامی ایران، از همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، ما با شعار اصولی "نه شرقی و نه غربی" در سیاست خارجی، در انطباق کامل با روح عدم تعهد، حرکت کرده‌ایم. ما درحرکت از این نقطه عزیمت، براین باوریم که تعامل با جهان ممکن است: جهانی که باید سیمای انسانی و عادلانه‌ای را که از همان آغاز در بطن آرمان‌های عدم تعهد وجود داشته است به خود بگیرد؛ و باید خود را منطبق با پویایی تحولات سیاسی، روزآمد کند.

ایران برخلاف تصویرسازی بنیاد گرایانه‌ای که از سوی بنگاه ‌های دروغ پرداز و جنگ‌افروز بر آن تحمیل می‌شود، هیچگاه از نقطه‌نظر تقابل امر "ملّی" و امر "جهانی" ، حرکت نکرده است؛ و دفاع ما از جنبش‌های حق‌طلبانه جهان، به هیچ‌وجه، به مفهوم تقابل با ارزش‌های مقبول و مشروع انسانی و به معنای مداخله در امور داخلی دیگران نیست. برعکس، نظریه گفتمانیِ ایران برعلیه سلطه‌گری و جهان آشوبی، به همان اندازه که ریشه در آرمانهای دینی دارد، از پیشرفت‌های فکری نوین و ادبیات آزادیخواهی جهانی و اصول منشور ملل متحد نیز برخوردار است. آرمانهایی نظیر استقلال، آزادی، جمهوریت، مردم‌سالاری و حق تعیین دموکراتیک سرنوشت در پای صندوق‌های رأی، به همان اندازه که دینی و ملّی است، سرشتی جهانی دارد.

در سال‌های اخیر، حوادث بسیار ناگواری برای مردم سوریه، یمن، عراق و لیبی درون گردابِ رقابت‌های خودخواهانه و ویرانگر، وجدان میلیاردها نفر از مردم جهان را آزرده، و نشانه‌ای است از عدم مسئولیت‌پذیری قدرت‌های بزرگ در برابر جراحاتی که هرروزه بر پیکر بی‌گناهان می‌نشیند. جهانیان می دانندکه جمهوری اسلامی ایران، نخستین کشوری بود که نسبت به خطر جهانی تروریسم تکفیری در کشور سوریه هشدار داد. در همان حالی که، شماری از کشورهای غیر مسئول در خاورمیانه و غرب، سرگرم تجهیز و آموزش تروریست‌های تکفیری بودند، ما در کنار ملت و دولت عراق و سوریه در برابر یکی از جنایتکار‌ترین‌ گروه‌های تروریستی، ایستادیم. دستان آلوده به خون این گروه‌ها و حامیان مالی و تسلیحاتی آن‌ها، هرگز پاک نخواهد شد.

تنها پس از سرایت حملات خشونت بار این گروه‌ها به خارج از سوریه بود که، کشورهای حامی تروریسم تکفیری، با اکراه، به تشکیل ائتلافی ناکارآمد علیه تروریسم روی آوردند. این‌همه در حالی است که هنوز جامعه جهانی کمترین موفقیتی را در اعاده حقوق زیرپاگذاشته شده ملت فلسطین و خاتمه دادن به اشغالگری کسب نکرده است. قدرت‌های بزرگ نه‌تنها کمکی به رفع این آلام نکرده‌اند بلکه سهم بسزایی در استمرار فقر، خشونت،کشتار، جنگ و آوارگی میلیون‌ها نفر در کشورهای درحال‌توسعه دارند.

تمام این رویدادها، شاهدی است بر اینکه نباید برای کسب امنیت، توسعه و پیشرفت به قدرت‌های بزرگ امید بست. متأسفانه معدودی از کشورهای عضو، نیز، با زیر پا گذاشتن اصول اولیه این جنبش و حمایت از تروریست‌ها، در برهم زدن آرامش و مداخله در امور داخلی سایر اعضا نقش دارند.

نتیجه این سیاست‌های غلط، چیزی جز نابودی و بدنامی تاریخی برای این کشورها و گروه‌های تروریستی مورد حمایت آنان نبوده است. سنت الهی و تجربه تاریخی، مؤید این واقعیت است که ایستادگی در مقابل خواسته‌های مشروع ملت‌ها ، چیزی جز هزینه و بدنامی به همراه ندارد و قدرت‌های مداخله کننده و تجاوزگر، نهایتاً راهی جز تسلیم شدن در مقابل خواست مردم نخواهند داشت.

اینجانب به نمایندگی از ملت بزرگ ایران، با درک مخاطرات گروه‌های تروریستی و افراطی‌، در شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، پیشنهاد «جهان علیه خشونت و افراط‌گرایی» WAVE)) را مطرح کردم که منجر به تصویب دو قطعنامه اجماعی در مجمع عمومی سازمان ملل در سال‌های 2013 و 2015 شد. به اعتقاد ما، مقابله با افراط‌گرایی و تروریسم نیازمند همکاری سازنده و صادقانه همه اعضای جامعه بین‌المللی است.

بر همین اساس بود که در نشست مجمع عمومی سال گذشته نیز از سوی جمهوری اسلامی ایران ، لزوم ایجاد «جبهه متحد مبارزه با افراط‌گرایی و خشونت» مطرح شد. جنبش عدم تعهد ظرفیت بالایی برای پیشبرد این ایده‌ها در چارچوب سازمان ملل متحد دارد.

