آیا تهران و ریاض بالاخره با هم کنار خواهند آمد؟

سرویس بین الملل «انتخاب»؛ وبسایت اندیشکده بروکینگز نوشت: آیا بهبود روابط عربستان و ایران ممکن است؟ این عنوان مباحثه ای در میزگرد اخیر مرکز دوحه بروکینگز در 7 آوریل بود. در این میزگرد جمال قاشقی (مشاور پیشین سازمان اطلاعات و امنیت عربستان) از شبکه العرب، سید کاظم سجادپور نماینده دائم سابق ایران در سازمان ملل، خالد الجابر از مرکز مطالعات و روابط عمومی الشرق، و ناصر هادیان از دانشگاه تهران حضور داشتند. ابراهیم فریهات، عضو ارشد بروکینگز که مدیریت جلسه را به عهده داشت بر اهمیت روابط ایران و عربستان در شکل دادن به اوضاع منطقه ای تاکید کرد و از شرکت کنندگان در این میزگرد خواست گام های محکمی برای چگونگی تقویت روابط دو کشور ارائه کنند. 

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، قاشقی با شروع میزگرد گفت بهبود روابط دو کشور "برای همه ما خوب است"، و ایران و عربستان هیچ مواجهه مستقیم یا درگیری مرزی ندارند. او گفت، از نقطه نظر عربستان نگرانی اصلی توسعه طلبی ایران است. به گفته قاشقی، با آنکه در دهه 1990 روابط آن ها بهتر بود، اما با حضور ایران در عراق و همچنین سوریه، لبنان و اکنون یمن این رابطه از هم گسسته شد. او تاکید کرد دخالت نظامی عربستان در یمن واکنشی به توسعه طلبی ایران در آنجا بود! او در نتیجه گیری گفت، آنچه آن ها انجام می دهند قابل قبول نیست.

سجادپور هم با تکید بر نیاز به همکاری و همزیستی میان ایران و عربستان، انجام آن را از توان هر دو کشور خارج دانست. او از همکاران عرب خود انتقاد کرد که ایران را پشت هر مساله منطقه ای می دانند، و گفت عربستان با این کار در حال دور کردن توجهات از مشکلات داخلی خود است. او اضافه کرد، عربستان با دنبال کردن تغییر رژیم ها و ترسیم مرزهای جدید، به شکل انقلابی عمل می کند. 

الجبار این رقابت را به توپ برفی تشبیه کرد که هر روز بزرگتر می شود، و گفت با وجود نشست های متعدد ایران و عربستان از رسیدن به هرگونه راه حل یا توافق ناتوان بوده اند. به عقیده او اختلاف ایران و کشورهای عربی بیش از آنکه ماهیت فرقه ای داشته باشد، به دستورکار سیاسی ایران برمی گردد. در همین حال، پیشرفت های به دست آمده در گفتگوها با یک طرف از دولت ایران اغلب با اظهارات بخش دیگری از حکومت ایران از بین می رود. 

هادیان با عمیق دانستن سوءتفاهم ها میان سران ایران و عربستان، بر اهمیت یافتن راهی برای همکاری به جای سرزنش یکدیگر تاکید کرد تا شعله هایی که "خانه ای که همه باهم در آن زندگی می کنیم" را در بر گفته خاموش کنیم. او توضیح داد که جضور ایران در لبنان، سوریه و عراق برای مقابله با آمریکا و اسرائیل است که به باور دولتمردان ایرانی تهدید اصلی برای آن ها هستند، نه رقابت با عربستان. او گفت، در مقابل عربستان ایران را در صدر تهدیدها علیه خود قرار داده و سیاست خارجی خود را بر این اساس شکل داده است. هادیان با رد کردن این باور که فرقه گرایی از سیاست های خارجی ایران است، تاکید کرد ایران متحدانی می خواهد که انقلابی و صمیمی باشند، و ونزوئلا و حماس را دو نمونه از متحدان غیر شیعه خود ذکر کرد.

شرکت کنندگان در این میزگرد در پاسخ به سوالات مختلف مخاطبان خود درباره عناصر دیگر نقش هر یک از دو کشور در منطقه گفتگو کردند. قاشقی گفت مدل گفتگوی ایران مذاکره به همراه ادامه عملیات نظامی است، مانند سوریه و یمن. سجادپور اضافه کرد ایده تهدید بودن ایران ساختگی است و مردم دیگر آن را قبول نمی کنند. هادیان گفت عربستان در یمن دخالت نظامی کرده است، درحالیکه همین اجازه را به ایران در سوریه نمی دهد. او اشاره کرد ایران روابط خوبی با عمان، قطر و دبی ایجاد کرده است.

در زمینه راه پیش رو، قاشقی از ایران خواست به حمایت نظامی خود از شبه نظامیان در سراسر منطقه پایان دهد. او اضافه کرد چیزی به عنوان منافع قابل پذیرش ایران یا عربستان در سوریه معنا ندارد، و موافقت با سیاست های مداخله جویانه ایران برای مردم سوریه و یمن ناعادلانه است. سجادپور گفت ایران و عربستان باید نگاه یکدیگر به سوریه و مسائل منطقه ای را درک کنند. او توصیه کرد این روابط باید از حالت احساسی خارج شود، تنش ها بر طرف شده و سیستم های شناختی بازسازی شود. او بر تمرکز بر تهدید مشترک افراط گرایی برای هر دو تاکید کرده و به همکاری اقتصادی و منطقه ای توصیه کرد.

الجبار خواست درباره مسائلی مانند بحرین، جزایر مورد مناقشه، فرقه گرایی و نیاز به توسعه روابط گفتگو شود. او اشاره کرد کشورهای عربی امیدوار بودند ایران همانطور که با غرب موافقت کرده با آن ها هم به توافق برسد. اما بسیاری در منطقه از آن می ترسند که ایران کشورهای عربی را برای یک بازی طولانی هدف قرار گرفته است. الجبار درباره ی ترمیم روابط گفت، ما دیروز آن ها را می خواستیم، اما نه مطابق شرایط ایران. هادیان دانشمندان، سران و جوانان دو کشور را به مبادله بیشتر نظرات تشویق کرد و خواست اطلاعات سازنده ای در رسانه های هر دو منتشر شود. او تاکید کرد سران هر دو کشور باید مشکلات جوامع خود را به عنوان سنگ بنای حرکت به سوی جهت درست در نظر بگیرند.

ترجمه: محمد صفری