ماجرای محرمانه آشتی پوتین و اردوغان / واژه ی روسی «ايزوينيته» ترک ها را به آغوش روسیه بازگرداند / اردوغان بارها نامه به پوتین را ویرایش کرد تا سرانجام کلمه ی «ببخشید» را انتخاب کرد

سرویس بین الملل «انتخاب»؛ روزنامه حریت نوشت: رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نهم آگوست برای دیدار با رئیس جمهور روسیه ولادیمیر پوتین به سن پترزبورگ سفر کرد.

 

به گزارش «انتخاب»، این اولین سفر اردوغان بعد از کودتای نافرجام ۱۵ جولای و همچنین اولین سفر او بعد از بحران سرنگونی هواپیمای سوخو-۲۴ روسیه در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۵ به بهانه نقض مرزهای هوایی ترکیه است . در اين حادثه دو خلبان روس کشته شدند. 

این بحران در فضای سیاسی تاثیراتی را به همراه داشت و در فضای اقتصادی و همچنین صنعت توریسم ترکیه نیز تبعاتی داشت. این صنعت علاوه بر آسیب های حمله های انتحاری حزب کارگران کردستان پ.ک.ک و داعش از بحران هواپیمای روس نیز آسیب جدی دید. صادرات مواد غذایی ترکیه به روسیه نیز در اثر این بحران متوقف شد . 

عملیات های امنیتی ترکیه علیه داعش و پ.ک.ک نیز با حضور روسیه در این بخش ها مسدود شد. شرکت های ترکيه ای بزرگ که در صنعت توریسم، ساخت و ساز و خرده فروشی در روسيه فعال بودند مشکلات جدی ای را تجربه کردند.  اما این بحران به سرعت پایان یافت و و مسیر تنش زدایی و عادی سازی روابط در نشست نهم آگوست در پی بیانیه ۲۷ ژوئن کرملین آغاز شد .

پوتین  قبل از همه سران کشورهای عضو ناتو همبستگی اش را با اردوغان اعلام کرد و اردوغان نیز از نظربایف  رییس جمهور قزاقستان  به عنوان اولین کسی که همبستگی اش را بعد از کودتای شکست خورده اعلام کرده و برای حمایتش در بحران با روسیه در کنفرانس خبری پنجم آگوست آنکارا تشکر کرد . 

تعداد خبرنگارانی که به کلید پایان یعنی دیپلماسی توجه کردند کم است. 

به گفته ابراهیم کالین سخنگوی اردوغان ، کاويت چاغلار تاجر ترک، در حل بحران روسیه و ترکیه نقش مهمی بازی کرده است. همچنین نظریایف که دوستی اش را با ترکیه اعلام کرد و ابتکار عمل ژنرال هلوسي آکار رئیس ستاد کل علی رغم اینکه این مسئولیت خارج از حوزه استحفاظی او بوده است نقش مهمی بازی کردند . 

کالین داستان را رد نکرد اما جزئیات را نیز توصیح نداد. چاغلار به حریت گفت که او هیچ چیزی بیشتر از آنچه کالین به عنوان نماینده دولت گفته است ندارد و نميتواند جزئیات بیشتری در اختیار قرار داد . 

بر اساس گفته های مقامات دیپلماتیک ارشد و منابع امنیتی که خواسته اند نام آنها فاش نشود، دیپلماسی مخفی ای که به بحران روسیه و ترکیه پایان داد به شرح زیر است : 

اواخر ماه آپریل ، آکار به اردوغان گفت که باید یک کانالی برای حل این بحران پیدا کرد. او گفت کاويت چاغلار، سرمایه دار ترک صنعت نساجی، تجارتی در داغستان  روسیه دارد . 

او از دهه ۱۹۹۰ در سیاست دستی دارد و به عنوان وزیر در دولت سلیمان دميرل خدمت کرده و رئیس جمهور  داغستان رمضان عبدالله تيپوف را می شناسد . عبدالله تيپوف نیز به پوتین از طریق رئیس مشاورينش يورني ايشاکوف دسترسی دارد. چاغلار به عنوان وزیر دولت آدم موثری بود و بعدها به عنوان تاجر نیز این نقش او ادامه یافت.

او کانال بین آنکارا و حیدر علی اوف آذربایجان در نخجوان و باکو در دهه ۱۹۹۰ بود و هواپیمای شخصی اش را در اختیار سازمان اطلاعات ملی جهت پرواز به سمت کنیا در سال ۱۹۹۹ برای دستگیری  عبدالله اوکالان رهبر پ.ک.ک در یک عملیات مشترک با سیا قرار داد. 

آکار در نشستی با حضورکالین به اردوغان گفت: چاغلار در سال ۲۰۰۰ مشکل مالی داشت و دادگاه میرفت اما با این وجود برای عملیات های دولت قابل اعتماد بود . بعد از این نشست با چاغلار و آکار در استانبول در سی ام آپریل ، اردوغان چراغ سبز را برای عملیات عادی سازی روابط با روسیه نشان داد.

