هدفمندی در صنعت "عقیم" ماند

یکی از موضوعاتی که در بخش اقتصاد در خراسان رضوی اهمیت بسیار زیادی دارد تشکل‌های خصوصی و افرادی هستند که در این زمینه فعالیت دارند.

در بسیاری از موارد این گروه از فعالان اقتصادی نظراتی دارند که ممکن است راهگشا بوده و مشکلات عینی در حوزه تولید به ویژه در بخش صنایع خرد و متوسط را بیان کنند در این زمینه و برای دریافت بخشی از نظرات بخش خصوصی، گفت‌وگویی با محسن خندان‌دل نائب رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی داشته‌ایم که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

    بسته حمایتی در صورتی که به ساخت و ساز توجهی داشت، بازده بهتری به همراه دارد.
    بانک و سیستم مالیاتی باید برای بخش صنعت به‌ویژه در خراسان رضوی تنفس ایجاد کنند.
    نمایندگان خراسان رضوی باید نگاه ویژه‌تری به بخش صنعت داشته باشند.
    حدود 20 درصد از محصولات غذایی تولید شده در خراسان رضوی در انبارها باقی می‌ماند.
    تعداد اعضای فعال انجمن فنی و مهندسی خراسان رضوی حدود 60 درصد کاهش داشته است.

به‌عنوان سئوال نخست نظر خود را در مورد بسته "خروج از رکود" عنوان کنید. دیدگاه شما در مورد نتایج این بسته در خراسان‌رضوی چیست؟

خندان‌دل: قبل از ورود به موضوع بسته حمایتی باید 2‌پیش نیاز را مطرح کنم یکی مباحث ملی و دیگری مواردی است که در ارتباط با بخش حکومتی و نظرات مقام معظم رهبری است، ما در حوزه اقتصاد ملی دارای افکاری هستیم که مبتنی بر افکار حکومتی نیستند چراکه در حوزه حکومتی اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود.

اما این مفهوم هنوز برای آحاد جامعه نهادینه نشده و زمانی که این دو موضوع با هم تطابق ندارند، تبعاتی را از جامعه هدف اقتصاد مشاهده می‌کنیم که انجام اهداف را بسیار مشکل می‌کند.

در گفتاری عینی‌تر اقتصاد مقاومتی که مبتنی بر توانمندی‌های داخلی است، زمانی گسترش پیدا می‌کند که در حوزه اقتصاد مردمی تعاریف جا افتاده باشد، در واقع باید گفت هنگامی اقتصاد مبتنی بر تولیدات داخلی می‌شود که فرهنگ استفاده از کالاهای ساخت داخلی میان مردم نهادینه شود و این اتفاق در بسیاری از کشورها هم‌اکنون رخ داده و می‌بینیم که اکثریت آن‌ها به خودکفایی رسیده‌اند.

در سال‌های گذشته سیاست‌های کلی اصل 44 تصویب شد اما برای اجرای آن هم اکنون پایه‌های متزلزلی وجود دارد و صنایع بالادستی هنوز درگیر هستند. بخش خصوصی عمدتاً در صنایع کوچک و متوسط فعالیت دارند که این موضوع در خراسان‌رضوی به‌صورت ویژه به صنایع خُرد اختصاص پیدا می‌کند، اخیراً پروژه‌هایی در قالب طرح‌های ملی در خراسان رضوی تعریف شده که برخی از آنها توجیه ندارند.

از طرفی در سیستم اقتصادی که تفاوت دیدگاه بین سیستم حکومتی و جامعه وجود دارد باید دید که دستگاه‌های اجرایی ما چه راهکاری را برای بهبود موقعیت باید در پیش بگیرند. البته شاید ابزارهای زیادی هم در این زمینه در اختیار دولت نباشد تا بتواند برای خروج از رکود از آن استفاده کند.

نظرتان در ارتباط با اقدام اخیر دولت در زمینه اعطای تسهیلات به خرید خودرو چیست؟

خندان دل:بسته‌ای که هم اکنون دولت تدوین و اجرا کرده بیشتر برای صنعت خودرو است، اگر در نظر بگیریم که صنعت خودرو زیرمجموعه‌هایی دارد که می‌تواند آن‌ها را تحریک کند، می‌توان رضایت بیشتری از این بسته داشت،اما دولت می‌توانست به جای اینکه تمام منابع خود را به سمت صنایع خودروسازی هدایت کند، همین امکانات را در بخش ساخت و ساز تزریق کند. با نگاهی به حوزه ساخت و ساز و فواید آن می‌توان گفت اگر به حوزه ساختمان پرداخته می‌شد، با توجه به مشکلات ترافیکی که در حوزه شهرها وجود دارد تا حدودی نتایج بهتری را به همراه داشت.

