زنی که قوی‌ترین چشمان دنیا را دارد

عصب‌شناسان انگلیسی بعد از بیش از 25 سال جستجو اخیراً خبر داده‌اند که زنی را یافته‌اند که واجد گونه‌های بیشتری از سلول‌های مخروطی - سلول‌های دریافت‌کننده رنگ در چشم - خود نسبت به سایر افراد است.

به گزارش انتخاب،  بر اساس تخمین‌ها معنی این مسأله آن است که این زن 99 میلیون رنگ بیشتر را نسبت به همه ما شناسایی کرده و تشخیص می‌دهد و به عقیده دانشمندان این زن را باید جزو افراد با قدرت بینایی فوق‌العاده طبقه‌بندی کرد؛ افرادی که به آنها نام «تتراکرومات» (چهار رنگ بین) می‌دهند.

توضیح آنکه اغلب انسان‌ها «تریکورومات» (سه رنگ بین) هستند به این معنی که اغلب ما سه نوع از سلول‌های مخروطی برای تشخیص رنگ‌ها در چشم خود داریم. هر نوع از این سلول‌های مخروطی می‌توانند در حدود 100 درجه رنگ را تفکیک کرده و شناسایی کنند. در نتیجه وقتی همکاری این سه نوع سلول مخروطی را در شرایط مختلف با هم در نظر آورید، می‌توان گفت که چشمان ما در حدود 1 میلیون رنگ متفاوت را تشخیص می‌دهند.

در اغلب افرادی که دچار نارسایی بینایی از نوع کوررنگی هستند، تنها دو نوع از این سلول‌های مخروطی عمل می‌کنند و در نتیجه آنها تنها قادر به دیدن 10 هزار درجه رنگ مختلف هستند و به آنها دیکرومات (دو رنگ بین) می‌گویند.

اما اکنون در منطقه شمالی انگلستان زنی زندگی می‌کند که چهار گونه متفاوت سلول مخروطی در چشم خود داشته و می‌تواند بیش از 100 میلیون رنگ را با چشمان خود تفکیک کرده و تشخیص دهد. چیزی که بسیاری از ما حتی رؤیای آن را نیز نمی‌بینیم.

محققان این زن را در حدود 2 سال قبل کشف کردند و وی به نام رمزی cDa29 ملقب کرده‌اند. اما برای یافتن وی بیش از 25 سال تمام جستجو کرده‌اند و اکنون معتقدند که افراد بیشتری واجد ویژگی تتراکرومات در بین ما وجود دارند.

اما چطور ممکن است که ما واجد گونه‌ای چهارم از سلول‌های مخروطی شویم؟

ایده وجود افراد تتراکرومات برای اولین‌بار در سال 1948 توسط دانشمند هلندی «اچ ال دی وریس» مطرح شد. وی متوجه یک نکته جالب در مورد چشمان افراد کور رنگ شده بود. در حالی که افراد کور رنگ تنها واجد دو سلول مخروطی فعال و یک سلول غیر فعال کمتر حساس نسبت به رنگ قرمز و سبز هستند، وی نشان داد که مادران یا دختران افراد کور رنگ از سه سلول مخروطی فعال و یک سلول مخروطی غیر فعال و کمتر حساس در چشمان خود بهره می‌برند.

این به معنی آن است که آنها چهار گونه از سلول مخروطی را در چشمان خود دارند، هرچند در حالت عادی تنها سه گونه از آنها فعال هستند. این چیزی بود که پیش از این هرگز کسی آن را مطرح نکرده بود.

با وجود اهمیت کشف این محقق هلندی، اما کسی تا اواسط دهه 80 به موضوع افراد تتراکرومات توجهی نکرد تا آنکه «جان مولون» از دانشگاه کمبریج شروع به جستجوی زنانی کرد که از چهار سلول مخروطی در چشمان خود بهره می‌برند.

با توجه به این نکته که مردان کور رنگ ویژگی تتراکرومات را به دختران خود منتقل می‌کنند، مولون تخمین زد که حدود 12 درصد از جمعیت زنان باید واجد این ویژگی باشند. اما همه آزمون‌های وی نشان داد که این زنان به همان اندازه ما قادر به تشخیص رنگ از طریق چشمان خود هستند. یعنی تنها سه نوع از سلول‌های مخروطی چشمان آنها فعالیت می‌کند و در واقع تتراکرومات نیستند.

پس از آن در سال 2007 عصب‌شناس دانشگاه نیوکاسل «گابریل جوردن» که پیش از آن با مولون همکاری می‌کرد، اقدام به اجرای آزمون‌های متفاوت خود برای یافتن افراد با قدرت بینایی فوق‌العاده کرد.

وی 25 زن مختلف را که چهار گونه سلول مخروطی در چشمان خود داشتند انتخاب کرد و آنها را در یک اتاق تاریک قرار داد. از طریق یک دستگاه تابش رنگ سه حلقه نور رنگی به چشمان این زن‌ها تابیده شد. برای افراد تریکرومات همه این حلقه‌ها یکسان به نظر می‌رسند اما فرضیه جوردن این بود که یک فرد تتراکرومات به واسطه سلول چهارم مخروطی در چشم خود باید تفاوتی بین آنها احساس کند.

به شکلی جالب توجه یکی از این زنان که نام کد cDa29 بر روی وی گذاشته شده در همه آزمون‌های انجام شده قادر به تشخیص تفاوت میان این سه حلقه رنگ شد. موضوعی که باعث شد گابریل جوردن به گفته خود از شعف به هوا بپرد!

اما اگر همه دختران افراد کور رنگ چهار سلول مخروطی در چشم خود دارند چرا محققان تنها توانسته‌اند تاکنون یک مورد را شناسایی کنند؟

نکته اول این است که این تیم تنها به دنبال این موارد از زنان تنها در بریتانیا گشته‌اند. اما موضوع مهمتر از این آن است که افراد تتراکرومات در شرایط عادی نیازی به استفاده از سلول چهارم مخروطی چشمان خود ندارند و در نتیجه اغلب متوجه این قدرت استثنایی در چشمان خود نمی‌شوند.

به گفته جوردن، ما اکنون می‌دانیم که افراد تتراکرومات واقعاً وجود دارند اما هنوز دقیقا نمی‌دانیم که چه چیز باعث می‌شود یک شخص عملا تبدیل به یک تتراکرومات شود. به عبارت دیگر رنگ‌هایی که ما در دنیای عادی با آنها سر و کار داشته و استفاده می‌کنیم تا آنجایی محدود است که سلول چهارم مخروطی در افراد تتراکرومات اساساً نیازی به عملکرد برای تشخیص آنها نمی‌بیند.

هنوز راه زیادی برای تکمیل تحقیقات جوردن باقی مانده است اما زمانی که نتایج به دست آمده توسط وی تأیید شود، این کشف بزرگ می‌تواند اطلاعات بسیار زیادی در مورد نحوه کار چشم و محدودیت‌های آن به ما داده و به دانشمندان برای ساخت تجهیزات بینایی مصنوعی کمک زیادی کند.

اما آنچه ما به واقع و متأسفانه نمی‌دانیم این است که دنیا در دید cDa29 تا چه حد با دنیا در دید ما متفاوت است!