کالین به عنوان نماینده ترکیه در رابطه با اوشاکوف آغاز به نوشتن یک نامه از جانب اردوغان به پوتین کرد. از طریق چاغلار و عبدالله تيپوف دیپلماسی بین آنکارا مسکو آغاز شد. محتوای و فرم نامه از طریق دو طرف بارها در ماه مي و اوایل ژوئن ویرایش شد .

در ماه ژوئن، زانسيت تومبايف سفیر قزايقستان در آنکارا کالین را با یک یادداشت فوری فراخواند.  دلیل این فراخوان اضطراری دیدار نظربايوف با پوتین در سن پترزبورگ بود او گفت که اگر اردوغان آماده فرستادن نامه باشد پوتین آماده دریافت آن است.

اردغان خواهان عادی سازی روابط بود اما آماده ارسال نامه با محتوای معذرت خواهی و جبران نبود. 

در ۲۳ ژوئن قبل از افطار، سفیر قزاقستان در آنکارا بار دیگر کالین را فراخواند. این بار قضیه از این قرار بود که نظربایف برای شرکت در نشست شانگهای در تاشکند پایتخت ازبکستان حضور داشت و قرار بود قبل پایان نشست با پوتین دیداری داشته باشد و به گفته او نامه باید قبل از آن در ساعت یک بعد از ظهر به دست او برسد حتی با وجود ویرایش جزئی، که شاید بتواند به حل این بحران  کاری بکند.

کالین فورا به اردوغان خبر داد و او نیز ژنرال آکار را قبل از ساعت ۱۱ صبح روز ۲۳ ژوئن  فراخواند. در این میان کالین پیش نویس دیگری که با همکاری مترجمان روسی و دیپلمات ها از قزاقستان تا آنکارا روی آن کار شده بود را تحریر کرد.

در این نامه قرار شد واژه "ايزوينيته" که بار بیشتری نسبت به "متاسفم" و بار کمتری نسبت به "طلب عفو" داشت قرار بگیرد.

اردوغان این نامه را امضا کرد و از کالین خواست تا فورا با هواپیما از آنکارا در ساعت ۳ صبح ۲۴ ژوئن  پرواز کند. اولین توقف در استانبول برای سوار کردن چاغلار بود که قرار شد نقش مشاور و مترجم روس را با آنها بازی کند. 

این هواپیما از استانبول در ساعت ۴:۳۰ صبح پرواز کرد اما با مشکلات مجوز نشست در گرجستان ، آذربایجان ، ترکمنستان و ازبکستان مواجه شد . 

وزیر خارجه شروع به تماس هایی با پایتخت های این کشورها کرد . 

پیغام ها از طریق واتس اپ و به لطف واي فای هواپیمای ریاست جمهوی  آنها را قادرساخت که مجوز را از گرجستان تنها برای ۲۰ دقیقه توقف اخذ کنند. مجوز از سوی آذربایجان زمانی صادر شد که در آسمان گرجستان بودند و مجوز ترکمنستان نیز زمانی که در آسمان آذربایجان بودند صادرشد ما هیچ مجوزی از سوی ازبکستان داده نشد. دلیل آن هم این بود که مرز هوایی آنها به دلایل امنیتی برای نشست شانگهای بسته بود. نظربایف گفته بود هلی کوپتر ریاست جمهوری قزاق در چيمکت نزدیک مرز ازبکستان برای آوردن آنها به تاشکند حاضر است اما هواپیما بر فراز ترکمنستان در پرواز بود و سوخت آن رو به پایان بود.

نظربایف از کريمف رئیس جمهور ازبکستان خواست تا مجوز ورود "بازدید کنندگانش را از ترکیه" بدهد و او موافقت کرد .

این هواپیما که حاوی کالين و چاغلار بود نزدیک ساعت ۱۲:۱۵ به زمین نشست. نظربایف که منتطر آنها بود؛ آنها را با اتاق دیدار در طبقه بالا برد. او در خواست ترجمه روسی نامه را کرد و پس از مطالعه دقیق نامه گفت: این خوب است . 

ترک ها بعدها فهمیدند که پوتین و هیئت او در اتاق کناری  حضور داشتند. نظربایف از اوشاکوف خواست تا به آنها بپیوندد و به او گفت نامه قابل قبول است .

بعد از تحویل دادن نامه به پوتین، ایشاکوف به سمت هیئت  ترکیه ای برگشت و گفت پوتین نامه را پذیرفت فقط آن را "یک مقدار شبیه به وضعیت ترکیه" خواند و این به دلیل همان واژه معذرت خواهی بود .

کالین و اوشاکوف پذیرفتند که بیانیه را برای ۲۷ ژوئن  در مسکو بعد  از آنکارا قرائت کنند و روس ها سر قولشان ماندند. بیانیه در زمان مقرر تدوین شد و درست بعد از بیانیه ۲۶ ژوئن د مذاکرات پایانی رم برای عادی سازی روابط با اسرائیل نهایی شد . 

ترکیه نمی دانست قرار است دو هفته بعد کودتایی شکل بگیرد