پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : مغز یکی از پیچیده‌ترین ارگان‌های بدن انسان است که سخت‌ترین وظایف را بر عهده دارد، کنترل سیستم‌های عصبی، احساسات و عواطف هیجانی، راه رفتن، صحبت کردن، نفس کشیدن و فکر کردن و هزاران فعالیت دیگر.
مغز آنقدر پیچیده است که هر کدام از قسمت‌های آن وظیفه‌ی انجام و کنترل کاری خاص را به عهده دارند و فعالیت نادرست هر کدام از این بخش‌ها می‌تواند باعث بروز اختلال‌های زیادی شود.
«پروین ملایی»، کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در این‌باره گفت: نتایج پژوهش‌های انجام شده روی حیوانات نشان می‌دهد با کاهش انتقال اکسیژن به مغز، رفتارهای پرخطری از حیوانات سر می‌زند.
وی گفت: این وضعیت در خصوص انسان‌ها نیز صدق می‌کند. اگر به علت آلودگی هوا، میزان اکسیژن‌رسانی به مغز کاهش یابد، برخی نقاط حساس آن تحریک می‌شود و در نتیجه اختلال‌هایی مانند افسردگی، پرخاشگری، بی‌تفاوتی، اختلال در تمرکز و توجه بروز می‌کند.
این کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان افزود: به علاوه، کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز در عرض چند دقیقه، باعث از کار افتادن مغز و در نهایت مرگ مغزی می‌شود.
وی با برشمردن عوارض آلودگی هوا گفت: اختلال در حافظه و کند شدن عملکرد ذهنی از بارزترین عوارض آلودگی طولانی مدت هواست و افراد را در موقعیت‌های اجتماعی، شغلی و مراقبت از خود دچار مشکل می‌کند.
ملایی ادامه داد: کاهش میزان اکسیژن در مغز، پیش از اینکه بر عواطف فرد اثر بگذارد، عملکرد ذهنی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد و انجام فعالیت‌های ذهنی مانند محاسبه، یادآوری اطلاعات، توجه و تمرکز را مختل می‌کند به طوری‌که ممکن است دانشجویان، مدیران یا حتی زنان خانه‌دار هم به نوعی در انجام کارهایشان با مشکل مواجه شوند.
این کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان افزود: گاهی بر اثر آلودگی طولانی مدت هوا در کلانشهرها، به‌تدریج شخصیت افراد، متفاوت از شخصیت گذشته‌شان می‌شود، مثلاً اگر فرد برون‌گراست، درونگرا می‌شود و ارتباط‌های اجتماعی وی به حداقل می‌رسد که در نهایت بر روابط اجتماعی او هم تأثیر می‌گذارد.
ملایی گفت: انسان موجودی اجتماعی است که از طریق ارتباط با همنوعان خود نیازهایش را برآورده می‌کند در حالی که در هوای آلوده به علت کاهش اکسیژن و اختلال در عملکرد مغز، فرد به مرور مهارت‌های اجتماعی خود را از دست می‌دهد و دچار مشکل می‌شود.
وی افراد سالخورده و کودکان را بیشتر در معرض خطر دانست و گفت: افراد سالخورده به‌علت ضعف سیستم ایمنی بدن و وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشارخون، قلبی عروقی، دیابت و... و کودکان به‌علت شرایط فیزیکی بدنشان بیشتر در معرض آسیب هستند و در این شرایط اختلال‌های رفتاری، پرخاشگری، عصبانیت، درگیری فیزیکی، اختلال حافظه، توجه و تمرکز و در پی آن افت تحصیلی کودکان بیشتر مشاهده می‌شود.
این کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان ادامه داد: بروز تحریک‌پذیری و احساس خستگی دائم برای کودکان بسیار خطرناک‌تر است، چون دستگاه عصبی کودکان در حال رشد است و ریزگردها باعث اختلال دستگاه عصبی می‌شود.
وی گفت: ذرات معلق در هوا مثل گازکربنیک، آزبست و ترکیب‌های شیمیایی، ریزگردها یا ریزآلاینده‌ها با چشم دیده نمی‌شوند اما به راحتی می‌توانند از راه تنفس وارد ریه شوند و خطرهای جدی برای سلامت جسم انسان‌ها داشته باشند و باعث ایجاد مشکلاتی مانند واکنش‌های آلرژیک، حمله‌های آسم، بیماری‌های قلبی عروقی شوند و حتی در سالمندان و کسانی که مشکلات قلبی عروقی یا ناراحتی‌های تنفسی دارند، باعث افزایش خطر مرگ می‌شوند.
ملایی در خصوص ریز آلاینده‌ها گفت: خطر ریز آلاینده‌ها فقط به مشکلات جسمی ختم نمی‌شود بلکه نشانه‌های روانپزشکی هم در انسان به وجود می‌آورد، اضطراب، تغییرات خلقی، بی‌قراری، افسردگی، سردرد، احساس خستگی و کاهش تمرکز از عوارض روانی تنفس ریزآلاینده‌هاست.
این کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان گفت: این آلاینده‌ها از طریق ریه وارد خون و سپس مغز می‌شوند و در برخی نقاط مغز رسوب می‌کنند. هر چه ذرات ریزتر باشد، خطر آنها بیشتر است، چون امکان نفودشان از طریق ریه به جریان خون افزایش می‌یابد.
ملایی افزود: رسوب این مواد و ترکیب‌ها به شکل حاد و تدریجی بروز سرطان مغز را که نادرترین اختلال ناشی از آلودگی هواست تا سردرد که شایع‌ترین علایم عصبی است به‌دنبال دارند.
وی با اشاره به دیگر عوارض آلودگی هوا گفت: بررسی‌ها و تحقیقات روانپزشکی نشان داده تنفس فلزات سنگین، گازهای ناشی از سوخت و سوز ناقص مواد سوختنی و ریزگردها در کلانشهرها وضعیت شناختی افراد را نیز دچار اشکال می‌کند و کاهش قدرت تفکر، ضعیف شدن حافظه، پرخاشگری، عصبانیت و تحریک‌پذیری از دیگر عوارض آلودگی هواست.
ملایی با بیان اینکه در کلانشهرها، آلودگی هوا شدیدتر است، گفت: در کلانشهرها به‌علت این آلودگی، رفتارهای نوع دوستانه مانند احترام به دیگران و رعایت حق تقدم در رانندگی و... کاهش و میزان برخوردهای کلامی و درگیری‌های فیزیکی افزایش می‌یابد.
این کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمان خاطرنشان کرد: بروز حرکت‌های غیرارادی در افراد، نداشتن تعادل و گاهی بروز تشنج هم از دیگر عوارض رسوب مواد سمی موجود در مغز است.