ايران معدن الماس ندارد

معاون سازمان زمين‌شناسي پتانسيل‌هاي موجود معدني کشور را تشريح کرد و از دو هزار معدن غيرفعال، قانونمند شدن فضاي فعاليت معدني و ميل خارجي‌ها به بهره‌برداري از ذخاير موجود در زير آب‌هاي آزاد خبر داد.

بهروز برنا در گفت‌وگو با «اقتصادنيوز» با بيان اينکه ايران ذخاير معدني مطلوبي دارد، اظهار کرد: ايران به لحاظ پليتي(صفحه زمين شناسي)، شرايط مطلوبي دارد، چرا که از يک پليتي بسيار جوان و پديده‌هاي زمين‌شناسي زيادي برخوردار است.

معاون اکتشافات معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني افزود: کشور ما از نظر متالوژني نيز بر روي سطح يک کمربند شناخته شده به نام «آلپ-هيماليا» قرار گرفته است که 15 درصد ذخاير معدني دنيا از اين کمربند تامين مي‌شود. اين کمربند از غربي‌ترين بخش اروپا شروع شده و به شرقي‌ترين بخش آسيا منتهي مي‌شود.

معاون اکتشافات معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني با بيان اينکه 12.5 درصد طول اين کمربند از خاک ما گذر کرده است، گفت: چنين شرايطي غناي معدني کشورمان را بسيار مطلوب‌تر کرده است.

برنا در اين باره افزود: از سويي اکثر زمين‌شناسان بر اين عقيده هستند که کره زمين 4.5 ميليارد سال از عمرش مي‌گذرد و با وجود اينکه قبلا خشک و يکپارچه بوده، در يک فرآيندي اين صفحات از هم جدا شدند و الان در حال نزديک شدن به هم هستند. در واقع يا به هم برخورد مي‌کنند يا از هم دور مي‌شوند که اين نقطه اتصال بين صفحه‌ها محل بسيار مساعدي براي تخليه و تشکيل مواد معدني است.

معاون معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني افزود: فعاليت معدني در ايران ريشه در تاريخ دارد و به نظر مي‌رسد حدود 1200 معدن از پيشينيان به ما رسيده است.

او افزود: در ايران حدود 70 نوع مواد معدني داريم که 15 مواد معدني ديگر هم در بحث فرآوري و اکتشاف مدنظرمان واقع شده و به زودي آنها به بخش معدن کشور مي‌پيوندند. زيرا ما يک جدول مندليوف داريم که عناصر گوناگوني دارد و برخي از اين عناصر همراه با مس محسوب مي‌شوند. به طور مثال مس پورفيري هميشه همراه با موليبدن و موليبدن نيز با رنيوم همراه است. از طرفي هميشه طلا و نقره ياران مس هستند و اين فلز را همراهي مي‌کنند.

او گفت: در نگاه اول يک معدن مس به ظاهر يک معدن مس است اما عناصري همواره در کنار ذخاير مس وجود دارند که مي‌توانند ارزش افزوده اين صنعت را ارتقا دهند.

برنا با بيان اينکه در ذخاير سرب و روي ما مي‌تواند نقره وجود داشته باشد، گفت: همين‌طور ممکن است در معادن روي، مواد‌ معدني ديگري به نام کاديوم، اينديوم وجود داشته باشد که کشف چنين مواد‌ معدني به دليل توليد ارزش افزوده نيازمند توجه هستند.

معاون معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني با بيان اينکه در کل کشور حدود 60 ميليارد تن ذخيره داريم، گفت: برخي ذخايرمان از اين 60 ميليارد تن قطعي و برخي ديگر احتمالي است. ذخاير قطعي ذخايري هستند که با برآوردهايي که صورت مي‌گيرد و محاسبه طول، عرض و عمق ذخاير کاملا مهندسي ارزيابي مي‌شوند و به اضافه يا منهاي 30 درصد خواهد شد و احتمال وجودشان بالاي 70 درصد است.ذخاير احتمالي‌ هم ذخايري هستند که نيازمند تکميل مراحل اکتشافات بر روي آنها هستيم و احتمال وجودشان 50 درصد است.

برنا افزود: با در نظر گرفتن اين موضوع مي‌توان گفت بر اساس آخرين‌ آمارهاي رسمي ذخاير قطعي کشور ما تا پايان سال 91 معادل 43 ميليارد تن است که از اين 43 ميليارد تن، تا پايان سال 91 هفت هزار و 867 معدن در کشور داشتيم که پنج هزار و 422 فقره آنها معادن فعال و دو هزار و 86 غير فعال بوده‌اند، ضمن اينکه 359 معدن در حال تجهيز هستند.

