فرمول جدید روسیه برای مذاکرات هسته ای ایران و 1+5

بنیانگذار سازمان انرژی اتمی ایران در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار سیاسی ایرنا افزود: هفته پیش به دعوت روسیه برای شرکت در سمیناری به مسکو رفتم که اتفاقا آقای (سرگئی) ریابکوف نماینده روسیه در گروه 1+5 هم حضور داشت.

اعتماد تصریح کرد: آنچه من از این مذاکرات دریافتم، این بود که روسیه در پی فرمولی است تا از یکسو بتواند روی ایران فشار سیاسی خود را بگذارد و تهران را متقاعد کند که مسکو از منافعش دفاع کرده و از سوی دیگر گروه 1+5 راضی باشد که این کشور زیاد به سمت ایران نرفته است.

وی اظهار داشت: اکنون روسیه در پی بررسی و مذاکره درباره این فرمول است. در واقع، روسیه در پی نوعی روابط و تعامل نسبتا معقول با ایران است تا در آن چارچوب، هر وقت بخواهد به ایران فشار وارد کند و در این، هیچ شکی ندارم.

بنیانگذار سازمان انرژی اتمی ایران در بخش دیگری از این مصاحبه، رویکرد جدید جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی را ستود و گفت: این سیاست منطقی جمهوری اسلامی ایران باید طویل المدت باشد.

اعتماد با بیان این که در حال تجربه فاز جدیدی هستیم که سیاستی «بسیار عالی» اما «سخت و دشوار» است، اضافه کرد: ما در فاز امید هستیم و زمان باید بگذرد تا ما حصل تدبیر را ببینم.

وی همچنین تاکید کرد که تعامل با آمریکا باید فراتر از موضوع هسته ای باشد چرا که اگر این تعامل فراتر رود، موضوع هسته ای حل خواهد شد.

بنیانگذار سازمان انرژی اتمی ایران گفت که باراک اوباما رییس جمهوری ایالات متحده آمریکا باید درهای گفت و گو با ایران را باز کند.

این مطالب بخش هایی از مصاحبه تفصیلی خبرنگار سیاسی ایرنا با دکتر «اکبر اعتماد» است.

دکتر اعتماد متولد 1309 هجری شمسی در همدان و تحصیلکرده سوئیس و فرانسه در رشته برق و انرژی اتمی است که در سال 1344 پس از بازگشت به ایران، توسط رییس وقت سازمان برنامه و بودجه،به عنوان مشاور فنی طرح پژوهش های رآکتور اتمی استخدام شد.

اعتماد، دفتر انرژی اتمی سازمان برنامه و بودجه را در سال 1345 ایجاد کرد و خود به مدیریت آن منصوب شد و تا سال 1346 دراین مسوولیت باقی ماند.

او در سال 1347 به سمت اولین رییس موسسه تحقیقات و برنامه ریزی علمی و آموزشی که بدیل ایرانی مرکز ملی پژوهش های علمی (CNRS) در فرانسه بود، منصوب شد و سرانجام در سال 1353 سازمان انرژی اتمی ایران را بنیان نهاد و ریاست این سازمان را تا سال 1357 بر عهده داشت.

او از مدافعان سرسخت بهره مندی ایران از انرژی هسته ای است و حالا در نهمین دهه عمرش، بهار و پاییز را به گفته خود «به عشق وطن» در تهران بسر می برد و تابستان و زمستان نزد خانواده اش به فرانسه می رود.

دکتر اعتماد اکنون در حال تنظیم و نگارش خاطراتش هست که به گفته وی، این خاطرات حدود دو تا سه جلد کتاب خواهد بود.

او پس از بازگشت از سفر هفته پیش خود به مسکو، پذیرای خبرنگار و عکاس ایرنا در منزل ساده اش در شمال شهر تهران شد که با قالیچه ها و گلیم های ایرانی مفروش و با صنایع دستی کشورمان تزئین شده است.

اعتماد در گفت و گویی یک و نیم ساعته، با حوصله اما شور و حرارتی خاص به سوالات ما پاسخ داد.



مشروح این مصاحبه را می خوانیم:

** سوال:آقای دکتراعتماد! نخستین سوال را با اتخاذ رویکرد جدید دولت جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی به ویژه موضوع هسته ای شروع می کنم و اینکه دولت یازدهم به رغم صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران حاضر به شفاف سازی بیشتر شده است. دیدگاه شما درباره این رویکرد و تاثیرات آن چیست؟

++ اعتماد: دولت جدید با آنچه که تا حالا گفته در تلاش برای باز کردن راههایی است تا مساله هسته ای ایران را که در قالب سیاست خارجی مملکت قرار دارد، حل کند؛ تضییقاتی را که به ایران فشار می آورد، حذف و مشکلات را حل کند تا اقتصاد ایران رشد یابد.از دولت تدبیر و امید جز این نمی شد انتظار داشت و خوشبختانه در این راه قدم برداشته است و من بسیار خوشحالم.



