قطع منابع مالی داعش چگونه ممکن است؟

"از ماه گذشته جنگنده‌های آمریکایی با افزایش حملات خود به زیرساخت‌های نفتی داعش در سوریه جنگ اقتصادی علیه این گروه تروریستی را تشدید کرده‌اند؛ جنگی که واشنگتن معتقد است می‌تواند درآمدهای نفتی داعش را تا یک سوم کاهش دهد."

خبرگزاری رویترز طی گزارشی به تلاش و اقدامات کشورها در قطع منابع مالی داعش و جنگ مالی علیه این گروه تروریستی پرداخته و نوشته است: مقامات فعلی و پیشین آمریکایی می‌گویند، واشنگتن در یافتن اهدافش بر منابع غیرمتداول اطلاعاتی تکیه کرده است: دسترسی به حساب‌های بانکی که نشان می‌دهند کدام پالایشگاه‌ها و حلقه‌های نفتی برای داعش درآمد بیشتری دارند.

هدف از این کار قطع منابع مالی داعش از طریق پیگیری روابط باقی مانده آن با سیستم اقتصاد جهانی است. با شناسایی پول‌هایی که به این گروه وارد یا از آن خارج می‌شوند مقامات آمریکایی خواهند توانست نگاهی به چگونگی فعالیت بازار سیاه این گروه داشته باشند.

این مقامات می‌گویند، این اقدام تصمیم‌گیری درباره هدفگیری در حملات هوایی را پیش از حملات 13 نوامبر داعش تحت تاثیر قرار می‌داد و پس از این حملات تشدید شد. همزمان با محدود شدن دسترسی داعش به سیستم رسمی بانک هنوز هم روابطی با سیستم اقتصاد جهانی وجود دارد که ارتش آمریکا و مقامات اقتصادی می‌توانند از آنها علیه داعش استفاده کنند.

متیو لویت، معاون دستیار رئیس اطلاعات وزارت خزانه داری آمریکا در دوران جورج بوش در این باره می‌گوید: این اقدام بسیار خوبی است که بتوانیم داعش را از سیستم رسمی اقتصادی خارج کنیم. اما ما کاملا هم موفق نبوده‌ایم.

رویترز با این حال نتوانسته از جنبه‌های کلیدی این کمپین اطلاعاتی مبنی بر اینکه چه زمانی آغاز شده یا چه تاسیساتی طی آن نابود شده‌اند کسب کند. دو تن از مقاماتی هم که وجود چنین عملیاتی را تایید کردند از ارائه جزئیات بیشتر در این باره خودداری می‌کنند.

هنوز روشن نیست که مقامات اطلاعاتی، خزانه داری و نظامی آمریکا چگونه در زمینه چیزی که دولت آن را "مقابله با تهدید اقتصادی" می‌نامد، همکاری می‌کنند و چگونه سوابق بانکی را برای شناسایی اهداف پول ساز نفتی داعش در سوریه استفاده می‌کنند.

گزارشی از "نیروی ضربت اقدام مالی" بین دولتی نشان می‌دهد که بیش از 20 موسسه مالی سوری در مناطق تحت کنترل داعش فعال هستند. در عراق وزارت خزانه داری با همکاری مقامات دولتی به دنبال قطع شعبه‌های بانک‌هایی هستند که اکنون در مناطق تحت کنترل داعش قرار دارند.

جرالد روبرتز، رئیس بخش عملیات مالی ترویست‌ها در اف بی آی در این باره می‌گوید، عضوگیری داعش از خارج از سوریه همواره با ردپاهای مالی همراه است که مقامات می‌توانند از آنها استفاده کنند.

روبرتز در کنفرانس بانکداری هفته گذشته واشنگتن ضمن اعلام اینکه "داعشی‌ها از سیستم بانکی سنتی استفاده می‌کنند" تاکید کرد، اعضای جوان و مسلط به تکنولوژی داعش همچنین با نحوه کار با "بیت کوین" آشنا هستند. بیت کوین یک شبکه توافقی است که یک سیستم پرداخت جدید و یک نوع پول کاملاً یجیتال را به وجود آورده است. این اولین شبکه پرداخت نقطه به نقطه تمرکز زدایی شده است که توسط کاربرانش بدون هیچ گونه اختیار مرکزی و یا واسطه‌ای، نیرومند شده است. از نقطه نظر یک کاربر، بیت کوین بسیار شبیه پول نقد اینترنتی است. بیت کوین همچنین می‌تواند به عنوان مهمترین سیستم دفترداری با سه ورودی موجود به شمار آید.

داعش گاهی مجبور به استفاده از بانک‌های تجاری شده‌ چرا که حجم زیادی از پول در کار بوده و استفاده از سایر ابزارها ممکن نبوده است.

شبکه اجرایی جرایم اقتصادی وزارت خزانه داری آمریکا، مجموعه‌ای از "قوانین تجاری" را برای رصد حدود 55 هزار گزارش روزانه که فعالیت‌های داعش را شامل می‌شوند استفاده می‌کند. سخنگویان این شبکه از توضیح این قوانین خودداری کردند اما برخی منابع اجرای قانون می‌گویند، اسامی، آدر‌س‌ها، ای میل‌ها و شماره تلفن‌ها اطلاعاتی هستند که مقامات اطلاعاتی در صدد ردیابی و مرتبط کردن آن‌ها هستند.