مسائلی که عنوان کردید در حوزه مصرف نیز وجود دارد. به‌نظر شما در این حوزه دولت می‌تواند فعالیت‌های خود را با چه سمت و سویی هدایت کند؟

خندان دل: در حوزه مصرف نیز دولت می‌تواند در کنار پرداختن به بسته‌های حمایتی از خرید کالا چند بحث را به‌صورت جدی دنبال کند، در نگاهی به اقتصاد مقاومتی در جامعه‌ای که قصد رسیدن به خودکفایی وجود داشته باشد، نباید بازار کالاهای خارجی رونق داشته باشد. هم‌اکنون هر کالایی را با هر برندی در بازار پیدا می‌شود با این وضعیت چگونه می‌توان حوزه اقتصاد را با بسته حمایتی تحریک کرد این تحریک زمانی اتفاق می‌افتد که حمایت از تولید داخل به عینه اتفاق بیفتد.

باید دقت داشت که سرنوشت بسته حمایتی دولت نیز مانند یارانه‌های نقدی نشود زیرا این طرح نیز بر روی کاغذ بسیار مفید و مبتنی بر دانش بود اما در عمل اتفاق چندانی برای تقویت بخش صنعت در اجرای هدفمندی به وجود نیامد.

البته در موضوع یارانه‌های نقدی موضوعی که مطرح می‌شود این است که صرفاً کمک به صنعت در قالب پرداخت‌های نقدی نیست. آیا شما تحلیلی در این زمینه دارید؟

خندان‌دل: اهالی صنعت به‌ویژه در خراسان رضوی نیز با این موضوع موافق هستند که صرفا نباید برای حمایت از صنعت به آن‌ها پول نقد پرداخت کرد اما در زمانی که حامل‌های انرژی گران می‌شوند صنعت را به عنوان تافته جدا بافته‌ای در نظر می‌گیرند.

در کشور ما این اتفاق نیفتاده و در واقع به بخش تولید به‌عنوان یک حوزه از اقتصاد تجاری نگاه می‌شود این موضوع برای همه ارکان اقتصاد از جمله بانک، مالیات و غیره نیز صدق می‌کند اما باید در نظر داشت که صنعت امروز در کشور ما با خوشبینانه‌ترین حالت بیش از  10 درصد سود ندارد اما به جز هزینه‌های دیگر تنها بیش از 20 درصد سود به سیستم بانکی پرداخت می‌کند.

بسته حمایتی می‌توانست از ابزارهای موجود در دست دولت استفاده کند. به‌عنوان مثال برای همین سیستم بانکی می‌توان رایزنی‌هایی انجام داد که به شکل بهتری از صنایع حمایت کنند. در بازه‌ای از زمان به صنایع وام ویژه‌ای پرداخت شد که نظارت‌های لازم برای رسیدن پول به بخش صنعت نیز در نظر گرفته شد که در همان هنگام صنعت و اقتصاد ما با رشد خوبی روبه‌رو شد؛ هم‌اکنون نیز باید این نگاه وجود داشته باشد به ویژه بانک باید نگاه ویژه‌ای به بخش تولید برای حفظ اشتغال داشته باشد.

این نگاه در بخش مالیاتی نیز باید وجود داشته باشد؛ در این سیستم در هنگام رشد اقتصاد، رکود و یا متضرر شدن آن مالیات را افزایش می‌دهد که اگر قصد در واقع حمایت از صنایع باشد باید تنفسی برای این بخش به وجود بیاید. هم اکنون در بخش دارایی چنین دیدگاهی وجود ندارد، واحدهایی که امروز متضرر هستند باید مالیات چند برابری پرداخت کنند.

در حوزه‌های دیگر از جمله تأمین اجتماعی نیز این وضعیت وجود دارد، دوستان ما در این بخش نیز به دلایل متعدد وجوهی را از افراد دریافت می‌کنند از ابتدای سال جاری تأمین اجتماعی یک مبلغ 110 هزار تومان را به فیش حقوقی کارگران با عنوان درآمد مستمر اضافه کرده که باید 30 درصد آن به سازمان پرداخت شود. به اعتقاد من بسته حمایتی دولت کمک زیادی به بخش صنعت نمی‌کند و این موضوع در خراسان رضوی تنها در بخش قطعه‌سازی می‌تواند کمک دهنده باشد.

