پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : در ایران ۱۱ غار آماده پذیرش گردشگر عمومی شده و دو هزار غار را هم می‌توان برای ورود گردشگر خارجی آماده کرد. غارها نسبت به تنوعی که دارند پذیرای گردشگر داخلی و یا خارجی هستند، اما باید دید که توریست‌های داخلی و خارجی چقدر توانمندی ورود به آنها را دارند چرا که هر غاری درجه سختی و آسانی دارد و هر کسی توانایی ورود به آنها را ندارد.
با این وجود ارگان‌های مختلفی از جمله سازمان میراث فرهنگی، استانداری‌ها و حتی بخش خصوصی برخی از غارهای موجود در ایران را برای پذیرش گردشگر آماده کرده و هزینه زیرساخت و تبدیل آنها به غارهای گردشگری را پرداخت کرده‌اند. یکی از این غارها که میلیاردی خرج شد و اکنون به سوددهی رسیده، غار علیصدر در همدان است، ولی بسیاری از غارها حتی با وجود اینکه شهرداری به آنها ورود کرده اما به سوددهی نرسیده و حقوق کارکنانشان را نیز تامین نمی‌کنند.
یکی از دلایل آن به گفته جواد نظام‌دوست رئیس سابق انجمن غار و غارشناسی ایرانیان، این است که قبل از تبدیل آنها به غار گردشگری، هیچ طرح مطالعاتی انجام نشده بود و یا طرح توجیهی نداشت.
بیشتر غارهای ایران توانایی جذب گردشگر خارجی را دارند
نظام‌دوست به خبرنگار مهر گفت: ما غارهایی مانند غار رودافشان داریم که مدیریت آن به جامعه محلی سپرده شد، حتی وام خوبی برای تجهیز آن دادند تا ورود و خروج گردشگر به آن کنترل شود؛ اما چون طرح مطالعاتی نداشت، کابل‌های برقی که شورای شهر کشیده بود، کنده و بیرون ریخته شد.
این غارنورد به ظرفیت ورود گردشگران خارجی به غارهای ایران اشاره کرد و گفت: بیشتر غارهای ایران توانایی ورود گردشگر خارجی و غارنورد خارجی را دارند. آنها حتی حاضر هستند که هزینه بدهند و به داخل غار بروند. معمولا غارهای افقی و طولانی که نیاز به یک یا دو روز راهپیمایی دارند، زیرساختی نمی‌خواهند، چون این غارها، غارنورد ماهر می‌خواهد و آنها می‌دانند که شراط ورود به این غارهای سخت چگونه است.
یکی از غارهایی که از نظر ویژگی مساحت در یکی از تالارهای آن در سطح دنیا منحصر به فرد است، غار «دوسر» در یزد است که چهارمین تالار بزرگ جهان را در خود دارد اما به دلیل عمودی بودن آن نه آمادگی پذیرش غارنورد معمولی را دارد و نه توجیهی برای آماده‌سازی آن ویژه ورود گردشگر. این تالار ۸۷ هزار متر مربع مساحت دارد، اما تنها گردشگران ماجراجوی خارجی حاضر هستند که آن را ببینند ولی هیچ وقت ایران برای معرفی بزرگترین تالار غار جهان تبلیغی نکرده‌است.
گردشگری غار در میان ایرانیان هم جایگاهی ندارد
غارهای ایران با وجود آنکه یکی از جاذبه‌های ماجراجویانه برای گردشگران داخلی محسوب می‌شود، اما حتی در میان گردشگران ایرانی نیز جایگاهی ندارند. آماری که سالانه ارائه می‌شود این است که در سال تقریبا ۱۰ تا ۱۵ تور داخلی ۱۰ تا ۲۰ نفره ممکن است تقاضای ورود به یکی از غارهای گردشگری را داشته باشند این آمار نیز از آنجا به دست می آید که انجمن غار و غارشناسی به تورهای مجاز غارنوردی غارنورد و یا راهنمای غار معرفی می‌کند.
اکنون تورهای گردشگری غار توسط یکی از آژانسهای طبیعت‌گردی اجرا می‌شود. این آژانس تنها شرکتی است که هزینه می‌کند تا همراه حفاظت از غارها، تور گردشگری برگزار شود. اما آژانسهای دیگر ممکن است تور غارنوردی برگزار کنند، ولی از راهنمای ماهری استفاده نکنند، ضمن اینکه محیط زیست غارها را نیز معمولا رعایت نمی‌کنند.
