وَعدَاللهِ حقّا....

 
 
نشانی1: میدان انقلاب،خیابان وحید نظری، بین خیابان 12 فروردین و فخر رازی، پلاک 81، طبقه 5.
نشانی 2: کلاهدوز (دولت)، خیابان دیباجی جنوبی، جنب پارک ارغوان، کوچه نوریان، پلاک 11
تلفن: 63877121-021 تلفن: 22567882-021  Wevsite:www.lawreference.ir
نمابر: 66478896-021    Email: Info@lawreference.ir                                         
 
وَعدَاللهِ حقّا....

بخش اول- معرفی دایرةالمعارف حقّا

دایرة‌المعارف حقوق و قانون ایران (حقّا) در سال 1389 پایه‌گذاری شد. مؤسس و فعالان این مجموعه علمی- فرهنگی با استفاده از چندین دهه تجربه کار قضایی و نیز مدیریت امور آموزشی و پژوهشی در سطح قوه قضاییه در صدد هستند تا «تناظر یک به یک» میان «منابع حقوق ایران» برقرار کنند. منظور از «منابع حقوق ایران» همان منابع سه‌گانه‌ای است که شامل «قانون»، «رویه قضایی» و «دکترین حقوقی» است.

برای ایجاد «تناظر یک به یک» میان منابع سه‌گانه حقوق ایران اقدامات زیر انجام می‌شود.
اول: قوانین مادر در حقوق داخلی ایران، به مثابه موضوع و محدوده‌ی تحقیق تعیین شده است. (نظیر قانون مجازات اسلامی، قانون مدنی، قوانین آیین دادرسی و ... حدود 54 عنوان قانون)
 

دوم: تمام کتاب‌ها و مقاله‌ها و پایان‌نامه‌هایی که در طول یکصدسال گذشته در ارتباط با قوانین مادر نگاشته شده است، به عنوان «منابع دکترین و رویه قضایی» از طریق سطرخوانی و تحلیل محتوا، مورد پژوهش و فیش‌برداری قرار می‌گیرند.
 
سوم: هر نکته‌ای که در این منابع در ارتباط با هر یک از موادِ قانونیِ موضوعِ تحقیق، وجود دارد، به صورت فیش تهیه می‌شود.
چهارم: نکته‌های مورد فیش‌برداری اعم از استدلالی برای یک ماده، یا نقدی بر آن، یا مثالی مرتبط، یا توضیحی روشن‌کننده متن ماده قانونی و امثال آن است.
 

پنجم: فیش‌های راجع به هر ماده قانونی در ذیل همان ماده قرار می‌گیرد. به این ترتیب در خصوص هر ماده قانونی صدها فیش تحقیقاتی از دهها منبع تهیه می‌شود.
 
ششم: فیش‌های تهیه شده نمایه‌زنی می‌شود، به این ترتیب که جایگاه هر فیش در ماده قانونی مورد نظر مشخص و در ساختار درختی تعیین می‌شود.
به عنوان مثال به تصویر روبه‌رو توجه فرمایید. این نمایه برای فیش‌های ماده 2 قانون مدنی تعیین شده است. بر حسب مورد در خصوص هر فیش نمایه مربوط به همان فیش در آن درج می‌شود.
 


هفتم: اولین کاربرد فیش‌های تحقیقاتی، در تدوین مجموعه بزرگ دایرة‌المعارف است که به صورت موضوعی و تخصصی تدوین خواهد شد. در این دایرةالمعارف‌ها از تمامی فیش‌های تحقیقاتی مربوط استفاده خواهد شد.
بخش دوم- مهمترین ویژگی‌های پژوهش انجام شده:
اول- طراحی و پیاده‌سازی سیستم یکپارچه نرم‌افزاری
این سیستم یکپارچه منحصراً برای پژوهش‌های دایرةالمعارف حقّا، طراحی و پیاده‌سازی شده است و دارای زیر سیستم‌های متعدد است که عبارت باشد از:
- نرم‌افزار فیش‌برداری اختصاصی
- نرم‌افزار نمایه‌زنی فیش‌های تحقیقاتی
- نرم‌افزار مدیریت منابع انسانی پژوهشگران
- نرم‌افزار بایگانی الکترونیکی فیش‌های تحقیقاتی
- نرم‌افزار گزارش‌گیری از فعالیت‌های دایرةالمعارف
-نرم‌افزار تدوین و نگارش تحقیق
- ...
 


1- نرم‌افزار فیش‌برداری اختصاصی
با استفاده از این نرم‌افزار پژوهشگر پس از مطالعه متون حقوقی نسبت به انتخاب آن بخش از محتوا که مطابق قواعد دایرةالمعارف قابلیت فیش‌برداری دارد اقدام می‌کند. این نرم‌افزار قابلیت‌های متعددی دارد.
 
