در بررسی علل و عوامل پیروزی آن حضرت نکات زیادی از جمله ویژگی های
آن حضرت منصور بالرعب و قیام بالسیف بود که از خصوصیات حضرت رسول‌الله (ص)
بوده است.
می دانیم که هر پیامبری، ویژگیها و معجزه‌ای مخصوص به خود
داشت که عامل پیروزی و برتری او بر مردم دیگر و حکومت زمانش بوده است که
خواه عامل برتری منطق و برهان، حجت و دلیل یا قدرت ظاهری و باطنی. و این
عوامل تماما در وجود امام زمان(ع) متمرکز است.
زیرا آن حضرت، آخرین حجت
خدا و ذخیره الهی و بقیه‌الله است و خداوند او را طبق مصلحت خود ذخیره
کرده است برای اصلاح مردم و اداره زمان و جهان، آنهم برای قرون و اعصاریکه
علوم و فنون در حد اعلای پیشرفت و تکامل خود قرار گرفته است اگر هر پیامبری
برتری در آخرین جنبه پیشرفت عصرش داشت و نمی‌باید در آن شکست بخورد و
معجزه‌اش معمولاً در راستای علم و فنی بود که در آن عصر به حد کمال رسیده
بود، معجزه و کرامت امام زمان(ع) قهرا باید در حد اعلا و برتر از علوم و
فنون زمانش باشد، زیرا اگرچه او پیامبر نیست و دین جدیدی نمی‌آورد، ولی چون
پیاده‌کننده هدفهای همه پیامبران از آدم تا خاتم است و کاری که توسط آنان
در حد کمال و جهانی، انجام نگرفته او به تنهائی باید انجام دهد و از پس همه
مشکلات برآید و توحید و عدالت را در سراسر زمین گسترش دهد.
به یملاءالله الارض قسطا و عدلا بعد ما ملئت ظلما و جورا
چنانکه
بحث شد این ماموریت عظیم الهی با این گستردگی آنهم در عصر و زمانی که
مشکلات بمراتب بیشتر و جنگ‌افزار نظامی و وسائل غلبه در دست دشمنان، زیادتر
و متنوعتر و قدرت طاغوتها و مخالفان دین فوق‌العاده است و نیاز به کرامت
معجزه برای اثبات حقانیت آخرین حجت خداوند بیشتر است، پس طبیعی است که باید
چنین حجتی از طرف خدا مجهز به عوامل پیروزی بیشتر و کرامتی زیادتر باشد و
پیاده‌کننده اهداف انبیاء باید ویژگی های آنان را داشته باشد تا هیچ کس
نتواند در میدان علمی و فنی و... برتر و بالاتر از او باشد.
اکنون که‌این نکته روشن شد، باید دید که این ثمرات چیست و آن ویژگی ها کدام است؟
می‌دانیم
که مقصود از این میراث، مال و ثروت و ماترک انبیاء نیست، بلکه نوعی از
مواریث است که بسیار ارزنده‌تر از اینها است و آن خصوصیاتی است که هر نبیی
بخاطر مقام ویژه‌اش در پیشگاه خداوند آن را دریافت کرده است و گوئی مدال
افتخار هر نبی و رسول و ویژگی خاصی است که آن نبی را از پیامبران دیگر و
مردم عصرش ممتاز و مشخص می‌ساخت.
همانگونه که پیامبر اسلام آخرین
پیامبر وارث همه خصوصیات انبیاء بزرگ الهی پیشین بوده است میراثی که به
پیامبر خاتم رسیده و از او به اوصیاء او منتقل شده است تمام آنها و حتی
برخی از آنها که ضرورت بروز و ظهورش پیش نیامده همگی برای امام زمان ذخیره
شده است.
نقش این میراث آن است که از یکسو حقانیت و اولویت حضرت مهدی
را اثبات کند و از دیگر سو، عامل تفوق و پیروزی و غلبه بر تمامی قدرتهای
زمانش می‌باشد.
این مواریث ویژگیها بر دو دسته است:
قسمتی از مواریث، ظاهری است که نشان هر پیامبر بوده و همواره به عنوان علامت تفوق او بشمار می‌رفت و قسمتی از ویژگیها معنوی بوده.
اما میراث در زمینه قسمت اول:
1- امام باقر(ع) می‌فرماید:
اذا ظهرالقائم (ع) ظهر برایة رسول‌الله (ص) و خاتم سلیمان و حجر موسی و عصاه(1)
هنگامیکه حضرت قائم (امام زمان) ظهور می‌کند پرچم مخصوص رسول‌الله و انگشتر سلیمان و سنگ معجزه و عصای موسی (ع) با او است.
