پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : خاورمیانه ده‌ها سال است که روی صلح و آرامش را ندیده است. شاید بتوان گفت از ١١ سپتامبر ٢٠٠١ میلادی به بعد، روزی در تاریخ ثبت نشده که این منطقه درگیر جنگ و تروریسم و افراطی‌گری نباشد. عراق، افغانستان، پاکستان، سوریه، لبنان و فلسطین‌اشغالی در این سال‌ها هرکدام به‌نوعی درگیر جنگ‌افروزی و درگیری و ناامنی بوده‌اند. جنگ‌هایی که بر سر قدرت است و قربانیان اصلی آن غیرنظامیان. زنان، مردان و کودکانی که در معادلات نمایش قدرت سهمشان فقط کشتار، آوارگی و بی‌پناهی است. آخرین گزارش شاخص صلح‌جهانی که به بررسی وضع صلح سال ٢٠١٤ میلادی برمی‌گردد، نشان می‌دهد حوزه خاورمیانه به پایین‌ترین سطح صلح و آرامش در طول تاریخ رسیده است. عراق و سوریه امروز در وخیم‌ترین شرایط از نظر ناآرامی و درگیری قرار دارند. سوریه بحرانی‌ترین کشور حال‌حاضر جهان شناخته شده و سودان، سومالی، آفریقای‌مرکزی، سودان‌جنوبی، افغانستان و عراق، قبل از سوریه در انتهای جدول شاخص‌صلح قرار دارند.
یمن در این میان نوپاترین کشوری که وارد صحنه جنگ و خون شده و از بیش از ١٠٠ روز پیش وارد جنگ ناخواسته با عربستان‌سعودی شده است، امروز در وضع وحشتناکی از ناامنی، درگیری و کشتار قرار دارد، به‌طوری که آمار سازمان ملل از بروز فاجعه انسانی به‌واسطه تخریب زیرساخت‌های اصلی این کشور عربی هشدار داده است. بدون‌شک شاخص صلح در یمن‌امروز بدتر از سوریه و عراق است و احتساب بحران انسانی یمن نه‌تنها وضع منطقه را بهبود نمی‌بخشد بلکه خاورمیانه را به قعر جدول صلح می‌کشاند.
روزگاری آباد و حاصلخیز
یمن خطه‌ای سرسبز در همسایگی عربستان که از زمان‌های قدیم به واسطه موقعیت‌های خاصش شناخته شده بود. این همسایه کوچک عربستان از قدیم در ناحیه‌ای آباد، خرم و با نعمت بسیار و دارای جنگل‌ها در نقاط کوهستانی و نخلستان‌ها و باغ‌های میوه گوناگون بوده است.
یمن را دیرباز «عربستان‌خوشبخت» می‌نامیدند؛ به‌دلیل باران‌های منظم، زمین‌های زیرکشت و کشاورزی پر رونق. آب‌وهوای خوب، جمعیت انبوهی را در آن‌جا سکونت داده و روستاها و شهرها در خطه حاصلخیز گردهم آمده بودند. با این حال یمن هم از سرنوشت شوم دیگر کشورهای منطقه درامان نماند و از سال ۲۰۱۱ گرفتار بحران سیاسی شد. در این‌سال اعتراضات خیابانی علیه علی عبدالله صالح که در عمل به رئیس‌جمهوری مادام‌العمر کشور تبدیل شده بود، منجر به برکناری او از قدرت شد. در فوریه ۲۰۱۲ عبدربه منصور‌هادی در یک انتخابات تک‌نفره به‌عنوان رئیس‌جمهوری کشور انتخاب شد اما اختلافات سیاسی ادامه پیدا کرد.
٢ گروه انصارالله وارد درگیری با حکومت مرکزی شد. انصارالله در سپتامبر ۲۰۱۴ صنعا پایتخت یمن را تصرف کرده و تشکیل حکومت وحدت ملی را اعلام کرد. منصور‌هادی و دولت او در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۵ استعفای خود را اعلام کردند اما در ۲۱ فوریه او استعفای خود را پس گرفته و عدن را به‌عنوان پایتخت موقت اعلام کرد.