برنا در خصوص ميزان استخراج از اين معادن گفت: حجم استخراج از معادن فعال کشور سالانه 372 ميليون تن است. سه درصد ذخاير شناخته شده معادن دنيا در ايران وجود دارد که باعث شده از اين حيث در خاورميانه از رتبه‌ اول برخوردار شويم،در آسيا از اين لحاظ سوم باشيم و در دنيا هم جزو 10 کشور معدني محسوب شويم.

ايران الماس ندارد
او درباره اينکه در ايران چه پتانسيل‌هاي معدني وجود ندارد؟ تصريح کرد: ايران از وجود برخي ذخاير معدني مانند الماس بهره‌مند نشده است يا شايد هنوز در خاک‌هاي کشور ردي از آن نيافته‌ايم.

برنا افزود: الماس در ميان سنگ‌هاي کيمبرليت قديمي (سنگ‌هايي که در اعماق زمين تحت فشار و حرارت زيادي قرار دارند)، تشکيل مي‌شود اما متاسفانه چنين شرايطي در موقعيت زمين‌شناسي ايران وجود ندارد.

معاون معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني درباره مطالعات صورت گرفته براي کشف معدن الماس در ايران گفت: با توجه به بررسي‌هاي انجام شده امکان حضور ذخيره الماس وجود ندارد، البته در مناطق دگرگوني مانند استان سيستان و بلوچستان در منطقه کوه سفيد سراوان احتمال وجود اندکي الماس مطرح شده که اين احتمال قبل از پيروزي انقلاب اسلامي توسط يک تيم مطالعاتي خارجي عنوان شده است. بر اساس تحقيقات اين تيم مواد‌ي شبيه به الماس در اين منطقه وجود داشت.
بنا بر همين مطالعات تحقيقاتي در سال‌هاي اخير براي سنگ‌هاي قيمتي همچون ياقوت مطالعاتي انجام گرفت که دستاوردي نداشت و در نتيجه مي‌توان گفت ايران شانسي براي داشتن ذخاير الماس ندارد.

او افزود: در مقايسه با کشورهاي ديگر در برخي مواد معدني ديگر مانند قلع و تنگستن کمبودهايي در خاک کشور وجود دارد.

برنا گفت: نکته مهم اين است که در 10 نوع مواد معدني به لحاظ توليد و ذخيره داراي رتبه تک رقمي هستيم.

او همچنين افزود: وجود چنين مواد معدني در کشور باعث تشکيل 23 هزار صنايع معدني شده که از اين تعداد چهار هزار صنايع معدني بزرگ مانند سيمان، فولاد، ذوب، روي و مس و . . . ديگر ايجاد شده است.

افزايش ذخاير مس
معاون اکتشافات معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني با بيان اينکه کشور ما به لحاظ زمين‌شناسي به 9 پهنه تقسيم مي‌شود، بيان کرد: از هر پهنه در کشور ما يکسري انتظارات مواد معدني ويژه و خاص وجود دارد مثلا ما در ايران کمربندي به نام اروميه- دختر داريم که اين کمربندي هميشه مس و طلا را در خود جاي داده است که در اين کمربند ذخايرمس پورفيري زيادي داريم. (مس پورفيري به ذخايري از مس گفته مي‌شود که تناژ بالا اما عيار کم دارد.) صدها سال پيش توجه بيشتر اکتشاف‌گران به سوي ذخاير مس‌ رگه‌اي بود (ذخاير با تناژ پايين و عيار بالا) اما در سال‌هاي اخير تکنولوژي آن‌قدر پيشرفت کرده است که مي‌توان ذخاير مس‌ که عيارش زير يک ‌درصد در تن هستند را بتوان در صنعت استفاده کرد.

او افزود: خوشبختانه ما بر روي يک کمربند مس و طلايي قرار داريم که اين کمربند شناخته شده و بزرگترين ذخاير مس آن هم در معادن سرچشمه، سونگون و ميدوک قرار گرفته است.

برنا همچنين افزود:اخيرا به مجموع اين ذخاير مس ذخيره معادن نوچون، مسجد داغي و سرکوه در حال اضافه شدن است. در واقع هر چقدر بيشتر در زمينه توسعه معادن فعاليت داشته باشيم مطمئنا دستاوردهاي مناسبي هم خواهيم داشت.