**** ظریف و همکارانش زبان غرب را می فهمند

**سوال: با توجه به این رویکرد دولت دکتر روحانی، پیش بینی شما درباره دور جدید مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با گروه 1+5 با توجه به شناختی که از غربی ها دارید، چیست؟ آیا دولت یازدهم موفق خواهد شد به موضوعی سیاسی که بیش از یک دهه وقت ایران را گرفته است، پایان دهد؟

++ اعتماد: اینکه مسوولیت این مذاکرات به عهده وزارت امور خارجه نهاده شده، خوب است چون دکتر ظریف و همکارانش در این زمینه تجربه دارند و زبان آنها (غرب) را می فهمند؛ البته این مساله نشانگر این هم هست که موضوع هسته ای فقط سیاسی است اما اینکه در این میان، برنامه انرژی هسته ای ما چه خواهد شد، قابل بحث است.



** سوال: آقای دکتر اعتماد! شما بنیانگذار سازمان انرژی اتمی هستید و در خاطراتی که از شما منتشر شده، نقل کرده اید که قدرت های بزرگ در مورد داشتن انرژی اتمی از سوی کشورهایی همچون ایران در آن سالها نیز روی خوش نشان نمی دادند و معتقد بودند امثال ایران که منابع انرژی بسیاری دارند، نیازی به این انرژی ندارند. تفاوت آن مخالفت ها با مخالفت های امروز چیست؟

++ اعتماد: هر تکنولوژی را که بخواهید وارد مملکت خود کنید، هزینه دارد و تکنولوژی هسته ای زمان بر است تا بتوانید از آن بهره ببرد. امروز جمهوری اسلامی ایران در شرایطی که ما آن زمان قرار داشتیم، نیست. ما آن زمان با دنیای غرب مشکل نداشتیم و همه چیز حتی اورانیوم غنی شده را می توانستیم وارد کنیم.

مساله ما آن زمان ساده تر بود و با ما همکاری می کردند. الان مساله بغرنج شده و باید ببینیم چه هزینه و قیمتی را برای داشتن نیروگاه هسته ای و غنی سازی می دهیم.

این قیمت امروز عوض شده، تحریم ها را ملاحظه کنید که چه ضربه ای به اقتصاد مملکت وارد کرده است. اکنون وضعیت متفاوت است هیچ مملکتی به ما جز روسیه نیروگاه نمی دهد و روسیه هم تا جایی که بتواند ما را اذیت می کند.



** سوال: اما خودتان گفته اید که آن زمان مخالفت داشتند اما بعدا از آنها راکتور تحقیقاتی خریدید و حتی در شرکت فرانسوی اورودیف برای غنی سازی اورانیوم سرمایه گذاری کردید. چگونه آنها را راضی به همکاری کردید؟

++ اعتماد: بله، همانطور که گفتم در آن زمان ابتدا مخالفت کردند ولی بعدا دیدند که ما سریع به سمت داشتن و انعقاد قرارداد برای ساخت نیروگاه های هسته ای رفتیم، دو نیروگاه از آلمان و دو نیروگاه از فرانسه. وقتی به سمت نیروگاه هسته ای رفتیم در عمل دیدند که ما به سمت فعالیت های صلح آمیز می رویم.



**سوال: پس چرا با برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران مخالفت می کنند در حالی که تهران به سمت داشتن نیروگاه های هسته ای در حال حرکت است؟

++ اعتماد: آنچه پس از انقلاب، بهانه به دست آنان داد که ایران را تهدید کنند، حرکت کشورمان به سمت چرخه سوخت هسته ای بود که البته نمی گویم حق با آنهاست. آنها می گفتند چرا از غنی سازی به سمت داشتن انرژی هسته ای رفته اید؟



**** مخالفت غرب با برنامه هسته ای ایران فنی نیست بلکه سیاسی است

** سوال: چرخه سوخت هسته ای دقیقا جزو بخش هایی است که اگر امروز برنامه ریزی کنید، پس از سالهای طولانی به آن دست می یابید و مسوولان جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل بی اعتمادی به غرب به این سمت حرکت کردند. بنابراین از نظر فنی نیز این مخالفت چندان پایه و اساسی ندارد. آیا چنین نیست؟

++ اعتماد: من هم قبول دارم، نمی توان به سمت داشتن نیروگاه رفت و بعد برای سوخت آن فکر کرد. مثلا اینکه با کمک روسیه نیروگاه بسازیم و برای تامین سوخت آن همیشه دربند و اسیر این کشور باشیم؛ من هم قبول دارم که چنین امری معقول و منطقی نیست.ممکن است پنج سال دیگر، این کشور بگوید سوخت نمی دهم ، آن وقت چه باید کرد؟

یکی از شانس هایی که ایران دارد، این است که خودش پی ساخت نیروگاههای کوچک برود. مثلا نیروگاه 360 مگاواتی دارخوین را که طراحی شده و چند نیروگاه با همین ظرفیت بسازد و سوخت آن را هم خودش تهیه کند.

