پیشنهاد رئیس دستگاه اطلاعاتی ترکیه به مقامات ایران/چرا اردوغان حاضر به خرید گاز 490 دلاری ایران شد؟

الحیات نوشت: عمل گرایی و تفکیک بخش‌ها از یکدیگر، احتمالا بهترین توصیف برای روابط کنونی بین ترکیه و ایران است. عمل گرایی موجب شد این دو کشور -تا حدی- بتوانند بخش سیاسی و بخش اقتصادی روابط خود را از یکدیگر جدا کنند. در بخش سیاسی، وزیران امور خارجه ایران و ترکیه در مباحثه ای درباره بحران سوریه که در داووس سوئیس برگزارش شد با یکدیگر اختلاف لفظی پیدا کردند. اما دو روز پس از آن، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در سفری که بخش عمده آن به بررسی همکاری اقتصادی در آینده بعد از لغو بخشی از تحریم های ایران اختصاص داشت راهی تهران شد.

به گزارش سرویس بین الملل تیک Tik.ir،  در این سفر پیش بینی شد مبادلات بازرگانی دو کشور ظرف چند سال با امضای توافق نامه "تجارت ترجیحی" از 13 میلیارد دلار به 30 میلیارد دلار افزایش یابد. این توافق نامه تخفیف های گمرکی متقابل برای داد و ستدهای بازرگانی بین دو کشور ایجاد می کند. در سفر اردوغان به تهران همچنین توافق نامه تشکیل شورای عالی همکاری راهبردی بین دوکشور امضا شد. توافق نامه مشابه ترکیه با کشورهای سوریه و عراق در گذشته، تجربه موفقی نبود.

اختلاف سیاسی بین ایران و ترکیه بر سر سوریه اکنون در اوج خود است. گویاترین مدرک در این باره، تصاویر دوربین های رسانه ها از "نهاد زیبکچی" وزیر اقتصاد ترکیه است که در نشستن پشت میز برای امضای توافق نامه تجاری جدید با همتای ایرانی‌اش تردید داشت. احمد داوداوغلو، وزیر امور خارجه و تانر ییلدز، وزیر انرژی ترکیه، زیبکچی را زیر فشار قرار دادند و او را به طرف میز هل دادند تا این که رجب طیب اردوغان به این ماجرا خاتمه داد و با اشاره دست از وزیر اقتصاد خود خواست توافق نامه را امضا کند.

علت تردید زیبکچی این بود که فقط صفحه نخست توافق نامه تعیین سقف تخفیف های گمرکی که تهیه آن با بحث و جدل همراه بود روی میز امضا گذاشته شده و جداول پیوست ها که به طور مفصل این تخفیف ها و موارد آن را مشخص می کرد، ضمیمه صفحه نخست نشده بود. زیبکچی نگران بود که مسئولان ایرانی در آینده در این جداول دست ببرند و امضای او بر صفحه نخست به عنوان موافقت ترکیه با توافق نامه تلقی شود.

زیبکچی پس از بازگشت به ترکیه تلاش کرد این فضا را تغییر دهد و به خبرنگاران گفت علت تردیدش این بود که ترجمه فارسی این توافق نامه موجود نبود و او برای احترام گذاشتن به طرف ایرانی ترجیح می داد به جای امضای سریع نسخه انگلیسی توافق نامه، اندکی درنگ کند. این توجیه در محافل سیاسی و رسانه ای ترکیه چندان مورد قبول واقع نشد. همچنین در چارچوب فقدان اعتماد بین دو کشور، به محض بازگشت هیئت ترک به آنکارا، اظهار نظرهای پی در پی سیاسی درباره فایده همکاری اقتصادی با ایران به ویژه در بخش واردات گاز طبیعی آغاز شد.

مشخص شد که ترکیه گاز طبیعی را به قیمت 490 دلار به ازای هر متر مکعب از ایران وارد می کند، در حالی که قیمت وارد کردن همین مقدار گاز از روسیه 425 دلار و از آذربایجان فقط 335 دلار است.

وزیر انرژی ترکیه در تایید این اطلاعات در مقابل رسانه های ترکیه تردید به خود راه نداد و گفت: "با برادران ایرانی در این باره صحبت کردیم و از آنها خواستیم قیمت را کاهش دهند و تلاش در این مسیر ادامه دارد".

"سمیح ادز" تحلیلگر سیاسی معتقد است ترکیه از برگه همکاری اقتصادی برای حفظ روابط خوب با ایران استفاده می کند تا اجازه ندهد اختلاف سیاسی گسترده بین این دو کشور به رویارویی منجر شود.

وی افزود: "ترکیه و ایران موفق شدند بخش همکاری اقتصادی را که به نفع هر دو کشور است از بخش سیاسی که به علت بحران سوریه تقریبا به مرحله رویارویی رسیده است جدا کنند. این رویکرد را حزب عدالت و توسعه ابداع نکرد، بلکه از سال 1999میلادی در پیش گرفته شد، زمانی که ترکیه تصمیم گرفت روابط بازرگانی با ایران را تقویت کند.

"قدری گورسال" تحلیلگر سیاسی معتقد است توافق مقدماتی بین تهران و غرب برسر برنامه هسته ای ایران، فرصتی باارزش برای ترکیه است که باید با تسریع امضای توافق نامه های تجاری با ایران از آن بهره برداری کند.

وی می افزاید، در صورتی که این توافق با موفقیت همراه شود، شاهد شکل گیری ایران جدید قدرتمندتر و بانفوذتری در منطقه خواهیم بود و به نفع ترکیه نیست که در آینده با ایران دشمنی بورزد.

گورسال افزود: "گزارش ها درباره همراه شدن هاکان فیدان، رئیس دستگاه اطلاعاتی ترکیه با اردوغان در سفر به تهران و پیشنهاد همکاری وی به ایران برای برقراری آتش بس در سوریه در صورت دستیابی به توافق سیاسی در ژنو، مسئله ای مثبت است، زیرا به درستی از روابط ممتاز هر کشور با طرف های بحران در سوریه استفاده می کند. ایران و ترکیه بهتر است طرفین دعوا در سوریه را به منظور برقراری آتش بس و پذیرفتن راه حلی میانه زیر فشار قرار دهند".

گورسال به اظهارات عبدالله گل رئیس جمهور ترکیه استناد می کند که همزمان با سفر اردوغان به تهران گفت همکاری بین ترکیه و ایران،‌ به نفع سوریه و توقف خشونت در این کشور است.

گورسال همچنین معتقد است سفر اردوغان به تهران،‌ بعد از تردید حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در سفر به آنکارا ضروری بود، چرا که داوداوغلو قبلا پیش بینی کرده بود سفر روحانی به ترکیه در ماه دسامبر گذشته صورت گیرد.