آتش جنگ و بمباران در یمنی که شاید دیگر خرم و آباد نبود، از ۲۶ مارس ٢٠١٥ با تشکیل ائتلافی از کشورهای عربی منطقه به سرکردگی عربستان‌سعودی آغاز شد؛ زمانی که قرار بر این شد ائتلاف در حمایت از دولت هادی علیه انصارالله، حملات هوایی‌اش را با نام طوفان‌قاطعیت آغاز کند. طوفان قاطعیتی که هزاران‌هزار غیرنظامی را با قاطعیت به کام مرگ کشاند. در این عملیات علاوه بر عربستان سعودی، ٩ کشور دیگر نیز حضور داشته و کاخ سفید نیز با صدور بیانیه‌ای حمایت «اوباما» را از عملیات نظامی ائتلاف عربستان در یمن اعلام کرد.
٢٦ مارس؛ طوفانی طوفنده
در نخستین حملات هوایی عربستان به یمن، فرودگاه و پایگاه‌هوایی شهر صنعا هدف قرار گرفت. منابع پزشکی و بیمارستانی در یمن از کشته‌شدن ٢٢ نفر و زخمی شدن دست‌کم ٣٠ نفر در نخستین حملات هوایی ائتلاف عربستان‌سعودی به یمن خبر دادند. «عادل الجبیر»، سفیر عربستان در آمریکا درمورد شروع این حملات عنوان کرد که حملات به یمن گسترده‌تر خواهد شد و مناطق بیشتری را هدف قرار خواهد داد.
توجیه دخالت نظامی عربستان در یمن هم صرفا حمایت از دولت «منصور‌هادی» عنوان شد؛ با این حال بمباران هوایی روزهای اول صنعا، حکایت از به راه افتادن کشتار بی‌سابقه غیرنظامیان یمنی در روزها و ماه‌های آتی داشت. جای تعجب ندارد؛ در دنیای امروز جنگ، ابزار رایجی برای رسیدن به هدف محسوب می‌شود. بحران یمن مطمئنا با دیپلماسی، گفت‌وگو و نهایتا تقسیم منصفانه قدرت قابل‌حل بود. اما کادر نوپای رهبری عربستان در اولین اقدام بزرگ خود پس از روی کار آمدن، جنگ را به‌عنوان کارآمدترین راه‌حل برگزید. عربستان حتی تلاش‌های دیگر کشورها برای ارتباط با گروه‌های درگیر در یمن را خنثی و آنها را برای حمله به یمن اقناع کرد.
١٤ آوریل؛ کشتار ٣٦٤ غیرنظامی در ١٨ روز
با گذشت کمتر از سه هفته از حملات هوایی به مناطق نظامی، مقر ریاست جمهوری، مناطق استراتژیک و بسیاری از مناطق مسکونی صنعا، آمار از کشتار بی‌سابقه غیرنظامیان در جنگ قدرت یمن خبر می‌داد. کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، آغاز تحقیق درباره کشته‌شدن غیرنظامیان یمنی در حملات هوایی نیروهای خارجی به فرماندهی عربستان‌سعودی را خواستار شد. در فاصله ١٨روزه از ۲۶ مارس تا ١٤ آوریل دست‌کم ۳۶۴ غیرنظامی در یمن جان باختند که ۸۴ کودک و ۲۵ زن در میان آنها بودند.
«زید رعد الحسین»، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، اعلام کرد، بنا به آمار و ارقامی که رسانه‌های مستقل منتشر کرده‌اند از زمانی که مناقشه یمن تشدید شده است، ٧٣٦غیرنظامی جان باخته‌اند. کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای تأکید کرد، هرگونه آسیب احتمالی به حقوق بین‌الملل باید جدی گرفته شود و درباره آن در نخستین فرصت تحقیق جدی و شفافی صورت گیرد تا حقوق افرادی که در این میان آسیب دیده‌اند، تأمین و به‌گونه‌ای عمل شود که دیگر چنین حوادثی روی ندهد. این مسئول بلندپایه سازمان ملل متحد از این‌که آمار کشته‌شدگان در یمن بسیار بالاست، ابراز تاسف کرد.