2- نرم‌افزار نمایه‌زنی فیش‌های تحقیقاتی
در این نرم‌افزار فیش‌های تحقیقاتی تهیه شده نمایه‌زنی می‌شوند. به این ترتیب که جایگاه هر فیش در ماده قانونی و ساختار موضوعی دایرةالمعارف مشخص می‌شود.
 


3- نرم‌افزار بایگانی الکترونیکی فیش‌های تحقیقاتی
فیش‌های تحقیقاتی تهیه شده به صورت الکترونیکی آرشیو شده و به صورت‌های مختلف و متنوعی قابل دسترسی و تهیه خروجی است.
 

4- نرم‌افزار گزارش‌گیری
این نرم‌افزار گزارش‌های عملکردی متعددی از فعالیت‌های انجام شده ارائه می‌دهد. این گزارش‌ها در قالب اعداد و ارقام و در فواصل زمانی دلخواه ماهانه- فصلی- سالانه و ... تنظیم می‌شود. مدیریت پیشرفت پروژه از این طریق رصد می‌شود.

  
5- نرم‌افزار مدیریت منابع انسانی پژهشگران همکار
در این بخش از نرم‌افزار اطلاعات شناسنامه‌ای، تحصیلی، سوابق کاری، اطلاعات مربوط به آدرس و تلفن و ... محققان و کاربران سیستم درج و بایگانی می‌شود.
 

6- نرم‌افزار کتابخانه الکترونیکی
این نرم‌افزار مشتمل بر بیش از بیست‌هزار عنوان منابع پژوهشی است. امکان افزوده شدن مستمر و مداوم منابع در این نرم‌افزار وجود دارد. در این نرم‌افزار مشخصات و فایل الکترونیکی هر یک از منابع به  تفکیک کتاب، مقاله، پایان‌نامه با قدرت جستجوی بسیار وجود دارد.
 


7- سیستم اطلاع‌رسانی (پیام الکترونیکی و اطلاعیه و اخبار جدید مربوط به حوزه پژوهشی)
این سیستم به منظور برقراری ارتباط مستقیم بین مدیران بخش‌های مختلف دایرةالمعارف با محققان و کاربران طراحی شده است.
 

8- سیستم دورکاری (اینترانت اختصاصی)
این سیستم قابلیت استفاده هم‌زمان توسط تعداد نامحدودی محقق از طریق شبکه داخلی و نیز اینترانت را در قالب دورکاری دارد. در حال حاضر تعداد بسیاری از محققان به صورت دورکاری مشغول فیش‌برداری هستند.
 

دوم- ایجاد بزرگترین زیرساخت پژوهشی در زمینه حقوق و قانون ایران با ویژگی‌های زیر:
1- تهیه صدها فیش تحقیقاتی در خصوص تک‌تک مواد قانونی موضوع تحقیق
2- به روزرسانی مستمر فیش‌های تحقیقاتی جدید مربوط به تک‌تک مواد قانونی موضوع تحقیق
3- امکان تهیه پرینت به دفعات مکرر از فیش‌های تحقیقاتی
 

4- امکان انتقال از هر فیش تحقیقاتی به متن اثر (کتاب، مقاله، پایان‌نامه)
 



5- امکان جستجو در نمایه درختی هر یک از فیش‌های تحقیقاتی
 

6- امکان تهیه گزارش از منابعی که برای هر ماده قانونی از آنها فیش‌برداری شده است.
 

7- بررسی دهها منبع (کتاب، مقاله، پایان‌نامه) در خصوص تک‌تک مواد قانونی موضوع تحقیق
 
سوم- ایجاد بزرگترین ساختار درختی موضوعی در حوزه حقوق و قانون ایران با ویژگی‌های زیر:
1- پوشش موضوعی درخت نسبت به تمامی قوانین مادر و اصلی است. (54 عنوان قانون اصلی نظیر قانون مدنی، قانون مجازات اسلامی و ... ) این درخت شامل 11 مدخل اصلی است که به زیر شاخه‌های انبوهی تقسیم شده و بیش از 167 هزار مدخل فرعی با نظمی درختی را تشکیل داده است.
 

2- امکان ویرایش، حذف یا تغییر یا ایجاد شاخه جدید در هر یک از مراحل این درخت وجود دارد.
 


3- امکان جستجو در داخل نمایه‌ها (سرشاخه‌ها و زیرشاخه‌ها) با سرعت بسیار بالا وجود دارد.
 
