خیانت انگلستان باعث رخت بربستن زبان فارسی از هندوستان شد

رئیس دفتر مقام معظم رهبری در آیین گشایش بنیاد بیدل دهلوی گفت: زبان فارسی در شبه‌قاره هند، زبان رسمی حکومت بوده و زبان فارسی در آن‌جا رواج کامل داشته است، اما با خیانتی که دولت انگلستان کرد، زبان فارسی از آن‌جا رخت بربست.

به گزارش انتخاب، عصر امروز (سه شنبه نهم شهریورماه) آیین گشایش بنیاد بیدل دهلوی با حضور شخصیت‌هایی چون محمدی گلپایگانی( رئیس دفتر مقام معظم رهبری)، سیدعباس صالحی (معاون فرهنگی وزیر ارشاد )، محمود صلاحی( رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران) میرجلال‌الدین کزازی، غلامعلی حداد عادل،غلامحسین امیرخانی، افتخار حسین عارف ؛ رییس موسسه فرهنگی اکو ونمایندگانی از استادان و پژوهشگران زبان و ادب فارسی هند، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان و آسیای میانه در محل کانون ادبیات ایران  برگزار شد.

در این مراسم محمدی گلپایگانی  با ابراز خرسندی از گشایش بنیاد بیدل گفت: بیدل دهلوی شخصیتی است که اصلاً کشور ما را ندیده است. اما در آن زمان که وی می‌زیسته ، زبان فارسی در شبه‌قاره هند، زبان رسمی حکومت بوده و زبان فارسی در آن‌جا رواج کامل داشته است، اما متأسفانه با خیانتی که دولت انگلستان کرد، زبان فارسی از آن‌جا رخت بربست.

وی افزود: حتی زبان فارسی چنان در هندوستان رواج داشت که شعرای بزرگ کشور ما مثل کلیم کاشانی و طالب آملی به این کشور مهاجرت کردند. اما به خاطر خیانت یا جنایتی که انگلستان کرد، زبان فارسی از این کشور رخت بربست.

رئیس دفتر مقام معظم رهبری با بیان اینکه ظرفیت زبان فارسی بسیار زیاد است، ابراز امیدواری کرد: تأسیس بنیاد دهلوی شروعی برای بازگرداندن زبان فارسی به جایگاه اصلی خود باشد.

وی درادامه به اهمیت شعر و ادبیات نزد مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: الحمدلله ما از رهبری برخورداریم که خودشان پرچمدار شعر و ادبیات هستند. اگرچه زمامداری و ولایت ایشان سایر ویژگی‌هایشان را پوشانده است.

گلپایگانی اظهار کرد:  بهترین زمان برای گسترش فرهنگ و ادبیات  این دوره است.

وی در ادامه شعری که سال‌ها پیش سروده بود خواند.

در ادامه مراسم، غلامعلی حداد عادل تأسیس بنیاد بیدل را مژده‌ای برای دوستداران زبان و ادبیات فارسی و دوستداران بیدل دانست و گفت: امروز فرصت آشتی ایرانیان با بیدل فرا رسیده است. ما از بیدل دور بوده‌ایم، اما او با ما بوده است ولی آنچنان که حق او بوده است رفتار نکرده‌ایم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به شهرت بیدل در بین کشورهای فارسی‌زبان اظهار کرد: شهرت بیدل خارج از ایران حیرت‌انگیز است و هنوز هم برای اهل ادب جای تعجب است که چرا بیدل در هندوستان، افغانستان، تاجیکستان و پاکستان این اندازه مردمی شده و مطرح است؟ اگر شهرت بیدل را در این کشورها با ایران مقایسه کنیم بر این حیرت افزوده می‌شود.

حداد عادل سپس بخشی از یاداشت‌های صدرالدین عینی را که گویای انس مردم عادی از جمله کشاورزان و دهقانان ماوراءالنهر با بیدل بود را خواند و گفت: بیدل قله سبک هندی است. از حدود 50 سال پیش در دانشگاه‌های ما بیش از آنچه محاسن سبک هندی گفته شود، معایب این سبک گفته شد . وقتی سبک هندی را این‌گونه معرفی می‌کردند، بیدل اوج معایب بود. به این موضوع باید سختی سبک هندی را هم افزود. در این بین شخصیت‌هایی مثل امیری فیروزکوهی و شادروان محمد قهرمان که به ارزش سبک هندی وقوف داشتند در اقلیت بودند.

