فرانسه: جان کری با متنی به ژنو آمد که ما هیچ وقت آن را ندیده بودیم

به گزارش سرویس بین الملل سایت خبری تیک Tik.ir، اما چرا فرانسه چنین مسوولیتی را پذیرفته، آن هم زمانی که بسیاری از کارشناسان دیپلماسی در توافق ژنو، مسیری درست را برای تسکین روابط غرب و ایران و امکان حل و فصل مساله‌ی هسته‌ای می‌دیدند؟‌ مساله‌ای که چندسالی است که فضای بین‌المللی را مسموم کرده است.

این رویکرد فرانسه، با انتقادات زیادی در فضای دیپلماتیک آنگلوساکسون (انگلیسی زبان) همراه بود. لوران فابیوس هم اگر این یکشنبه صفحه فیسبوک خود را می‌دید، نظرات غیرصمیمانه کاربران ایرانی را می‌یافت که به فرانسه، انگلیسی یا فارسی او را سرزنش می‌کردند که «خر اسراییلی هاست… .»

۱) چرا فرانسه در مقابل توافق ایستاد؟

پاریس مسوولیت این رویکرد را با بیان این‌که توافق روی میز یک «توافق بد» و یک «معامله فجیع» بود، می‌پذیرد. حتی یک دیپلمات فرانسوی می‌گوید که [توافق‌نامه] به هیچ‌وجه توقف برنامه‌ی هسته‌ای با اهداف نظامی ایران را تضمین نمی‌کرد.

اعتراض فرانسه به طور خاص به این مساله است که توافق موقتی که قرار بود در ژنو به نتیجه برسد و پیش از توافق نهایی به مدت شش ماه معتبر باشد، به ایران امکان می‌داد تا کارهای مربوط به ساخت رآکتور اراک را به پایان برساند. تجهیزاتی که به محض راه‌اندازی به ایران فرصت تولید پلوتونیوم سنگین را خواهد داد.

یک دیپلمات با لحنی قاطع در مورد مذاکرات گفت : «در متن [توافق‌نامه] هیچ چیز که فرصت توقف برنامه هسته‌ای نظامی ایران را فراهم کند، وجود نداشت، اما از فشار تحریم‌های نفس‌گیر ایران کاسته می‌شد.»

«کری با متنی رسید که ما هیچ وقت آن را ندیده بودیم.»

دیپلماسی فرانسوی، جان کری، وزیرامورخارجه آمریکا را متهم می‌کند که مسوول این چرخش ناگهانی ایالات متحده است؛ چرا که او به دنبال این بود که به دلایل شخصی و همچنین به دلیل مسایل سیاست داخلی آمریکا به هر قیمتی به توافق برسند.

یک دیپلمات می‌گوید: «هیچ بحث جدی در گروه شش (پنج عضو دایمی شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان) نبود. جان کری با متنی رسید که ما هیچ وقت آن را ندیده بودیم.» روز جمعه لوران فابیوس بحث‌های مقدماتی که بوی عدم توافق از آن به مشام می‌خورد را با ناامیدی ترک کرد. سی و شش ساعت بعد، کمی بعد از نیمه‌شب شنبه، بحث‌ها بدون توافق تمام شد و قرار شد ۲۰ نوامبر ملاقات‌ها از سر گرفته شود.

به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها انتظار نداشتند که فرانسه تا انتهای این مانع‌تراشی پیش رود. لورا روزن (Laura Rozen)، تحلیل‌گر آمریکایی در وبلاگ خود به اظهارات مدیر سیاسی وزارت امورخارجه فرانسه، ژک اودیبر (Jacques Audibert) اشاره می‌کند که چندماه پیش به گونه‌ای به آمریکا تضمین داده بود که «فرانسه علی‌رغم رویه‌ی سفت و سخت ماه‌های اخیر، با توافق احتمالی مخالفت نخواهد کرد.»

از حالا تا ملاقات بعدی، مباحث دشوار میان غربی‌هاست که جریان دارد، مخصوصا میان فرانسه و آمریکا و در تلاش برای نزدیک کردن مواضع‌شان به یکدیگر.