سازمان جهانی بهداشت نیز در این میان آمار و ارقامی را که پیش از این درباره کشته‌شدگان در مناقشه یمن منتشر کرده بود، مورد بازبینی قرار داد و ضمن تأیید ٧٣٦ کشته اعلام کرد از زمانی که درگیری‌های مسلحانه و خشونت‌ها در یمن افزایش یافته است، ٢هزار و ٧١٩ نفر زخمی شده‌اند. این درحالی است که یک سخنگوی سازمان بهداشت جهانی تأکید کرد، آمار واقعی قربانیان مناقشه یمن از این هم بالاتر است چراکه بسیاری از اجساد به مراکز درمانی انتقال داده نشده‌اند.
براساس اعلام سازمان ملل‌متحد در سه هفته پس از آغاز حملات هوایی نیروهای ائتلافی به فرماندهی عربستان دست‌کم ٥٢ساختمان دولتی به‌طور جزیی یا کلی تخریب شده‌اند؛ ٨بیمارستان خسارت‌های بسیاری متحمل شده‌اند و ١٧ موسسه تحصیلی، سه فرودگاه، یک نیروگاه برق، چندین پل، کارخانه و چندین مسجد هم هدف قرار گرفته‌اند. کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در بیانیه خود تأکید کرد، درباره تمام این حملات که نیروهای ائتلاف ٩ کشور عرب در مناطق مختلف یمن صورت داده‌اند، باید تحقیق عمیق و شفاف صورت گیرد. بنا به اعلام سازمان ملل متحد در پی تشدید خشونت و ناامنی در یمن بیش از ١٢١هزار نفر در این کشور آواره شده‌اند؛ این درحالی است که پیش از تشدید مناقشه نیز ٣٣٠هزار نفر از خانه و کاشانه خود در مناطق مختلف این کشور آواره شده بودند.
١٠ می: کشتار ٨٢٨ غیرنظامی در ٤٥ روز
درحالی که آمار تکان‌دهنده گویای کشتار، زخمی‌شدن و آوارگی هزاران غیرنظامی و تخریب بسیاری زیرساخت‌های صنعا و دیگر شهرهای بزرگ یمن بود، بحران مواد خوراکی، پوشاک و مایحتاج زندگی آوارگان در کنار کمبود دارو و تجهیزات پزشکی دردی بر آلام غیرنظامیان یمنی محسوب می‌شد؛ اما حملات همچنان ادامه داشت، بدون توجه به هشدارهای بین‌المللی نهادهای حقوق‌بشر، تا جایی که سخنگوی کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل‌متحد ٣ هفته بعد از اعلام آمار کشتار غیرنظامیان یمن بار دیگر درباره بروز فاجعه انسانی در یمن هشدار داد و اعلام کرد، در فاصله ٤ تا ١٠ می(۱۴ تا ۲۰ اردیبهشت) دست‌کم ۱۸۲غیرنظامی در جریان درگیری‌های یمن جان خود را از دست داده‌اند که از این تعداد تقریبا نیمی از کشته‌ها زن و کودک هستند. وی با اشاره به این‌که در این بازه ٦ روزه، ۵۱ کودک و ۴۱ زن جان خود را از دست داده‌اند، گفت که براساس آمار کمیساریای عالی حقوق‌بشر در سازمان ملل‌متحد از ۲۶ مارس دست‌کم ۸۲۸غیرنظامی کشته و بیش از ۱۵۰۰ نفر زخمی شده‌اند.
آتش‌بس‌های مقطعی و بی‌فایده
اخبار جنگ در یمن هر روز وخیم‌تر از روز قبل می‌شود و تصاویر کشتار زنان و کودکان هر روز فجیع‌تر. تلاش‌های جامعه بین‌الملل برای متقاعدکردن نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان به آتش‌بس جدی‌تر می‌شود. درحالی‌که بان‌کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل خواهان پایان سریع عملیات جنگی در یمن است، نیروهای سعودی پذیرش آتش‌بس را مشروط به برآورده‌شدن خواسته‌های نیروهای ائتلاف عنوان کرده و از پذیرش درخواست‌های بین‌المللی برای پایان جنگ سر باز می‌زنند. آتش‌بس‌های چند روزه که نهایتا با بمب‌های نیروهای ائتلاف نقض می‌شود هم تاثیری بر مسیر شیب‌دار فاجعه انسانی در یمن نمی‌گذارد. گروه‌های حقوق بشری می‌گویند که با کمبود غذا، آب، دارو و سایر خدمات ضروری، وضع یمنی‌ها روزبه‌روز بدتر می‌شود.