بخش سوم- دستاوردهای دایرةالمعارف حقوق و قانون ایران
دایرةالمعارف حقّا به عنوان «بزرگترین پژوهش تاریخ حقوق کشور» عمدتاً عهده‌دار «ایجاد زیرساخت پژوهشی» است. بنابراین انتظار آثار و محصولات نوپدید از این مجموعه خیلی سازگار با اهداف اصلی شکل‌گیری این مجموعه نیست و یا در مرحله دوم اهمیت قرار دارد. حتی انتشار مجلدات دایرةالمعارف نیز هدف اصلی نخواهد بود و لذا این مجموعه در آینده بنا دارد به پژوهشکده‌ای در حوزه علوم قضایی تغییر وضعیت بدهد تا با ایجاد و توسعه «زیرساخت پژوهشی» بتواند به تمامی پژوهش‌های حقوقی کشور خدمات‌رسانی کند. در ادامه گزارش آماری و برخی آثار و محصولاتی که در حاشیه این تحقیق بزرگ شکل گرفته است به شرح زیر ارائه می‌شود.
اول- وضعیت آماری دایرةالمعارف
1- در واحد فراهم‌آوری منابع مستمراً جدیدترین آثار حقوقی شناسایی و تهیه و در چرخه پژوهش قرار می‌گیرد.
 
2- بیش از یک میلیون و سیصدهزار فیش تحقیقاتی تهیه شده است.
3- قریب به پانصدهزار فیش از فیش‌های تحقیقاتی نمایه‌زنی شده است.
4- ساختار درختی گسترده‌ای با 998/167 شاخه و زیر شاخه طراحی شده است.
5- تاکنون بیش از سیصدهزار کلید واژه در ساختار درختی به کار رفته است.
6- حدود پنج هزار ماده قانونی نمایه‌سازی و تیترزنی شده است.
 
7- تاکنون بیش از 20 هزار منبع در بیش از یک میلیون و پانصد هزار صفحه در چرخه پژوهش محتوایی و سطرخوانی قرار گرفته است.
 
 
8- تاکنون بیش از یک میلیون و سیصدهزار فیش تحقیقاتی تهیه شده است.
 
 
 

9- تاکنون حدود 200 نفر در قالب پژوهشگر، کادر اداری، کاربر و امور پشتیبانی به صورت حضوری و دورکاری با این پروژه همکاری کرده‌‌اند.
      
دوم- تدوین مجموعه مطالعات مدخل‌گزینی دایرةالمعارف داوری
اولین عنوان تخصصی، مربوط به تدوین دایرةالمعارف با موضوع «داوری» تعیین شده و مطالعات مدخل‌گزینی آن نیز به انجام رسیده است. در این مطالعات، بیش از دو هزار واژه مرتبط از مجموع 281 منبع، شناسایی و در چرخه ارزیابی برای مدخل‌گزینی نهایی قرار گرفته است.
 

سوم: تدوین مجموعه فهرستگان‌های حقوقی
یکی دیگر از حوزه‌های تخصصی در دایرة‌المعارف حقّا، تدوین فهرستگان اصطلاحات حقوقی است. در کشور ما، برای آثار و ادبیات حقوقی، هیچ فهرستگانی تهیه نشده است!! در نتیجه شاهد کاهش بهره‌وری و افت شاخص «مصرف علم» هستیم. اتلاف وقت محققان حقوقی (قضات، وکلا، و دانشیان حقوقی)، برای بازیابیِ اطلاعاتِ موردنیاز و همچنین تضییع سرمایه‌های انسانی و مادی در پژوهش‌های حقوقی؛ به دلیل تکراری بودن و ... از جمله ضایعاتی است که بخش عمده آنها به دلیل «عدم تهیه فهرستگان از ادبیات حقوقی کشور» است. در این فهرستگان، فهرستی از تمامی اصطلاحات حقوقی که در بیش از 128 جلد کتاب تعریف شده است آدرس‌دهی شده است.

 

 
چهارم- تدوین مجموعه مستند فقهی قانون مدنی
این مجموعه در پانزده جلد طراحی شده و طی آن مستندات فقهی تک‌تک مواد قانون مدنی پژوهش شده است.
 در این پژوهش بیش از سیصد منبع فقهی مورد مراجعه و فیش‌برداری قرار گرفته است. تا کنون هفت جلد از این اثر منتشر شده است که شامل مستندات فقهی ماده 1 تا ماده 556 است.
 
پنجم- نشریه اطلاع‌رسانی حقوق و قانون ایران
1- سایت نشریه آخرین و جدیدترین رویدادهای تخصصی حوزه حقوقی را بازنشر می‌کند.
Website:magazine.shme.ir
Email:magazine@shme.ir
 

2- برخی از نتایج واحد فراهم‌آوری در قالب (نشریه دو هفته‌نامه اطلاع‌رسانی حقوق و قانون ایران) منتشر می‌شود.
تا کنون 42 شماره از این نشریه منتشر شده است.

 

 
دایرةالمعارف حقوق و قانون ایران- حقّا به روایت تصویر
 
یکی از سالن‌های کنفرانس دایرةالمعارف
   
سالن جلسات دایرةالمعارف (دفتر خیابان انقلاب)
 
قفسه بازفیش‌های پژوهشی بر اساس مواد قانونی




 
واحد فراهم‌آوری منابع دایرةالمعارف حقوق و قانون ایران
 

 

 
 
آرشیو منابع دایرةالمعارف حقوق و قانون ایران (شامل کتاب، مقاله، نشریه، پایان‌نامه)