غرب با داشتن انرژی هسته ای مخالفتی ندارد. آنها با نظام جمهوری اسلامی ایران مخالفت دارند. انرژی هسته ای را بهانه کرده اند تا این نظام را بیازارند. آنها می دانند که نمی توانند دستی در برنامه هسته ای ایران داشته باشند لذا با آن نیز مخالفند. من معتقدم این مخالفت فنی نیست و سیاسی است و اگر انرژی هسته ای نبود، دلیل دیگری برای مخالفت می یافتند.



** سوال: آنها بارها اذعان کرده اند که تلاش هایشان در بیش از سه دهه برای تغییر نظام جمهوری اسلامی ایران ناکام مانده و حاضر به مذاکره با جمهوری اسلامی ایران شده اند. پس چرا هنوز به مخالفت ها و سنگ اندازی های خود ادامه می دهند؟

++ اعتماد: اینها اصولا با نظام جمهوری اسلامی ایران مخالفند ولی اینکه نمی توانند آن را تغییر دهند، داستان دیگری است. مسلم است که خیلی خوششان نمی آید ایران یک قدرت بزرگ منطقه ای باشد، نظر بدهد و تاثیر گذار باشد.

ایران پس از انقلاب، خودش را از غرب مستقل کرده است و غربی ها هم از این موضوع خوششان نمی آید و از جنبه ایدئولوژیک ایران؛ البته دلیلی هم ندارد که آنها از ما خوششان بیاید. چرا باید آنها از ما راضی و خشنود باشند؟



**** موضوعات هسته ای و سیاست خارجی یک شبه حل نمی شود

** سوال: با توجه به این مخالفت اصولی و ریشه ای، آیا فکر می کنید با اتخاذ رویکرد جدید در عرصه سیاست خارجی بتوانیم در تعامل با آنها موفق شویم؟

++ اعتماد: کمی بله.

**سوال: چرا کمی؟

++اعتماد: چون آنها آمادگی ندارند و دولت ایران هم آمادگی لازم را ندارد. گفتن این موضوعات در حرف آسان است ولی در عمل بسیار سخت و مشکل است. چون پس از 35 سال که به غرب بد گفته ایم و آنها را کنار گذاشته ایم و مرده باد گفته ایم، نمی توان یکدفعه این رابطه را ترمیم کرد؛ مخصوصا که دولت دکتر روحانی نیز در داخل حمایت 100 درصدی نخواهد داشت که بتواند هر کاری را به ویژه در رابطه با آمریکا انجام دهد.

بنابراین نه در سیاست خارجی و نه در موضوع هسته ای، موضوع یکباره و یک شبه حل نمی شود مگر اینکه وا بدهید تا آنها را راضی کنید.



** سوال: دولت ایران طرح جدیدی را پیشنهاد کرده که در آنها گام های طرفین برای اعتمادسازی باید متقابل باشد. دو طرف باید اعتماد یکدیگر را جلب کنند چون ملت ایران نیز به غرب به ویژه آمریکا بدبین است؟

++اعتماد: این صحیح است. اما آنها هستند که یقه ایران را چسبیده اند و چند سال است به دنبال اعتمادسازی هستند. ما درباره چه باید اعتمادسازی کنیم؟ زمان آقای خاتمی، ایران دو سال غنی سازی را تعلیق کرد. کجا آنها به ما اعتماد کردند؟ آنها در اصل به نظام جمهوری اسلامی ایران اعتمادی ندارند و موضوع هسته ای بهانه ای بیش نیست چون این نظام به نفع آنها نیست؛ و جمهوری اسلامی ایران هم از قدرتمندی و صف کشی های آنان خوشش نمی آید. اوضاع سوریه، فلسطین و بسیاری کشورهای منطقه را ببینید.



**** وا بدهیم یکی دو تحریم جزئی را برمی دارند

** سوال: تاریخ نشان داده است، نه این ملت همانند مردم کشورهای منطقه هستند و نه سیاستمداران و دولتمردانش شبیه دولتمردان این کشورها. هم دولت ها و هم ملت ایران همواره بر حفظ استقلال و سربلندی خود تاکید داشته است. آیا نظر شما این است که غرب به رغم تغییر رویکرد دیپلماسی ایران همچنان دست از مخالفت های خود برنخواهد داشت؟ کما اینکه با روی کار آمدن دولت دکتر روحانی آنها از این امر استقبال کردند.