برقراری این ارتباطات به این شبکه اجازه می‌دهد تا "نقاط بین افراد و واحدهای بی‌ربط را به هم متصل کند". در حال حاضر به گفته سخنگوی این شبکه، این نهاد حدود 1200 ارتباط ممکن بین فعالیت‌های اقتصادی داعش یافته است.

بانک آمریکا، جی پی مورگان و ولز فارگو از اظهارنظر درباره اینکه این بانک‌ها اطلاعاتی اقتصادی به دولت آمریکا ارائه داده‌اند خودداری می‌کند.

"موج دوم"

استفاده از سوابق مالی مرتبط با داعش تنها بخشی از فعالیت جمع آوری اطلاعات برای حملات هوایی در سوریه است که شامل متدهایی چون شناسایی پهپادی هم می‌شود.

یکی از مقامات نظامی سابق آمریکا که با چنین فرآیندی آشناست در این باره می‌گوید، هرگونه اطلاعات مالی که از سوی شبکه اجرایی جرایم مالی وزارت خزانه داری آمریکا جمع آوری می‌شود پیش از عملیاتی شدن نیازمند بررسی‌های دقیق است.

اوایل ماه جاری، جنگنده‌های ائتلاف ضد داعش 116 تانکر نفت کش را که برای قاچاق نفت استفاده می‌شد مورد هدف قرار دادند. حملات ائتلاف 283 تانکر نفت‌کش دیگر داعش را روز شنبه نابود کردند. هشتم نوامبر نیز یک حمله نیروهای ائتلاف سه پایگاه نفتی در سوریه در نزدیکی مرز با ترکیه مورد هدف قرار داد.

مقامات دفاعی آمریکا تخمین می‌زنند داعش به عنوان گروه تروریستی که آمریکا آن را ثروتمندترین گروه تروریستی تاریخ می‌نامد، تا پیش از اکتبر در هر ماه از فروش نفت حدود 47 میلیون دلار کسب درآمد می‌کرده است. از آن ماه ارتش آمریکا اقداماتش برای هدف قراردادن زیرساخت‌های نفتی داعش را به شدت افزایش داد و این تشدید حملات "موج دوم" نام گرفت.

پنتاگون برآورد می‌کند این حملات درآمد حاصل از فروش نفت داعش را حدود 30 درصد کاهش داده‌اند. این اطلاعات را یکی از مقامات آمریکایی که ادعا می‌کند در جریان این برآوردهاست مطرح کرده و تاکنون کسی به صورت رسمی آن را تایید یا رد نکرده است.

استفاده از سوابق مالی برای کمک به انتخاب اهداف توسط آمریکا هفته گذشته و در جریان کنفرانس بانکداری واشنگتن افشا شد. در این کنفرانس کورت گردزینسکی، رئیس تیم مبارزه با تهدید اقتصادی در فرماندهی عملیات ویژه آمریکا به اهمیت اطلاعات فراهم شده از سوی بانک‌ها در جنگ علیه داعش تاکید کرد.

وی در جریان این کنفرانس اذعان کرد: برای من این اولین بار است که ما اهداف را به صورت استراتژیک و به وسیله اطلاعات مالی تعیین می‌کنیم.

وی ترجیح داد نامی از عملیاتی که بر این اساس انجام شده‌اند، نبرد.

"سرمایه‌های مالی انعطاف پذیر"

مقامات آمریکایی معتقدند نابودی منابع مالی داعش در نهایت توان داعش در کنترل مناطق اشغال شده در عراق و سوریه را تضعیف می‌کند چرا که این گروه به منابعی نیاز دارد که به وسیله آنها حقوق‌های ماهیانه را پرداخت کرده و ساخت و سازهای دولتی را ادامه دهد.

در این میان کارشناسان هشدار می‌دهند که گروه داعش که منطقه‌ای به اندازه اتریش را تحت کنترل خود دارد با توجه به دست داشتن راه‌های کسب درآمد متعدد ثروت گسترده‌ای دارد. به گفته توماس سندرسون، کارشناس مسائل تروریسم این گروه با فروش نفت، اخاذی و فروش عتیقه جات به سرمایه‌ مالی انعطاف پذیر و پایداری دست یافته است.

این کارشناس مرکز مطالعات بین المللی واستراتژیک ادامه می‌دهد: پول را می‌توان به پشت قاطر بست. انتقال پول در دوران ناآرامی و محرومیت بسیار ساده است.

کارشناسان تاکید می‌کنند: با وجود برخی موفقیت‌های مهم، قطع منابع مالی داعش به همکاری بیشتر کشورهای ترکیه و روسیه نیاز دارد. این گروه تروریستی توانایی خود در فرار از حملات هوایی پیشین آمریکا به تاسیسات نفتی را نشان داده است.

کارشناسان مبارزه باتروریسم می‌گویند داعش به نظر می‌رسد از موفقیت‌های آمریکا در سرکوب القاعده که به اهدا کنندگان ثروتمند کشورهای حوزه خلیج فارس شدیدا وابسته بود درس‌های بسیاری آموخته است.

سندرسون می‌گوید داعش آموخته است که نباید به منابع بیرونی زیادی تکیه کند. داعش می‌خواهد خودش کنترل‌گر باشد.