میزان مطالباتی که صنایع خراسان‌رضوی از دستگاه‌های دولتی دارند چه میزان است. آماری در این زمینه در اختیار دارید؟

خندان‌دل: آمار دقیقی در این زمینه ارائه نشده اما من به شخصه حدس می‌زنم که این مطالبات حدود 2000 میلیارد تومان به شکل مستقیم و غیرمستقیم باشد؛ به همین علت فعالان بخش خصوصی به این رقم 5700 میلیارد تومان که برای این دسته از بدهی‌های دولت در بسته خروج از رکود در نظر گرفته شده، خوشبین نیستند.

مشکل بزرگ دیگری که وجود دارد، این است که پیمانکاران ما در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند اما پرداختی نداشته و موقعیت انتقال پول به داخل برای طرف قراردادهای آن‌ها وجود ندارد که این موضوع سبب به‌وجود آمدن چالش‌های زیادی برای تولیدکنندگان به‌وجود آورده است.

 برای تهاتر مطالبات بخش خصوصی و بدهی‌های آن‌ها تاکنون تعاملاتی داشته‌اید؟

خندان‌دل: به دفعات این موضوعات مطرح شده و دوستان در دستگاه‌های اجرایی نیز اعلام کرده‌اند که برای این اقدام آمادگی دارند اما تاکنون اقدامی برای این موضوع به انجام نرسیده است.

عملکرد مجمع نمایندگان خراسان‌رضوی را در بخش حمایت از صنعت چگونه ارزیابی می‌کنید؟

خندان‌دل: بنده به شخصه به عنوان نائب رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی تا به حال با تنها نماینده‌ای که استان در کمیسیون صنعت دارد تعاملی نداشته‌ام. به نظر می‌رسد بیشتر نمایندگان خراسان رضوی ترجیح می‌دهند در بخش‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حضور داشته باشند و در این وضعیت چگونه می‌توان عملکرد صنعت را بررسی کرد در صورتی که تنها نماینده استان در این بخش در بسیاری از جلسات حضور ندارد.

 تعداد زیادی تشکل در حوزه بخش خصوصی در خراسان‌رضوی فعالیت دارند آیا به نظر شما این موضوع تا کنون کارآمد بوده است؟ این موضوع سبب به‌وجود آمدن موازی کاری در این بخش نشده است؟

خندان‌دل: در بخش خصوصی شدیداً مخالف موازی‌کاری هستیم و برای همین موضوع شورای هماهنگی تشکل‌های اقتصادی بخش خصوصی خراسان رضوی را تشکیل داده و در راهبردهای خود این موضوع را لحاظ کرده‌ایم. سعی بر این است که تعامل بین تشکل‌ها به‌گونه‌ای باشد که در صرف وقت و انرژی صرفه‌جویی شود. باید خط مشی مشترکی برای این انجمن‌ها در نظر گرفته شود تا از تمام ظرفیت‌ها استفاده شود تا به تمام اهداف در نظر گرفته شده برسیم.

یکسری از تبعات موجود مربوط به پیشینه استان خراسان‌رضوی است، البته باید در نظر داشت که برای تشکیل یک تشکل خصوصی باید مجوزاتی از مراجع قانونی دریافت شود، بنابراین باید دید که چه سیاستی پشت مجوزات صادر شده وجود دارد و صادرکنندگان آن‌ها باید برای ادغام آن تصمیم‌گیری کنند.

ممکن است ضرورت‌هایی توسط مسئولان سازمان صنعت، معدن و تجارت دیده شود که به‌نظر افراد دیگر نرسد، به‌عنوان مثال در جایی که اتحادیه صادرکنندگان در خراسان‌رضوی فعالیت دارد، تشکیل خانه صادرات موضوعی است که به نظر جایگاهی ندارد یا در جایی که نظام مهندسی معدن و انجمن تخصصی معدن وجود دارد به وجود آمدن خانه معدن توجیهی ندارد.

به هر صورت قدر مسلم این است که به دفعات راجع به موازی کاری‌هایی که در برخی از بخش‌ها رخ می‌دهد، مخالفت‌هایی شده و در بخش خصوصی اگر ایرادی به عملکرد افراد در دولت گرفته می‌شود، باید خودمان به‌عنوان الگویی در رفتارهای خود از برخی از این دسته اقدامات خودداری کنیم.