میلیون‌ها نفر از مردم این کشور، نیاز به کمک دارند. پزشکان بدون‌مرز آمار دقیق قربانیان را دراختیار دارد. ٢٩ ژوئن بیانیه‌ای از «یاسمین محمدعلی» معلم ٢٦ساله در مدرسه ابتدایی روستای «قطبه» که نگاهی اجمالی به زندگی روزانه آنها از زمان آغاز بمباران عربستان در یمن می‌انداخت، توسط سازمان‌های کمک‌رسان منتشر شد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «آب همه‌چیز است و بدون آب زندگی وجود ندارد. اما دیگر آبی در شهر ما وجود ندارد. تأسیسات آبی روستای ما و روستاهای همجوار با توجه به کمبود سوخت فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. ما دیگر هیچ آبی در خانه نداریم و نمی‌توانیم حتی تانکرها را نیز پر آب کنیم... حملات و بمباران‌ها ما را وحشت‌زده کرده و نمی‌توانیم شب‌ها بخوابیم. شب گذشته، کودکان از صدای گلوله‌باران بسیار ترسیده بودند زیرا درگیری‌ها به ما بسیار نزدیک بود. ما به فکر فرار از روستایمان بودیم، اما مشکل این‌جاست که ما ٢٦ نفریم که در یک خانه زندگی می‌کنیم با این تعداد کجا می‌توانیم برویم؟»
٢٤ ژوئن: یک گام تا قحطی
فرستاده ویژه سازمان ملل متحد به یمن در تاریخ ٢٤ ژوئن هشدار دیگری را برای یمن صادر و اعلام می‌کند، ملت جنگ‌زده «یک‌گام» تا قحطی گسترده فاصله دارد که در آن شرایط ٣١میلیون نفر نومیدانه نیازمند غذا، آب، دارو، لباس، پتو و سایر خدمات‌اولیه هستند. به‌گفته فعالان حقوق‌بشر این بحران همچنان رو به وخامت خواهد رفت مگر آن‌که آتش‌بس برقرار شود. تخمین‌های منابع مختلف نشان می‌دهد که از ٢٦ مارس و آغاز بمباران یمن، بین ٢٦٠٠ تا ٤ هزار نفر در این کشور جان خود را از دست داده‌اند. زیرساخت‌های ارتباطی، فرودگاه‌ها، بنادر، مناطق‌مسکونی، بیمارستان‌ها و نیروگاه‌ها در این بمباران‌ها تخریب شده‌اند.
نیمی از یمن، نیازمند غذا
امروز با گذشت بیش از ٣ ماه از شروع حملات هوایی و زمینی نیروهای ائتلافی به رهبری عربستان‌سعودی در یمن، رنج و درد میلیون‌ها غیرنظامی آواره و بی‌پناه یمن درحال افزایش است. سازمان ملل در جدیدترین آمار از نیاز ٨٠درصد از ملت یمن یعنی چیزی حدود ٢٢میلیون نفر به کمک‌های فوری خبر می‌دهد. قبل از تجاوز سعودی، یمن ٩٠درصد از نیازهای غذایی خود را از طریق بندرگاه‌ها وارد می‌کرد، اما پس از آن و با محاصره کامل دریایی یمن، بسیاری از شرکت‌های خطوط دریایی کناره‌گیری کردند و تعدادی هم که هنوز فعالند با تاخیرها و عملیات تفتیش‌اجباری توسط جنگنده‌های سعودی مواجه می‌شوند.