++اعتماد: احسنت. نه ملت ایران شبیه سایر ملت ها هستند و نه دولتمردانش. اما در موضوع هسته ای، ما در نقطه ای قرار داریم که آنها اول می گویند که شما غنی سازی را محدود کنید و به پروتکل الحاقی بپیوندید. اگر هر چه آنها بگویند و ما انجام دهیم، حرفی برای گفتن نداریم؛ یا به طور مثال می گویند اجازه دهید از پایگاه های نظامی شما بازدید کنیم. خب چرا آژانس بین المللی انرژی اتمی باید از پایگاه های نظامی ما بازدید کند؟ مگر مملکتی پایگاه نظامی اش را در اختیار دیگران قرار می دهد؟ اگر از ابتدا وا بدهیم، به هیچ چیزی نمی رسیم و آنها نیز سرانجام یکی دو تحریم جزئی را فقط برمی دارند.

جمهوری اسلامی ایران باید درباره برنامه هسته ای خود برنامه ریزی کلی داشته باشد تا معلوم باشد که تا چه حد و تا کجا قرار است در این برنامه پیش برود.هر چیزی قیمتی دارد، ما که عاشق غنی سازی نیستیم و غنی سازی مذهب ما نیست. غنی سازی در شرایطی مفهومی دارد و در شرایطی دیگر، مفهوم ندارد و اینطور نیست که اگر غنی سازی انجام نشود، تمام حیثیت ملی از بین برود.



** سوال: منظورتان این است که در شرایطی ما باید به سمت غنی سازی پیش می رفتیم تا به این فناوری دست یابیم که رفتیم و حالا باید در مورد ادامه آن بحث و مذاکره کنیم؟

++اعتماد: من بسیار خوشحالم که ایران به فناوری غنی سازی دست یافته است ولی اکنون مسوولان، دولتمردان و برنامه ریزان کشور باید بررسی کنند که آیا نیاز به این میزان غنی سازی داریم؟



** سوال: شما از سویی می گویید نباید در مقابل غرب وا بدهیم، چون امتیاز چندانی نخواهند داد و از سوی دیگر می گویید حالا که به غنی سازی دست یافته ایم، اگر آن را ادامه ندهیم به معنای آن نیست که حیثیت ملی ما از بین رفته باشد. این یک تناقض نیست؟

++اعتماد: من با این مساله مخالفم که در مقابل خارجی ها به گونه ای رفتار کنیم که حیثیت ملی ما لکه دار شود و ملت ایران احساس کند که به آنها زور گفته اند. لذا معتقدم دولتمردان ایران و بخش های مختلف، خودشان باید با یکدیگر در این باره بحث کنند.

قدرتمندانه و با حفظ حیثیت ملی مان باید مذاکره کنیم نه اینکه چون طرف مقابل خواستار محدودسازی برنامه هسته ای ما هست، آن را انجام دهیم.



****تسلیم خواسته غرب نشویم/ بهای آنچه را می خواهیم باید سبک سنگین کنیم

** سوال: دولت یازدهم نیز اعلام کرده که همین سیاست را در پیش گرفته و به دنبال بازی بُرد - بُرد است. آیا منظورتان این سیاست است؟

++ اعتماد: ما نباید در مذاکرات صرفا به خواسته های آنها تن دهیم بلکه باید منطقی پیش رویم همچنانکه نباید فکر کنیم چون غنی سازی حق مسلم ماست، پس برای ادامه آن تن به هر کاری بدهیم.

من می گویم نه تسلیم خواسته های آنها شویم و نه می توانیم ملت را فدای این کنیم که گفته ایم غنی سازی حق مسلم ماست.غنی سازی بر اساس معاهده ان.پی.تی حق مسلم هر کشور عضو این معاهده است اما عزت و شرافت ملی ما نباید لکه دار شود و خودمان باید در مورد میزان و نیاز مان به غنی سازی تعیین تکلیف کنیم و بعد در مذاکرات اعلام کنیم.



*** در فاز امید هستیم/ زمان باید بگذرد تا ماحصل تدبیر را ببینیم

** سوال: در هشت سال گذشته، مذاکره کنندگان وقت هسته ای ایران در برابر خواسته های غرب مقاومت کردند و آنها نیز پی در پی قطعنامه صادر کردند. نظرتان درباره آن رویکرد چیست؟

++اعتماد: در آن هشت سال نمی خواستند با غربی ها کنار بیایند. منظور من این است هم بهایی را که برای آنچه می خواهیم داشته باشیم، سبک و سنگین کنیم و هم چشم بسته و دربست هرچه طرف مقابل گفت، نپذیریم.