 گلایه‌هایی توسط برخی از صاحبان صنایع در خراسان رضوی مبنی بر انباشت محصول در انبارها وجود دارد، این قبیل مسائل را تائید می‌کنید؟

خندان‌دل: این موضوع در واقع نشان از تبعات رکود اقتصادی، نبود گردش مالی و پایین آمدن سطح ثروت عمومی دارد. هم‌اکنون میزان مصرف نان خانگی حدود 20 درصد کاهش داشته که حکایت از کاهش میزان مصرف در بخش کالاهای اساسی دارد، آمارها نشان می‌دهد بالغ بر 20 درصد فرآورده‌های صنعت غذا در انبارها باقی می‌ماند.

این موضوع جای تأسف دارد یکی از ادله این مشکل هم کاهش صادرات محصولات است، یکی از علل این موضوع نبود ناوگان ترابری و کمبود واگن است. چند کشور هدف بیشتر برای کالاهای صادراتی وجود ندارد.

علاوه بر این تولیدکنندگان پس از صادرات در نقل و انتقال پول خود به مشکل برمی‌خورند؛ تولیدات بسیاری از واحدها هم مبتنی بر مصرف داخلی نبوده‌اند و هم‌اکنون که بازار خارجی از دست داده شده جایگزین کردن آن‌ها بسیار مشکل است که نتیجه آن این است که تولیدات در انبارها باقی می‌ماند و این موضوع صدمات زیادی به بخش تولید وارد می‌کند که زنجیره اقتصاد را با مشکل مواجه کرده است.

 در مورد بخش خدمات فنی و مهندسی استان به‌ویژه در بخش صادرات با توجه به ارزش افزوده‌ای که این دسته از صنایع دارند، نیز به نظر می‌رسد نیازمند نگاه ویژه‌ای هستیم؟

خندان‌دل: این حوزه مبتنی بر فکر دانش و تکنولوژی است و در حوزه دانشگاهی یکی از کشورهایی هستیم که دارای نبوغ فکری در جوانان خود هستیم که البته در این حوزه هم دچار افت شده‌ایم؛ انجمن فنی و مهندسی برای حمایت از این جوانان تشکیل شده و از اشخاص حقیقی و حقوقی حمایت معنوی می‌کند. هم‌اکنون رکود موجود سبب شده که تعداد شرکت‌های فعال در این بخش کاهش پیدا کنند، در مقطعی حدود 500 نفر عضو در این انجمن وجود داشت که این تعداد امروز به کمتر از 200 واحد رسیده یعنی 60 درصد از واحدها غیرفعال شده و یا فعالیت آن‌ها در حد بسیار کم است.

در حوزه تولید خدمات فنی و مهندسی ارزش افزوده زیادی تولید می‌شود و باید نگاه جدی به این موضوع شود در غیر این صورت جوانان جذب بازارهای غیرتخصصی و یا خارجی می‌شوند، در این حوزه برخی از پروژه‌های خوب اجرا شده که باید قدری جدی‌تر به آن نگاه کرد عمده فعالیت‌های ما در کشورهای خارجی در ساخت و ساز و انتقال نیرو صورت می‌گیرد اما در حوزه‌های آزمایشگاهی، شهرسازی و نرم افزاری نیز اقداماتی انجام شده است.

باید در نظر داشت که دانش در هر ساعت رشد 200‌برابری دارد بنابراین باید به حوزه فناوری نگاه ویژه‌ای داشت تا این بخش در کشور از علم روز دنیا عقب نماند البته باید دقت داشت که وقتی صادرات خدمات فنی و مهندسی مطرح می‌شود تفکیکی بین حوزه فکر و مواد اولیه وجود ندارد. بسیاری از آمار و ارقامی که در این حوزه گنجانده می‌شود به این بخش تعلق ندارد اعتقاد بر این است که خراسان رضوی با اتکا به نیروی جوان خود در این بخش حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.

این استان در 8دوره واحد نمونه فنی و مهندسی بوده با این حال باید گفت حوزه خدمات فنی و مهندسی به ویژه در خراسان رضوی نیازمند حمایت‌های مالی و مالیاتی است چراکه وقتی با فکر به یک کشور خارجی ورود داشته باشیم، جایگاه خود را از دست نداده و می‌توانیم با اجرای طرح‌های مختلف سال‌های متمادی ارزش افزوده‌ای پایدار را ایجاد کنیم.

انتهای پیام/