باید و نباید های اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها

روزنامه «ابتکار» در سرمقاله روز شنبه با عنوان « باید و نباید های اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها» نوشت:جلسه رؤسای تخصصی کمیسیون های مجلس با ریاست محترم جمهور با موضوع اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها نشان از عزم و آمادگی دولت برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه دارد.


در ادامه این مطلب آمده است : اگر زمزمه های محافل اقتصادی به واقعیت تبدیل شود و واقعاً دولت تصمیم به چنین امر مهمی داشته باشد لازم است به نکاتی توجه شود؛

1-بی شک یکی از دلائل ناکام بودن فاز اول هدفمندی یارانه ها و فاصله زیاد آنچه اجراء شده با اهداف طرح؛ عدم اجرای فاز دوم می باشد.

بر این اساس اجرای درست فاز دوم می تواند بخشی از ناکامی های فاز اول را جبران نماید.

2- انتظار ازدولت کنونی این است که برنامه هایش را با تدبیر و معطوف به فضای امید آفرین جامعه به پیش ببرد.

در نتیجه باور عموم این است که اگر تصمیمی در این دولت گرفته شده لزوماً معطوف به کار کارشناسی و مطالعات همه جانبه و ناظر به منافع عموم است.

آنچنانکه عملکرد دولت در پرونده هسته ای با همین منطق تاکنون در مسیر منافع ملی ارزیابی می شود .

3-واقعیت اینکه، شرایط کنونی جامعه با شرایط زمان اجرای فاز اول متفاوت است فاز اول هدفمندی در شرایطی اجراء شد که تورم موجود بسیار پایین تر از اکنون و نرخ نقدینگی به مراتب کمتر از نرخ کنونی بود.

شرایط کنونی متأسفانه در نتیجه اجرای ضعیف فاز اول و تشدید تحریم ها غیر قابل مقایسه با آن روزهاست.

نرخ تورم کنونی بالای 35 درصد و نقدینگی جامعه به رکورد غیر قابل باوری رسیده است.

قیمت دارایی مردم شامل منزل،زمین،خودرو به شدت رشد کرده و توان مردم و خانوار ها برای تأمین نیازهای خود کاهش فاحش پیدا نموده است.

تمایل به سرمایه گذاری در بخش تولید بخاطر رشد قیمت ماشین آلات و مواد اولیه کاهش چشمگیر پیدا نموده است.

در آن زمان ظرفیت جامعه برای شوک های ناشی از اجرای فاز اول جوابگو بود ولی در شرایط کنونی چنین ظرفیتی وجود ندارد.

تولید کشور امکان کنترل قیمت را ندارد و در صورت افزایش قیمت مواد اولیه، نیازمند آزاد سازی قیمت محصولات است.

از سوی دیگر فشار تورم موجود ظرفیت جیب مردم برای افزایش بیشتر قیمت ها را از بین برده است.

4- تاثیر یارانه 45 هزارتومان به مرور زمان در زندگی مردم از بین رفته و به نقطه صفر ارزشی رسیده است.

افزایش این عدد به دو برابر، ضمن اینکه جوابگوی تورم نخواهد بود خود دارای تبعات منفی بسیار است.

نکته مهم و مغفول در زمان اجرای فاز اول این بود که حدود 30 درصد گروههای کم درآمد جامعه مهمترین بخش تأمین کننده نیروی کار جامعه و بخش کارگری و کشاورزی را تشکیل می دادند. این نیرو در زمان اجرای فاز اول با تکیه بر در آمد سرانه 45 هزار تومان دست از کار کشید و به خیل بیکاران پنهان اضافه شدند.

اکنون بیم آن می رود که با افزایش یارانه دهک های کم در آمد همچون مرحله اول،شاهد گسترش بیکاری پنهان و تعطیلی کسب و کارهای کوچک باشیم.

این در حالی است که در اقتصاد خود اتکاء، روی کسب و کارهای کوچک حساب باز شده و نباید با افزایش یارانه دهک های پایین، انگیزه تولید کسب و کارهای کوچک کاهش یابد

5- انتظار این بود که با آسیب شناسی راه طی شده روش های دیگری به جای پرداخت نقدی یارانه شناسایی و به مرحله اجراء گذاشته شود.

اجرای فاز دوم هدفمندی با تمرکز بر افزایش نقدی سرانه دهک های پایین و احیاناً حذف دهک های بالا خود می تواند منشاء مشکلات دیگری باشد.

بر این اساس پیشنهاد می شود که اگر سناریوی پیش بینی شده برای اجرای فاز دوم هدفمندی تنها شامل افزایش قیمت بنزین است تاثیر این اقدام بر کلیت اقتصاد شوک آور نیست و زمان اجرایش چندان مهم نیست.

اما اگر سناریوی کنونی شامل دیگر حامل های انرژی از جمله قیمت گازوئیل نیز می شود در آن هنگام توصیه می شود که با حوصله و بردباری بیشتر و مطالعه جوانب و ظرفیت سنجی جامعه چنین اقدامی انجام بپذیرد.

بی شک در این فرض کلیت اقتصاد متأثر می شوند و تبعات بیشماری برای تورم و معیشت مردم و وضعیت تولید خواهد داشت.

باید راههای کم هزینه شناسایی و به اجراء گذاشته شود.

یکی از آن راهها این است که افزایش مورد نظر یکسان نباشد، بلکه در بخش انرژی خانگی حتماً پلکانی و با بخشودگی های مشوق همراه باشد و بخش های کم مصرف جامعه را که عمدتاً از محرومین نیز می باشند از این طریق مورد حمایت قرار داد.

حذف یارانه های دهک های پر در آمد می تواند بخشی از در آمد ها را تأمین نماید ولی افزایش نقدی یارانه دهک های پایین آثار مثبت اجرای فاز دوم را خواهد بلعید.

می توان با بخشودگی های غیر نقدی شامل رایگان کردن هزینه مصارف پایین آب،برق،گاز،و تامین اجتماعی دهک های پایین این امکان را برای اجرای بهتر فاز دوم فراهم آورد.

خلاصه نباید چشم بسته وارد دالان تاریک شد.

اجرای فاز اول عبرت های بی شماری را پیش روی دولتمردان کنونی قرار داده است.

امید و خوشبینی مردم به رویکرد های دولت تدبیر،سرمایه خوبی برای تصمیمات کارشناسی است.

*محمدعلی وکیلی