در هشت سال گذشته، ادبیات درستی در مذاکرات و دیپلماسی به کار گرفته نشد. وقتی با کشوری می خواهید صحبت کنید، نمی شود که با سیلی زدن با او سخن بگویید.

دیگر آن که، دولتمردان قبلی، تحریم ها را کاغذ پاره ای بیش نمی دانستند و می گفتند که در اقتصاد تاثیر ندارد، حال آن که دروغ گفتند و تحریم ها تاثیر خودش را داشت اما از نظر فنی کار خوبی انجام شد که غنی سازی 20 درصد را برای راکتور تهران به دست آوردند.

اینکه بگوییم غربی ها نمی توانند کاری بکنند، درست نیست. ما در دنیایی زندگی می کنیم که کشورهای دیگری هم وجود دارند. شما با همسایه تان که نمی توانید مدام در جنگ و دعوا باشید بلکه باید با او بسازید ولی این سازش باید با حفظ آبرو توام باشد.

دکتر روحانی برای آن که درهمه عرصه های سیاست خارجی موفق باشد، باید ملت ایران این احساس را داشته باشد که مورد احترام سایر ملت ها است. ما در حال تجربه فاز جدیدی از سیاست خارجی هستیم و ملت ما باید این احساس را داشته باشد که محترم است و حقوقش را به رسمیت می شناسند و با دیگران می تواند مذاکره کند.

این سیاست بسیار عالی اما سخت و دشوار است. دولت تدبیر و امید، خوب شروع کرده است اما هنوز در فاز امید هستیم و زمان باید بگذرد تا ماحصل تدبیرش را ببینم.



** سوال: نظر شما درباره برخی مخالفت ها در داخل و خارج ایران نسبت به روند جدید مذاکرات با گروه 1+5 چیست؟

++ اعتماد: فکر می کنم تندروهای داخلی که شناخته شده هستند و همه هم می دانند و همواره با یکدیگر همخوانی نداشته اند و آثار آن را در سال های گذشته نیز دیدیم و در هر کشور دیگری هم ممکن است این مساله باشد چون جنگ قدرت همواره وجود دارد؛ البته یکی از ظواهر قدرت، این است که عده ای به دیگران بتازند که نوعی حالت فشار سیاسی است. حال اینکه جمهوری اسلامی ایران با دولت جدیدش چه سیاست و رویکردی در این باره می خواهد داشته باشد، من نمی دانم.

اکنون مسایلی نظیر سوریه، لبنان، فلسطین و حتی عراق مطرح است که باید در این زمینه ها کار کرد. متاسفم در برهه ای که مسایل مهم اقتصادی و منطقه ای و بین المللی داریم، گرفتار موضوعی چون هسته ای هستیم و این موضوع تبدیل به مساله شده است.باید این مساله را به گونه ای حل می کردیم که امروز اینقدر بزرگ نمی شد البته اکنون نیز باید آن را حل کرد.



** سوال: دولت یازدهم عزم خود را برای حل و فصل موضوع هسته ای در مدت زمان کمی جزم کرده است. آیا به حل آن خوشبین هستید؟

++ اعتماد: خیلی کم.



** سوال: چرا؟

++ اعتماد: چون شانس موفقیت را 100 درصد نمی دانم و غربی ها تمام تحریم ها را برنمی دارند.



** سوال: اما ملت ایران هم به غرب به ویژه آمریکایی ها بدبین است. آیا آنها نیز برای موفقیت این مذاکرات نباید اعتمادسازی کنند؟

++ اعتماد: امیدوارم اینکه می گویم آنها کنار نمی آیند، واقعا اشتباه باشد و معلوم شود که من اشتباه محاسبه کرده ام ولی اگر بخواهید واقع بین باشیم، آنها در سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی و محافل دیگر بین المللی صاحب قدرتند و حرف من این است که باید رفتارهای خود را در همه زمینه ها محاسبه کنیم که تا چه اندازه می خواهیم بها و قیمت بپردازیم. من از کسب توانایی هایی فنی در حوزه هسته ای خشنود و خرسندم اما می گویم قیمت آن را تعیین نکرده ایم.



**** فرمول جدید روسیه برای مذاکرات هسته ای

** سوال: این تحلیل وجود دارد که برخی کشورها از اینکه طی سالهای متمادی ما با آمریکا رابطه نداشته و مستقیم بر سر بسیاری مسایل با آنها مذاکره ای نداشته ایم، سود برده اند و حالا اینها کارشکنی خواهند کرد چرا که منافع آنها در اختلاف و تنش هر چه بیشتر میان ایران و آمریکاست. نظرتان چیست؟ آیا اینها به پیشبرد مذاکرات ایران و 1+5 کمک خواهند کرد؟

++ اعتماد: اگر کسی فکر کند که سیاست یعنی اینکه کشور دیگری بیاید و فکر کند چه چیزهایی برای ایران خوب است و چه نیازهایی دارد، اشتباه محض است. هر کشوری به دنبال منفعت خودش هست تا به چه نحوی از مسایل بهره جویی کند.

