زائری: امروزه بجز آگهی‌های بازرگانی تلویزیون، هیچ اثر هنرمندانه‌ای انگیزه‌ها را تقویت نمی‌کند!

حجت‌الاسم و المسلمین محمدرضا زائری پژوهشگر در حوزه دین و فرهنگ و مدیرعامل موسسه فرهنگی سرچشمه در این میزگرد درباره میزان تحقق انتظارات امام و رهبری از حوزه فرهنگ، ابتدا با اشاره به اینکه تفاهم واحدی در معنای فرهنگ، گفت: در هر بخشی از جامعه از خانواده گرفته تا رسانه و فضای عمومی، فرهنگ یك گونه معنا نمی‌شود و منشاء فرهنگی هم در گذر زمان تغییر می‌كند؛ در گذشته، این معلمان بودند كه فرهنگ را معنا می‌کردند و فرهنگ در حوزه آموزش معنا پیدا می‌كرد اما با گذر زمان فرهنگ به حوزه هنر آمد و این ادبیات و سینما بود كه بار فرهنگ جامعه را به دوش داشت و امروز هم كسی كه اهل كتاب و ادبیات است، فردی فرهنگی شناخته می‌شود.

زائری ادامه داد: انقلاب ما اساساً یک انقلاب فرهنگی بود در حالی که می‌توانست یک انقلاب سیاسی، یک کودتای نظامی و یا یک انقلاب اقتصادی باشد. ادبیات دهه 30 ایران یک ادبیات آخوندی و مرجعیت و پیروی است اما منشور روحانیت یک ادبات جوانانه است.

وی افزود: تاریخ انقلاب نشان می‌دهد كه واژگان امام از 15 خرداد 42 تا تا پیروزی انقلاب در 12 بهمن 57 تغییر كرده است؛ شاید كمتر كسی بداند كه امام ملاقات شخصی با محمدرضا شاه داشتند، زمانی که به عنوان نماینده آیت‌الله بروجردی با او دیدار کردند و در ابتدا حتی با عنوان اعلی حضرت از شاه یاد كردند و بعد طی 15 ساله این عنوان به شاه و محمدرضا شاه و در نهایت «آن مردك» بدل می‌شود. اما آنچه در تبیین دیدگاه امام باید دانست، آن است كه امام در ابتدا مواضع فرهنگی داشتند نه سیاسی و در این باره خطاب به شاه گفته بودند كه ما می‌خواهیم تو شاه باشی اما عزت داشته باشی و ملت را نفروشی.

این فعال فرهگی گفت: امام 15 سال خارج از ایران زندگی کرد ولی زمانی که برگشت، با خبرنگار عرب که زبان عربی صحبت نکرد و اصرار داشت به زبان مادری و زبان زادگاهش سخن بگوید. از همین نکته شما می‌توانید دریابید که امام تا چه اندازه به عزت نفس و ریشه‌ها اهمیت می‌داد. امام فرهنگ را هم منبع انقلاب می‌داند و هم معبر صدور آن و همین دیدگاه بود كه سبب شد امام بگویند ما با سینما مخالف نیستیم بلكه با فحشا و فرهنگ غربی مخالفیم و این نشان می‌دهد كه امام در یك دیدگاه روشنفكرانه مخالف فرهنگی بودند كه ظاهر دینی داشته اما فاقد روح دینی است.

زائری همچنین از اینكه به گفته او فرهنگ ایرانی با تنبلی عجیبن شده است، اظهار تاسف کرد و یادآور شد: اگر ما نیز همچون خارجی‌ها انقلاب اسلامی را با اعتقاد مطالعه می‌كردیم چیزهای زیادی از این انقلاب و منشاء آن یعنی امام بدست می‌آوردیم. باید در همین عرصه فرهنگی مطالعه شود كه چرا امام در ابتدای ورودش به قم رفته و فرمودند كه باید به كار طلبگی برسیم اما بعد چه مسائلی در حوزه فرهنگ رخ داد كه امام را به تهران كشاند.

وی افزود: اكنون آثار آنهایی كه دغدغه دینی ندارند، بیشتر دارای روح انقلابی و دینی است. در دیدگاه امام و رهبری، فرهنگ زینت‌المجالس نیست بلكه منبع و قاعده‌ای كه انقلاب در آن شكل می‌گیرد و این موضوعی كه این روزها باید از سوی دست اندركاران عرصه فرهنگی جدی گرفته شود. دستگاه‌های رسمی دولتی در 3 حوزه سیاستگذاری، نظارت و حمایت می‌توانند ایفای نقش کنند. حوزه اول که مختصات آن کاملاً مشخص است. حوزه دوم نظارت است که در هر جامعه هم پذیرفته است اما چیزی که نمی‌توان پذیرفت، دخالت مستقیم دولت در این امور است.

مدیرعامل موسسه فرهنگی سرچشمه با تاکید بر اینکه «نقش فرهنگ این است که انگیزه را تقویت کند نه اندیشه را. خیلی وقت‌ها جزم داریم که سیگار کشیدن بد است اما عزم ترک آن را نداریم» به کنایه گفت: امروزه بجز آگهی‌های بازرگانی تلویزیون، هیچ اثر هنرمندانه‌ای انگیزه‌ها را تقویت نمی‌کند!

در پایان این میزگرد علیرضا قزوه به بیان خاطراتی از حضورش در هند و مواجهه با کسانی که به گفته او پیام انقلاب اسلامی ایران را درک کرده بودند، پرداخت. او در این برنامه شعرخوانی هم کرد.