رقابت و رفاقت دو هاشمی؟

دو هفته دیگر، قریب 80 تن از علما و فقها در ساختمان مجلس قدیم شورای اسلامی گرد هم می آیند تا ضمن شرکت در هفدهمین اجلاس خبرگان رهبری، تکلیف کرسی ریاست بر مجلس خبرگان را روشن کنند. جایگاهی که از شش ماه پیش و بعد از درگذشت آیت الله مهدوی کنی، رئیس فقید این نهاد، خالی مانده است.

آن گونه که «سید احمد خاتمی» عضو هیأت رئیسه خبرگان روز گذشته اعلام کرد، نخستین دستور جلسه نشست آتی که 19 اسفند برگزار می شود، انتخاب رئیس این مجلس خواهد بود.

هر چند انتخابات عمومی مجلس خبرگان در هفتم اسفندماه سال آینده، سبب شده رئیس انتخابی این دوره مجلس خبرگان تنها یک سال بر این کرسی تکیه بزند، اما «ریاست کوتاه مدت» باعث نشده گمانه زنی های رسانه ای و امیدواری برخی اعضای خبرگان برای انتخاب گزینه مطلوب خود، کمتر از دوره های اخیر باشد، گرچه جایگاه ویژه این مجلس و شأن فقاهتی اعضای آن، عاملی است تا فضای انتخابات درونی نهاد خبرگان به دور از شیوه های مرسوم در رقابت سیاسی باشد.

در نخستین انتخابات بعد از درگذشت آیت الله مشکینی که شهریور سال 86 برگزار شد، آیت الله هاشمی رفسنجانی و آیت الله احمد جنتی برای ریاست بر مجلس خبرگان رهبری با هم رقابت کردند.

آیت الله محمد یزدی، پیش تر به نفع آیت الله جنتی از نامزدی انصراف داده بود اما در نهایت، آیت الله هاشمی رفسنجانی با 41 رأی در قبال 34 رأی جنتی، به عنوان رئیس مجلس خبرگان برگزیده شد.

در دومین انتخابات داخلی هیأت رئیسه مجلس خبرگان که اسفند 87 برگزار شد آیت الله محمد یزدی، نامزد رقیب آیت الله هاشمی رفسنجانی شد اما 26 رأی او در قیاس با 51 رأی آیت الله هاشمی، کارساز نشد و هاشمی در مسند ریاست مجلس خبرگان باقی ماند. اما 17 اسفند سال 89 برای آیت الله هاشمی رفسنجانی، روز متفاوتی بود. او در این روز به نفع ریاست آیت الله مهدوی کنی از نامزدی مجدد انصراف داد و به این ترتیب دبیر کل فقید «جامعه روحانیت مبارز»، بدون رقیب و با کسب 83 رأی از 84 رأی مأخوذه بر صندلی ریاست مجلس خبرگان تکیه کرد و تا سال 93 عهده دار این سمت بود.

خرداد ماه سال جاری بود که آیت الله مهدوی کنی بعد از عارضه قلبی به کما رفت. بیماری ای که شش ماه طول کشید و باعث شد در غیاب وی، آیت الله هاشمی شاهرودی، نایب رئیس اول مجلس خبرگان به رتق و فتق امور این نهاد بپردازد.

حضور نیابتی هاشمی شاهرودی در رأس مجلس خبرگان، طی ماه های گذشته سبب شده طیفی، وی را یکی از گزینه های محتمل برای ریاست مجلس خبرگان رهبری بدانند. انگاره ای که از سوی شماری از اعضای مجلس خبرگان رهبری از جمله آیت الله موحدی کرمانی و سید احمد خاتمی نیز بیان شده است و به نظر می رسد شماری از رسانه های منتسب به تشکل های سنتی اصولگرا نیز حامی ریاست وی هستند. اما از گوشه و کنار، بازهم نام آیت الله هاشمی رفسنجانی، به عنوان نامزد ریاست خبرگان و رقیبی جدی برای دیگر نامزدهای این سمت، شنیده می شود و گاه و بیگاه، در رسانه ها بازتاب می یابد و تعبیر و تحلیل های موافق و مخالف را در پی می آورد.

*نقل قول پربازتاب

هفته نخست آبان ماه بود که سید احمد خاتمی در یک برنامه تلویزیونی تأکید کرد: «آیت الله هاشمی رفسنجانی تمایلی به حضور در انتخابات هیأت رئیسه ندارد» و بر این اساس گفت که آیت الله هاشمی شاهرودی، آیت الله محمد یزدی، آیت الله جنتی و آیت الله موحدی کرمانی از گزینه های اصلی ریاست بر این مجلس هستند.

اظهاراتی که با واکنش سریع یک منبع نزدیک به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام مواجه شد که اعلام کرد: «آیت الله هاشمی رفسنجانی درباره کاندیدا شدن برای ریاست مجلس خبرگان رهبری نه تنها چنین مطلبی نگفته اند، بلکه در پاسخ به سؤالی در همین زمینه گفته اند: «در صورتی که بعضی افراد که آنها را برای ریاست خبرگان صالح نمی دانم قصد کاندیدا شدن داشته باشند، آمادگی خود را برای کاندیداتوری ریاست این مجلس اعلام خواهم کرد.» واکنشی که بازتاب گسترده ای داشت وآیت الله سید احمد خاتمی را بر آن داشت ضمن دفاع از نقل قول خود توضیح دهد که «منظورم از آن سخنان، زمینه سازی برای حضور نیافتن هاشمی برای انتخابات ریاست خبرگان نبوده است.»

این کش و قوس رسانه ای یکی از نزدیکان آیت الله هاشمی رفسنجانی و آیت الله سیداحمد خاتمی منجر به طرح جدی این پرسش شد که بالاخره آیت الله هاشمی رفسنجانی برای ریاست مجلس خبرگان نامزد خواهد شد یا اینکه همانند واپسین انتخابات به نفع یکی از نامزدها کنار خواهد رفت؟ پرسشی که در ماه های گذشته هم با صراحت و هم به ایما و اشاره از وی پرسیده شده و آیت الله هاشمی رفسنجانی نیز تاکنون پاسخ شفاف و روشنی به آن نداده است؛ او نه اعلام نامزدی قطعی می کند و نه از نامزد نشدن خود خبر می دهد.

آیت الله هاشمی رفسنجانی، بر مبنای همین سبک و سیاق، در مصاحبه ها و ملاقات های یکی دو ماه گذشته اش هم در پاسخ به سؤال ها درباره احتمال نامزدی اش برای ریاست خبرگان، تأکید کرده تمایلی برای حضور دوباره در هیچ انتخاباتی ندارد، مگر اینکه احساس «تکلیف» کند. آیت الله هاشمی رفسنجانی در عین حال، طی هفته های گذشته در دو گفت و گو با روزنامه «جمهوری اسلامی» و خبرگزاری «مهر»، بخش عمده ای از سخنان خود را مستقیم و غیرمستقیم به موضوعات مرتبط با مجلس خبرگان اختصاص داد تا خواسته و ناخواسته این گمانه را تقویت کند که روز انتخابات، او در کسوت نامزد ریاست پای به ساختمان قدیمی مجلس – محل تشکیل نشست خبرگان – خواهد گذاشت. اگر چنین شود، انتخاباتی رقابتی در انتظار خبرگان است، ولی اگر آیت الله هاشمی رفسنجانی به هر دلیلی نامزد نشود آنگاه احتمال برگزاری انتخاباتی با حضور یک نامزد اصلی تقویت خواهد شد.