من هفته پیش به دعوت روسیه برای شرکت در یک سمینار به مسکو رفتم. دعوت غیر رسمی بود. اتفاقا آقای (سرگئی) ریابکوف نماینده روسیه در گروه 1+5 هم حضور داشت.

آنچه من از این مذاکرات دریافتم این بود که روسیه در پی فرمولی است که هم بتواند روی ایران فشار سیاسی خود را بگذارد و تهران را متقاعد کند که روسیه از منافعش دفاع کرده و هم گروه 1+5 راضی باشد که مسکو زیاد طرف ایران نرفته است.الان پی بررسی و مذاکره درباره این فرمول هستند.

در واقع، روسیه در پی یک نوع روابط و تعامل نسبتا معقول با ایران است که در آن چارچوب، هر وقت بخواهد به ایران زور بگوید و در این، هیچ شکی ندارم.



*** برای ساخت نیروگاه های جدید باید به سمت اروپا رفت

**سوال: روسیه، همسایه و شریک تجاری، اقتصادی و سیاسی ایران است و در زمانی که غربی ها حاضر به انعقاد قرارداد برای ساخت نیروگاه های هسته ای با ایران نبودند، آنها حاضر به انعقاد این قرارداد شدند.

++ اعتماد: قراردادی که 18 سال پیش با روسها بسته شد، قرارداد بسیار بدی بود. من متن این قرارداد را به روسی دیده ام و به نظرم باید این قرارداد بازبینی شود که واقعا چرا سالها طول کشید؟

قرارداد، قاعده دارد و اگر در آن تاریخ تعیین شود و نیروگاه در موعد مقرر به کار نیفتاد، کمپانی سازنده باید جریمه کلان بدهد. حال چطور این قرارداد جریمه نداشته و سالها در تکمیل نیروگاه بوشهر تعلل شد؟



**سوال: پس ایران برای ساخت نیروگاه های جدید هسته ای چه باید انجام دهد؟ اگر به جای رییس فعلی سازمان انرژی اتمی یا سایر تصمیم گیرندگان در موضوع هسته ای بودید، با روسها قرارداد نمی بستید؟

++ اعتماد: مطلقا این کار را انجام نمی دادم. من در رژیم قبل وقتی که مسوول سازمان انرژی اتمی بودم، دو کشور را در زمینه هسته ای از مغزم بیرون گذاشتم. یکی آمریکا و دیگری روسیه. چون معتقدم شما با کشور خیلی مقتدر نمی توانید کار بکنید.آمریکا پدر چند کشور را درآورده است.وسط ساخت یک نیروگاه ، پروژه را متوقف کرده، آیا آن کشور زورش به آمریکا می رسد؟

شما فکر کنید، ایران که آن زمان آنقدر رابطه خوبی با آمریکا داشت، دنبال برنامه هسته ای برود و آمریکا در آن دخالتی نداشته باشد.آن زمان با آلمان و فرانسه که اتفاقا تکنولوژی خوبی هم داشتند، قرارداد بستیم. روسها اکنون فکر می کنند برای ایران منحصر به فرد شده اند و من به عنوان یک ایرانی می گویم حاضرم برق کمتری مصرف کنم ولی زیر بار روسیه نمی روم.

معتقدم با ادامه رویکرد جدید دولت و تعامل با دنیا باید به سمت انعقاد قرارداد برای ساخت نیروگاههای هسته ای با کشورهایی چون آلمان و فرانسه رفت.



**** مشکلات سیاسی با اروپا را باید مدیریت کرد

**سوال: اما در همان زمان فرانسوی ها اثبات کردند که قابل اعتماد نیستند چرا که با قرارداد منعقد شده با آنها 40 درصد سهام شرکت سوفی دیف که زیر مجموعه اورودیف است و در واقع، 10 درصد اورودیف، متعلق به ما بود ولی ما را از سهم خود محروم کردند. حتی یک میلیارد دلار هم به فرانسوی ها وام دادیم. سهام و وام ما چه شد؟

++ اعتماد: آن وام را با منفعتش در زمان فرانسوا میتران پس دادند ولی میتران حرفی زد که آن بد بود.او گفت، درست است که ایران در اورودیف شریک است ولی دولت فرانسه اجازه صدور اورانیوم غنی شده را به ایران نمی دهد.یعنی چشمت کور. اینجا شریک هستی ولی از اورانیوم غنی شده نمی توانی استفاده کنی. چرا؟ چون در ایران انقلاب شده بود و آنها با ما مشکل سیاسی داشتند.