۲) چرا پاریس سخت می‌گیرد؟

فرانسه، به عنوان تنها کشور از میان شش کشور مذاکره‌کننده با ایران که توافق را مسدود کرد، با یک خطر روبه‌روست:

ـ هم راستا شدن موضع این کشور با موضع اسراییل و نخست وزیر آن بنیامین نتانیاهو که از قبل انتقادهایی را به توافق روی میز در ژنو آغاز کرده بود و آن را «کادویی به ایران» خوانده بود. فرانسوا اولاند چند روز آینده در یک ملاقات رسمی به اسراییل سفر می‌کند.

فابیوس دستورالعمل‌های اولاند را اجرا می‌کرد

لوران فابیوس مدت‌هاست که رویکردی بسیار بسته نسبت به ایران اتخاذ کرده، حتی استفاده از زور برای بازداشتن ایران از رسیدن به سلاح اتمی را هم کنار نگذاشته و در این مورد همان خط دوره‌ی سارکوزی را ادامه داده است. او در ماه سپتامبر، نظر غیر مساعد خود را برای ملاقات اولاند و روحانی ابراز کرده بود. این ملاقات نهایتا در نیویورک انجام شد.

وزیر امور خارجه را فردی نزدیک به اسراییل می‌دانند، نکته‌ای که روز یکشنبه منتقدان او از طرح آن دریغ نکردند، حتی در بعضی موارد با رویکری یهودی‌ستیزانه انتقاد خود را اعلام کردند. (فابیوس از خانواده‌ای یهودی است که به کاتولیسیسم گرویده‌اند.)

پاریس، شخصی بودن موضع وزیر امور خارجه در مسدود کردن مسیر توافق را در روز یک‌شنبه‌ تکذیب کرد. این تصمیم در موافقت کامل با الیزه صورت گرفته بود : «مسوولیت» او [فابیوس] این بود که در ژنو، نقاط ضعف متن [توافق‌نامه] را مجددا به بحث بگذارد.»

اگر این‌طور باشد معنایش این است که دیپلماسی فرانسه به سمت سخت‌تر شدن پیش می‌رود، حتی سخت‌تر از آمریکا که همیشه اعلام کرده هدف‌اش ممانعت ایران از دست‌یابی به سلاح اتمی است. این سیاست را [فرانسه] پیش از این هم در اواخر اوت و اوایل سپتامبر به کار بسته بود. زمانی که در مورد بحران استفاده از سلاح‌های شیمیایی در سوریه، فرانسه، پیش از این‌که دولت اوباما پشت‌ او را خالی کند، از حمله‌های «تنبیهی» علیه رژیم سوری حمایت کرده بود.

این فصل تاریخی آثاری از خود به جا گذاشته و بی‌شک بخشی از عدم انعطاف فرانسوی‌ها را در این دوره از مذاکرات روشن می‌کند: باید طبق میل فرانسوا اولاند عمل کرد؛ چراکه در وضعیتی قرار دارد که می‌خواهد توانایی (ناچیز) خود را در سنگ‌اندازی به رُخ باراک اوباما بکشد.

اعلام استقلال رای فرانسه (یا چیزی که از آن باقی است)

فرانسوا اولاند که در ماه سپتامبر سرزنش می‌شد که نقش یدک‌کش آمریکایی‌ها را بازی می‌کند، امروز با رد هم‌نوایی و در مقابله با دیگر کشورهای غربی مربوطه، به علاوه انگلستان و آلمان، استقلال رای خود را نشان می‌دهد. راهی برای بقا آن هم در دوره ضعف و ناتوانی شدید شخصی و همچنین ملی؟

سوال این‌جاست که بفهمیم آیا این استقلال رای و این سخت‌گیری در مسدود کردن راه اولین فرصت واقعی برای تنش‌زدایی با ایران که کلیدی برای یک «معامله جدید» احتمالی در منطقه است، واقعا عاقلانه است یا خیر.

به هرحال این شیرین‌کاری برای فرانسه نتیجه‌ای که به همراه داشت، قدردانی کسانی بود که مخالف توافق بودند. یعنی اسراییل و یادمان نرود، پادشاهی‌های نفتی خلیج فارس و در راس آن‌ها عربستان سعودی که از یک ایران هسته‌ای پشت درهای‌ خود هراس دارند.