وضعيت ذخاير سرب و روي ايران
معاون معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني با بيان اينکه افزون بر اينها شش محور سرب و روي هم در کشورمان وجود دارد که مهمترين آن محورها ملاير- اصفهان است، گفت: در اين محور بيش از 120 کانسار و نشانه معدني سرب و روي شناسايي شده‌اند که با وجود اين، سه درصد ذخاير سرب دنيا و هشت درصد ذخاير روي دنيا در کشور ما جاي گرفته است. در حال حاضر ذخاير معدن مهدي‌آباد بزرگترين ذخيره سرب و روي در دنيا محسوب مي‌شود. همچنين در محور ديگر ايران بر روي محور آهن اورال- عمان قرار دارد که به دليل پتانسيل خوب اين محور نسبت به کشورهاي خارجي، سازمان اکتشاف تلاش دارد که وضعيت کشور را در زمينه اکتشاف آهن توسعه دهد. در اين محور ما بيش از 4.5 ميليارد تن ذخاير آهن داريم.

برنا با بيان اينکه يکي ديگر از پتانسيل‌هاي معدني برخورداري از گنبدهاي نمکي جنوب ايران است که در اين قسمت کشور پراکنده شده است، گفت: اين گنبدهاي نمکي در هرمزگان، قشم و بندرعباس قرار دارد که منشا تشکيل اورانيوم است.

او افزود: گنبدهاي نمکي متعددي با ابعاد متفاوت در اين منطقه پراکنده شده‌اند که نمک اغلب اين گنبدها به دليل ناخالصي زياد قابل استفاده در غذا نيست اما اگر اين نمک‌ها به صورت محلول در بيايند و بعد در حوضچه‌هاي مصنوعي نمک آن را مجدداً رسوب دهند، قابل استفاده خواهد شد. در حقيقت از نمک‌هاي موجود در گنبدهاي نمکي منطقه جنوبي کشور در صنايع شيميايي استفاده مي‌شود.

استخراج مواد معدني از آب‌هاي آزاد
معاون اکتشافات معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني با بيان اينکه بهره‌برداري از ذخاير موجود در زير آب‌هاي آزاد در چند سال اخير بسيار مورد توجه خارجي‌ها قرار گرفته است، گفت: ايران به دليل اينکه از موقعيت خوبي به لحاظ دسترسي به آب هاي آزاد براي بهره‌برداري از ذخاير موجود در زير آب‌ها برخوردار است، اين روزها نيازمند مطالعات دقيق و استفاده از تجهيزات و تکنولوژي‌هاي روز دنياست.

برنا درخصوص اين مطالعات براي استخراج مواد معدني در زير درياها گفت: در راستاي بهره‌برداري از ذخاير موجود در درياها سازمان زمين‌شناسي در سال‌هاي گذشته اقداماتي را انجام داده است، به طور مثال در اعماق 200 متري درياي عمان، 900 متري درياي خزر و 100 متري خليج فارس اين بررسي‌ها صورت گرفته است.

معاون معدني سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني افزود: دستاورد اين مطالعات يافتن ذخاير هيدرات‌هاي گازي و نودول‌هاي گازي بوده است که پس از يافتن ذخاير متفاوت در آب‌هاي داخلي و براساس نقشه راه تعيين شده، ورود، مطالعه و اکتشاف در آبهاي آزاد را در برنامه‌هايمان داريم، زيرا در حال حاضر سهم اکتشاف کشورهاي ديگر در آب‌هاي آزاد بيش از ايران است و ما بايد در اين راستا تلاش کنيم تا ميزان اين استخراج را افزايش دهيم، زيرا کف درياها مقادير زيادي مواد معدني وجود دارد.

او با بيان اينکه در دولت يازدهم بخش معدن به خوبي ديده شده است، گفت: در اين سال‌ها بخش نفتي کشور بيشتر مطرح بوده اما به تازگي به نظر مي‌رسد بخش معدن هم مورد توجه قرار گرفته است. به همين دليل بهتر است از اين فضا استفاده کنيم و فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري را از دست ندهيم.

برنا نقش معاونت معدني در استان‌ها را مهم برشمرد و گفت: بهتر است براي اکثر استان‌ها يک نفر به عنوان معاونت معدني در سازمان صنعت هر استاني منصوب شود، چرا که نبود اين جايگاه بخش معدن کشور را تضعيف مي‌کند.

همچنين او در پايان نظارت سازمان نظام مهندسي را اصلي‌ترين عامل جلوگيري از تخلفات معدني ذکر کرد و اظهار کرد: در سال‌هاي گذشته هر کسي مي‌توانست پروانه بهره‌برداري و گواهي اکتشاف معادن بگيرد اما سازمان نظام مهندسي معدن در اين سال‌ها توانسته است از اين روند ممانعت کرده و فضاي فعاليت معدني را قانونمند کند.