رئیس بنیاد سعدی سپس با بیان اینکه ایران آشنایی خود با بیدل را مدیون انقلاب اسلامی است اظهار کرد: با انقلاب بود که تحولی در فضای شعری ما پدید آمد و راه برای آشنایی با بیدل هموار شد. این تحول این‌گونه بود که شعر فارسی در اواخر دوره قاجار به تکرار مبتلا شده بود. درست است که بزرگانی پرچمدار دوره بازگشت شدند اما از چند شاعر مثل بهار، ایرج و پروین که بگذریم می‌بینیم شعر اواخر دوره قاجار و پس از آن کلیشه‌ای و نخ‌نما شده‌ی شعر گذشتگان است؛ بدون اینکه قوت زبان شاعران گذشته را داشته باشد.

وی ادامه داد: بعد از دوره بازگشت شعر نیمایی ظهور کرد. در این‌جا هم زبان عوض شد و هم قالب و وزن عروضی رها شد.  شاعران نیمایی اوزان مخصوص خودشان را آوردند. بدعت‌ها و بدایعی آوردند. از آن به بعد در چند دهه شعر نو در ایران مطرح بود و موافقان و مخالفانی داشت. شاعران نوپرداز دیگر سراغ کلیشه‌های تکراری شاعران گذشته نرفتند، اما بعد از انقلاب اتفاقی که رخ داد این بود که شاعران ما به زبان شعر نو قبل از انقلاب تمایل نشان دادند، اما به شکستن قالب روی خوش نشان ندادندو شعر موزون فارسی را رها نکردند. شعر به مثنوی، غزل و رباعی برگشت اما  شاعران زبان را به زبان قاجار، صفوی و سبک عراقی برنگرداندند، بلکه تحول زبانی شعر نیمایی را جلا دادند.

حداد عادل با بیان اینکه زبان شعر نو، در شعر بعد از انقلاب در سبک هندی و آثار بیدل سابقه داشته است افزود: در این چند دهه درباره زبان و سبک بیدل و نزدیکی آن با شعر نو کتاب‌های نوشته شده است. همچنین در دهه‌های قبل شاعرانی مثل سیدحسن حسینی، علی معلم، شفیعی کدکنی و قزوه در بیان هنرمندی بیدل تلاش کرده و کتاب‌هایی نوشته‌اند.

وی سپس درباره فایده آشنایی با بیدل گفت: این آشنایی دو فایده برای همه ایرانیان دارد. یکی درک عظمت بیدل است که مانند کوه یخی پنهان مانده در اقیانوس است. تنها یک دهم آن از آب بیرون آمده و بقیه آن زیر آب است. بیدل شاعری است که حدود یکصد هزار بیت شعر از او به جا مانده است.  این فایده، هنرمندی بیدل است. من هروقت شعر بیدل را می‌خوانم مقهور پیچیدگی اندیشه و تسلط او به زبان فارسی می‌شوم و فکر می‌کنم اگر این تخیل که بیدل داشت به یک ریاضی‌دان و فیزیک‌دان تعلق داشت، او جزو یکی از دانشمندان درجه یک قرن حاضر می‌شد.

حداد عادل گفت: فایده دیگر برای بیدل‌شناسی درک عظمت زبان فارسی است. مردی که زبان اصلی او بنگالی بوده اما آنچنان به زبان فارسی مسلط شده که توانسته این اندازه مفاهیم پیچیده و ظریف را به این زبان بیان کند. این درسی برای ما است که قدر زبان فارسی را بدانیم.

همچنین علی معلم دامغانی درباره سبک و شعر بیدل سخن گفت و افزود: سنت شعر بیدل همان سنت شعر سعدی و حافظ است. هرکس بخواهد شعر بیدل را بفهمد باید بداند که شعر او ترکیبات است نه مفردات.

در ادامه این مراسم از نشان و خط‌نوشته‌ بنیاد بیدل‌دهلوی رونمایی شد.