قبل از شروع بحران در یمن، تعداد کشتی‌هایی که به بندر اصلی عدن در جنوب این کشور می‌رسید، از مرز هزار فروند در طول سال می‌گذشت. گزارش‌ها حاکی از آن است که واردات از طریق بندرهای عدن تقریبا متوقف شده، زیرا ورود کشتی‌های حمل غذا و سوخت در مدت زمانی ژانویه تا جولای نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ٧٥درصد کاهش داشته است. سازمان‌های امدادرسانی، آتش‌بس انسانی فوری را خواستار شده و هشدار داده‌اند که تلاش‌های آنها به تنهایی نمی‌تواند نیازهای عظیم یمن را برآورده کند؛ دفتر هماهنگی امور انسانی در سازمان ملل متحد اعلام کرده که بیش از نیمی از ساکنان یمن به غذای مناسب نیاز دارند و واردات تجاری ازجمله غذا، سوخت و دارو به سطح بسیار بسیار پایینی نسبت به قبل از بحران رسیده است.
٧ جولای: کمک‌های بین‌المللی جلوی فاجعه را نمی‌گیرد
آنتوان گرند، رئیس هیأت کمیته صلیب‌سرخ جهانی در یمن، هفتم جولای گفت که هر چقدر کمک دریافت می‌کنیم به هیچ‌وجه کفایت نمی‌کند و آنچه که برای عدن و کل یمن نیاز داریم از سرگیری واردات تجاری است و کاری که ما انجام می‌دهیم بخش بسیار کوچکی از نیازهای مردم این کشور را برطرف می‌کند. وی در تماس تلفنی با دفتر سازمان ملل در ژنو گفته بود: مشخص است که وضع هر روز بدتر می‌شود و همین امر فاجعه به‌بار خواهد آورد. در پی کمبود سوخت در یمن بیماری‌ها شیوع بیشتری یافته‌اند، زیرا دسترسی به آب در این کشور خشک و بیابانی توسط پمپ‌هایی انجام می‌شود که با سوخت کار می‌کنند و ارزیابی سازمان‌های تجاری و امدادرسانی می‌گوید، یمن به واردات بیش از ٥٠٠هزار تن سوخت ماهیانه نیاز دارد.
این درحالی است که در ماه ژوئن یمن فقط توانسته ١١درصد از نیاز ماهیانه خود به سوخت را وارد کند و این رقم برای ماه می ١٨درصد، برای ماه آوریل یک درصد، برای ماه مارس ٢٣درصد است و یمن با کمبود ٨/١ میلیون تنی در بخش واردات سوخت مواجه است. جریان برق برای شهروندان یمنی به‌طور متوسط یک ساعت در روز برقرار است و از سوی دیگر نبود توان ذخیره‌سازی و سوخت لازم برای آردکردن گندم و تولید آرد باعث شده که تاجران از خرید گندم و سایر حبوبات خودداری کنند.
١٣ جولای؛ هزار و ٦٧٠ کشته
از ٢٦مارس تاکنون بیشتر تأسیسات زیربنایی، خدماتی، بیمارستان‌ها، مدارس و خانه‌های مردم یمن ویران شده است. سخنگوی سازمان ملل متحد اعلام کرده، درگیری‌های یمن از سوم تا سیزدهم جولای دست‌کم ١٤٢ قربانی بر جا گذاشته است. براساس گزارش دفتر کمیساریای عالی حقوق‌بشر شمار قربانیان حوادث یمن از ٢٦ مارس تاکنون به یکهزار و ٦٧٠ نفر افزایش یافته که در این مدت ٣هزار و ٨٢٩ نفر نیز زخمی شده‌اند. استفان دوجاریچ با اشاره به تخریب‌های ناشی از بمباران و حملات نظامی در مناطق مختلف یمن می‌گوید، دست‌کم ١٨٧ زیرساخت‌های شهری به‌طور نسبی یا کامل تخریب شده‌اند. مقامات سازمان ملل متحد امیدوارند اجرای آتش‌بس بتواند سبب تسهیل فعالیت‌های اساسی و ضروری آژانس‌های بشردوستانه شامل واکسیناسیون، توزیع موادغذایی و آب آشامیدنی بین ساکنان مناطق جنگ‌زده و بحرانی یمن شود.
منبع: شهروند