ولی اگر الان مشکلات سیاسی خود را با این کشورها برطرف کنیم، چرا نتوانیم با آنها قرارداد ببندیم؟

در مورد سهام ایران در اورودیف نیز باید بگویم که این کارخانه مستهلک شده و فرانسه نیز در پی انحلال آن است لیکن منافع سرمایه گذاری ما در این شرکت را پرداخت نکرده اند که باید از آنها این را بخواهیم.



**سوال:منظورتان این است که در میز مذاکره این موضوع از سوی ایران مطرح شود؟

++ اعتماد: بله به نظر من، این بهترین گزینه است و مذاکره کنندگان ایرانی باید این مساله را در مذاکرات مطرح کنند که به ساخت نیروگاههای جدید با فرانسه و آلمان علاقه دارند. چون به نظر من، فرانسوی ها و آلمانی ها بهتر از روسها هستند. گرچه از نظر سیاسی با روسها مشکل نداریم بلکه با اروپایی ها مشکل داریم ولی می توان این مشکلات را مدیریت کرد چون برای آنها منفعت اقتصادی مهمتر است.



**** باید روح تازه ای در روابط بین المللی دمیده شود

** سوال: آقای دکتر اعتماد! پس از 34 سال قطع رابطه میان ایران و آمریکا، وزیران امور خارجه دو کشور نیم ساعت در حاشیه نشست ایران و 1+5 در نیویورک، مذاکراتی دو جانبه داشتند، روسای جمهوری دو کشور نیز با یکدیگر تلفنی صحبت کردند و در حاشیه نشست ژنو نیز معاونان وزرای خارجه دو کشور دیداری دو جانبه داشتند. ارزیابی شما از این رخدادها چیست؟

++ اعتماد: شما نمی توانید از رابطه با آمریکا سخن بگویید در حالی که مدام از «مرگ بر آمریکا» سخن می گویید و پرچمش را می سوزانید. اگر ژست مخالفت با آمریکا می گیرید،ثمره اش نیز همین است.

نمی گویم ما نیازمند آمریکا هستیم اما باید بپذیریم که آنها دنیا را در دست و قدرت دارند و تحریم هایی که شورای امنیت علیه ما تصویب کرد به خواست آنها بود. پس آنها می توانند به ما آسیب برسانند و برای اینکه به ما آسیب نرسد باید یک نوع تعامل معقولی با آنها داشته باشیم.

نمی شود هر روز مرگ بر آمریکا بگوییم و بعد از آن کشور بخواهیم منافع ما را نیز به خطر نیندازد و تامین کند.

باید روح تازه ای در روابط بین المللی دمیده شود تا آمریکایی ها ببینند شور و هیجانات دوران انقلاب تمام شده و حالا می شود با ایران تعامل برقرار کرد و دولت دکتر روحانی می تواند این کار را انجام دهد.



** سوال: شما از سویی به حل موضوع هسته ای خوشبین نیستید ولی از سوی دیگر امیدوارید که تعامل میان ایران و آمریکا از موضوع هسته ای فراتر برود؟

++ اعتماد:بله حتما این تعامل فراتر خواهد رفت. چون اگر این تعامل فراتر نرود موضوع هسته ای حل نخواهد شد.

نباید به دور موضوعات، هاله ای از قداست بپیچیم بلکه باید بر اساس شرایط و منافع ملی خود عمل کنیم. می شود با دولت آمریکا کنارآمد به شرط آنکه جمهوری اسلامی ایران سیاست منطقی طویل المدت را در پیش بگیرد واطمینان دهد که در پی روابط و تعامل درست و حسابی با دنیا است.

اگر این مساله حل شود، قطعا موضوع هسته ای نیز حل خواهد شد چون مساله هسته ای زاییده این موضوع است.



**** اوباما درهای گفت و گو با ایران را باز کند

** سوال: فکر نمی کنید سیاست منطقی طویل المدتی را که توصیه می کنید با توجه به این که پیش بینی می کنید، آمریکایی ها در ابتدا فقط چند تحریم جزئی را برخواهند داشت، در داخل تحت فشار قرار گیرد و عمر این سیاست چندان هم طویل المدت نباشد؟ آیا غربی ها بویژه آمریکایی نیز نباید این فرصت را مغتنم بشمارند؟

++ اعتماد: بله آنها نیز باید فرصت کنونی در ایران را مغتنم بشمارند اما سیاست بر اساس منفعت طلبی و منفعت جویی است. اگر عقلانیت در سیاست حاکم بود، وضعیت دنیا به شکل کنونی نبود. این واقعیت را نیز باید بپذیرید که دمکرات ها در آمریکا همواره بیش از جمهوریخواهان تحت تاثیر لابی اسرائیل بوده اند. این مسایل، موضوعاتی نیست که در عرض یکی دو سال حل شود ما باید برخوردمان را با مسایل تغییر دهیم تا راهها کم کم باز شود و مهم این است که ایران این رویکرد جدید را سالها ادامه دهد نه اینکه هشت سال دیگر تغییر کند.