عضو سابق هیات مدیره انجمن غار و غارشناسی ایرانیان درباره اینکه چرا تاکنون هیچ تبلیغاتی برای ورود گردشگران خارجی به غارهای ایران نشده است می‌گوید: انجمن غار و غارشناسی ۴ سال پیش که این غار کشف شد از آن نقشه‌برداری کرد و آن را به مجامع جهانی مرتبط با غارنوردی ارائه داد. این مجمع بررسی کرد که تالار غار دوسر چهارمین تالار بزرگ جهان در غار است. ما باید این غار را به مجامع بین‌المللی معرفی کنیم تا غارنورد مخصوص خودش از آن بازدید کند.
تورهای غارنوردی خارجی ها فقط جنبه آموزشی دارد
نظام‌دوست گفت: شاید در سال یک یا دو تور خارجی برای غارنوردان برگزار شود، آن هم برای انجام مطالعات و یا کارهای آموزشی است. در سال‌های اخیر یک گروه برای غار نمکدان قشم و دیگری برای آموزش غارنوردی دعوت شده بودند.
وی ادامه داد: کسی حاضر نیست برای سرمایه‌گذاری در تور گردشگران خارجی فعالیت کند. با این وجود یکی از کارشناسانی که برای بررسی ثبت جهانی غار نمکدان قشم به ایران آمده بود در تقویم ۲۰۱۶ اتحادیه غارشناسی اروپا سه عکس از غار نمکدان را منتشر کرد که اتفاق بسیار خوبی برای معرفی غار نمکدان بود. همچنین گزارشی را در معتبرترین مجله غارنوردی دنیا منتشر کرده است. این تنها تبلیغاتی بود که برای غارهای ایرانی در سطح دنیا انجام شده است.
وی درباره غار علیصدر نیز گفت: غار علیصدر همدان از ۶ سال پیش در نوبت ثبت جهانی قرار دارد. این غار به همراه غار «پرو» شناخته شده هستند، چون غار پرو در کرمانشاه به عنوان غار عمیق آسیا مطرح بوده است. آن زمان که انگلستان و لهستان روی غارها کار می‌کردند، غار پرو را نیز در سال ۱۳۵۲ کشف کردند.
نظام‌دوست معتقد است: حتی اکنون در انگلستان بنیاد غار پرو وجود دارد، چون انگلستان کاشف آن بود و آن زمان به عنوان عمیق‌ترین غار جهان ثبت شده بود. انگلیسی‌ها در این بنیاد سوابق کاری‌شان و اخبار مربوط به غار را در آن بنیاد نگهداری می‌کنند. در ۱۰ سال اخیر دو تور از روسیه، یک تیم از ترکیه، پراکنده به کرمانشاه برای بررسی آن رفته‌اند. علت اینکه نتوانسته‌ایم از این ظرفیت برای گردشگری ایران استفاده کنیم، عدم اطلاع‌رسانی آن به مجامع عمومی و بین‌المللی است.
این غارنورد از ظرفیت ورود غارنوردان جهان به ایران سخن گفت و بیان کرد: حداقل نیم میلیون غارنورد در دنیا فعال هستند. اگر بتوانیم تنها ۱۰ درصد از آنها را به ایران جذب کنیم، می‌توانیم تورهای تخصصی غارنوردی را به ایران بیاوریم، اما دلیل اینکه نتوانسته‌ایم در این بخش موفق شویم این است که هم برای غارهای ایران تبلیغ نشده و هم تا اسمی از زیرساخت می‌آید، سرمایه‌گذاران فکر می‌کنند که باید دهانه غار را باز کنند و یا تله‌کابین ایجاد کنند. در حالی که زیرساخت‌های گردشگری برای غارها این است که در فاصله مطمئن غار و حریم آن شرایط اسکان و سرویس بهداشتی و ایمنی ایجاد شود تا توریست بتواند ضمن استراحت، یک جای امن برای تجهیزاتش داشته باشد.
غارهای ایران منحصر به فرد هستند این جمله‌ای است که همه مسئولان در سازمان میراث فرهنگی و یا محیط زیست همواره در سخنرانی‌های خود به ان اشاره می‌کنند اما هیچ وقت اقدام خاصی را برای پرداختن به موضوع غارهای ایران انجام نداده‌اند.
یکی از این اقدامات قول حمایتی بود که سازمان میراث فرهنگی دو سال پیش به انجمن غارنوردی ایران داده بود تا اطلس جامع غارهای ایران به دو زبان منتشر شود این گام می‌توانست مهمترین اقدام برای اطلاع رسانی در حوزه غارهای ایران باشد اما چنین حمایتی هیچ وقت انجام نشد.
با این وجود غارنوردان و انجمن های دوستدار محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری همواره بدون اینکه منتظر سازمانهای دولتی بمانند از این غارها حمایت کرده و در حد توان شان به معرفی آنها در سطح جهان می پردازند شاید راهی برای درآمدزایی از گردش در غار بوجود آید.