خانم‌ها و آقایان؛

چالش‌های جاری در اقصی نقاط جهان، نباید ما را از موضوع فلسطین و مردم مظلوم آن غافل کند. مردم فلسطین همچنان از حق داشتن سرزمین و حکومتی از آنِ خود، و بازگشت به سرزمین مادری محرومند. ظلمی که امروز بر ملت فلسطین می‌رود خشونت نهادینه‌ای را به نمایش می‌گذارد که تعبیر آپارتاید برای توصیف آن کافی نیست.

رژیم صهیونیستی تلاش دارد با طراحی و بهره گیری از تحولات جاری در خاورمیانه به ویژه ظهور و گسترش گروه‌های تروریستی و افراطی همانند داعش، جنایات خود علیه ملت مظلوم فلسطین و دیگر ملت‌های منطقه را تحت‌الشعاع قرار دهد. جمهوری اسلامی ایران همواره حمایت از مردم و آرمان‌های فلسطین را براساس اعتقادات دینی و ارزش‌های والای ملی و انسانی، در صدر اصول سیاست خارجی خود قرار داده است. به اعتقاد ما، دفاع از مردم فلسطین به نژاد یا مذهب خاصی محدود نیست، بلکه یک موضوع انسانی است که وظیفه همگان می‌باشد. ما دفاع از فلسطین را تحت تأثیر تحولات زودگذر و حتی برخی سیاست‌های غلط قرار نداده‌ایم و مفتخریم که ملت و دولت ایران همواره و تحت هر شرایطی در کنار مردم مظلوم و مقاوم فلسطین ایستاده است.

حضار گرامی،

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر رویکرد اعتدال و تعامل و تلاش برای حل و فصل منازعات، اختلافات و سوء تفاهمات از طریق گفتگو و همکاری است. بر همین اساس، علی‌رغم اقدامات خصمانه و فشارهای گسترده سیاسی و اقتصادی علیه کشورِ من، به بهانه موضوع هسته‌ای، جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا بر انجام گفتگوهای سازنده تأکید داشت.

گفتگوهای میان ایران و گروه موسوم به 1+5 منجر به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام)گردید. حمایت قاطع کشورهای عدم تعهد از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و همچنین پشتیبانی آنان از این مذاکرات نقش مؤثری در تضمین حقوق مشروع هسته‌ای ایران و کشورهای در حال توسعه و همچنین به نتیجه رسیدن این مذاکرات داشته است.

توافق هسته‌ای ایران و طرف‌های مقابل از زوایای مختلف حائز اهمیت است. مزایا و منافع شناسایی و تحققِ حقوق هسته‌ای ، محدود به کشور ایران نیست، بلکه مقاومت ملت ایران در قبال این فشارها باعث جلوگیری از ایجاد یک رویه خطرناک، در عرصه بین‌المللی، برای محروم نمودن ملت‌های دیگر از حقوق اساسی و مشروع آنها در عرصه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای گردید.

علاوه بر این، نتیجه سازنده این مذاکرات مؤید این واقعیت است که تنها از طریق گفتگو و راه‌کارهای صلح‌آمیز و اتخاذ یک رویکرد برد - برد می‌توان به بحران‌های پیچیده و طولانی پایان داد.

در واقع برجام فقط یک توافق سیاسی نیست، بلکه در این دنیای پرتنش که استفاده از سلاح و خشونت به تفکر رایج تبدیل شده است، برجام یک راهبرد و رویکرد جدید برای تعامل مثبت و سازنده به منظور حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران‌ها و چالش‌ها است، و می‌تواند سرآغازی برای همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه کشورها برای پیشبرد صلح و توسعه در جهان باشد.

جمهوری اسلامی ایران گفتگو و مذاکره را بهترین راه حل منازعات جهانی و منطقه ای می‌داند و خود در این زمینه پیش قدم بوده است. ما در سطح منطقه‌ای نیز، از هرگونه ابتکار عمل که مبتنی بر گفتگو و مذاکره باشد برای پایان بخشیدن به اختلافات موجود استقبال می‌کنیم. مشکلات منطقه خاورمیانه به گونه‌ای است که هیچ کشوری به تنهایی قادر به ایجاد ثبات و امنیت پایدار در آن نیست. دستیابی به امنیت و توسعۀ منطقه‌ای فقط از طریق همکاری و مشارکت جمعی همسایگان میسر است.

ما از راه‌حل سیاسی برای خاتمه بخشیدن به بحران در کشورهای جنگ‌زده منطقه، استقبال می‌کنیم. گفتگوهای ملی باید با مشارکت گروه‌های ذینفع و دارای مشروعیت و بدون دخالت قدرت‌های بیرونی، انجام شده و در نهایت، صندوق رأی تعیین کننده سرنوشت این کشورها باشد. همه دولت‌ها در منطقه باید نسبت به فجایع انسانی و تخریب زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی در سرتاسر منطقه، از یمن گرفته تا عراق و سوریه حساس باشند و دست از حمایت از تروریست‌ها برای مقاصد سیاسی بردارند.

هرگونه اقدام علیه تروریست‌ها نیز باید به گونه‌ای باشد که کمترین آسیب را برای مردم بیگناه و غیر نظامیان به همراه داشته باشد.

در پایان مجدداً آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای همکاری گسترده و فعال با کلیه اعضای جنبش عدم تعهد به ویژه کشور دوست ونزوئلا به عنوان رییس دوره‌ای جنبش عدم تعهد، برای پیشبرد اهداف و مصوبات این اجلاس اعلام می‌نمایم.

متشکرم