در عین حال به آقای اوباما نیز که دو سال به پایان ریاست جمهوری اش مانده، توصیه می کنم که از موقعیتی که در ایران وجود دارد و با دولت جدید ایران که رویکرد تازه ای هم دارد، درهای گفت و گوها را باز کند. نمی تواند همه مسایل را حل کند اما اگر در گفت وگو را باز کند، مساله روشن می شود که گرفتاری کجاست. چرا که باز شدن درهای گفت و گو روی سیاست و نیز انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا تاثیر گذار است.

اگر درست عمل کنیم باید تصویری به دنیا ارائه دهیم که آمریکایی ها تصور کنند می توانند با ایران تعامل سیاسی موثر داشته باشند و حتی بر ملت آمریکا نیز تاثیر گذار باشیم. باید بر افکار عمومی جهان و آمریکا و حتی دولت و رییس جمهوری آینده آمریکا تاثیر گذاشت. لیکن این امر، در دو طرف هم نرمش می خواهد و هم بینش.



** سوال: با توجه به اینکه گفتید هر دو طرف باید نرمش و بینش داشته باشند؛ بنابراین در مذاکرات پیش رو نیز آمریکایی ها باید نرمش نشان دهند. آیا چنین نیست؟

++ اعتماد: به نظر من این نرمش، طبقه به طبقه پیش خواهد رفت.



** سوال: منظورتان گام به گام است؟

++ اعتماد: نه. گام به گام در یک طبقه یا موضوع رخ می دهد اما در رویکرد طبقه به طبقه، تنها موضوع هسته ای مطرح نیست بلکه روابط سیاسی و اقتصادی نیز مطرح است. بدست آمدن ثمره این رویکرد، طولانی است و باید شرایط تازه اقتصادی و سیاسی را ایجاد کرد و دولت ایران هم باید راههای تعامل با آنها را بیابد. می توان برخی مسایل را بطور غیر رسمی حل کرد.



**سوال: یعنی شما معتقدید در مدت زمانی فراتر از دوره اوباما، ایران و آمریکا می توانند مسایل را حل کنند؟

++ اعتماد: بله خوشبین هستم و به نظرم دولت اوباما باید این زمینه را فراهم کند. چرا که اگر موضوع تعامل با ایران و خاورمیانه درافکار عمومی آمریکا مطرح شود، حتی بر روی انتخابات ریاست جمهوری این کشور نیز تاثیر گذار است.



**** ماهیت وجودی من از خاک ایران است

**سوال: آقای دکتر! در پایان این مصاحبه چند سوال شخصی دارم. پرسشی در افکار عمومی درباره شما مطرح است که چطور فردی که در رژیم گذشته در زمره مقامات ارشد آن رژیم بوده و بنیانگذار سازمان انرژی اتمی در ایران، براحتی به ایران رفت و آمد دارد؟ یا بهتر بگویم چه مساله ای موجب شده که شما در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز مورد احترام و تکریم قرار داشته باشید؟

++ اعتماد: در دنیا دو موضوع را نمی توان تغییر داد یکی مادر و دیگری وطن و سرزمین را. من به وطنم علاقه و ایمان دارم و ماهیت وجودی من از این خاک و سرزمین است و البته ممکن است برخی مسایل را هم نپسندم.

خوشبختانه پس از انقلاب، کسانی که در مصدر امور قرار گرفتند به این نکته پی بردند کسانی هم در آن دوره بودند که صلاحیت داشتند، صادق و درست بودند و به مملکت خدمت می کردند و من بسیار خوشحالم که این احترام را برای من قائلند.

در آن زمان سه بار از من خواستند وزیر بشوم اما نشدم چون سیستم کار دولت در آن زمان را قبول نداشتم اما به کارهای علمی بسیار علاقه داشته ام و به مملکت خدمت کرده ام. از ساخت راکتور تهران تا تاسیس دانشگاه بوعلی سینا در همدان و سازمان انرژی اتمی.



**سوال: آیا در رفت و آمدها به ایران، مورد مشورت قرار گرفته و مشاوره داده اید؟

++ اعتماد: بزرگانی مشورت هایی خواسته اند و من هم مشورت داده ام اما وارد مسایل فنی نمی شوم.



** آقای دکتر اعتماد! از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید و با صبوری و حوصله به سوالاتمان پاسخ دادید، سپاسگزارم.

++ اعتماد: من نیز بسیار ممنونم از اینکه زحمت کشیدید تا این مصاحبه را انجام دهید.