"محمدبن
همام" از عبدالله بن عطا نقل می‌کند که گفت به امام باقر(ع) عرض کردم،
شیعیان شما در عراق زیادند و سوگند بخدا همانند تو در بیت (پیامبر) کسی
نیست پس چرا قیام نمی‌کنی؟
امام(ع) فرمود:
ما انا بصاحبکم قلت فمن صاحبنا؟ فقال‌انظروا من غیب عن‌الناس ولادته..."(2)
امام باقر(ع) فرمود من آن صاحب زمان موعود شما نیستم گفتم پس صاحب ما کیست؟
فرمود بنگرید آن کس را که ولادتش از مردم مخفی مانده است.
امالی
صدوق (ره) طی روایت مفصلی از ابوخالد کابلی از امام چهارم نقل می‌کند
هنگام ظهور آن حضرت جبرئیل طرف راست و میکائیل طرف چپ و اسرافیل در جلوی او
حرکت می‌کند و با اوست پرچم رسول خدا:
"قد نشرها لایهوی بها الی قوم الا اهلکهم‌الله عزوجل"(3)
و این پرچم را باز می‌کند و به سوی هیچ قومی بحرکت درنمی‌آورد مگر آنکه هلاک می‌شوند و بر آنها پیروز می‌شود.
امام چهارم (ع) از امام حسین (ع) و او از حضرت علی (ع) نقل می‌کند که:
"فی‌القائم
سنة فی سبعة انبیاء سنة من آدم و سنة من نوح و سنة من ابراهیم و سنة من
موسى و سنة من عیسى و سنة من ایوب سنة من ایوب و سنة من محمد (ص) و اما من
آدم و نوح فطول العمر و اما من ابراهیم فخفاء‌الولادة و اعتزال الناس فاما
من موسی فالخوف والغیبة و اما من عیسی فاختلاف‌الناس فیه و اما من ایوب
فالفرج بعدالبلوی و اما من محمد (ص) فالخروج بالسیف."(4)
در امام
زمان(ع) شش خصلت و هفت صفت از انبیاء بزرگ الهی وجود دارد. سنتی از آدم،
نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و محمد (ص) و سنت و خصلت او از آدم و نوح، طول
عمر و از ابراهیم مخفی‌بودن ولادتش و دوری‌گزیدن از مردم و عصرش و از موسی
ترس از قبطیان و غیبت از مردم و از عیسی اختلاف مردم (وجود) در آن و از
ایوب فرج و گشایش بعد از گرفتاری و آزمایش بزرگ و اما سنت او از حضرت محمد
(ص) قیام با شمشیر است.
در غیبت نعمانی آمده است که:
ان القائم من ولد علی (ع) و له غیبة کغیبة یوسف و رجعة کرجعة عیسی بن مریم(5) (منتخب‌الاثر ص 300).
در کمال‌الدین آمده است:
اما
سنة من یوسف فالستر، یجعل‌الله بینه و بین‌الخلق حجابا یرونه ولایعرفونه و
اما سنة من محمد (ص) فیهتدی بهده و یسیر بسیرته(6) (منتخب‌الاثر ص 301).
حمادبن عیسی از عبدالله بن ابی یعفور از جعفربن محمد (ص)(7) نقل می‌کند که:
ما من معجزة من معجزات‌الانبیاء والاوصیاء الا یظهرالله تبارک و تعالی مثلها علی ید قائمنا لاتمام الحجه علی‌الاعداء(8)
هیچ معجزه از معجزات انبیاء و اوصیاء نیست مگر آنکه خداوند مثل آن را بر دست قائم آل محمد ظاهر می‌سازد تا حجت بر دشمنان تمام گردد.
در باره سنة عیسی (ع) از غیبت شیخ طوسی روایتی است که:
فاما سنة من عیسی فیقال مات ولم یمت(9) (منتخب‌الاثر ص 301).
و نیز آمده است که:
اما سنة من عیسی فی خوفه و مراقبة‌الیهود و قولهم مات ولم یمت ولم یقتل(10)
و
سنتش از یوسف در جمال و سخاوتش است (منتخب‌الاثر ص 301) از (اثبات‌الوصیه)
علت تشبیه به یوسف علاوه بر کمالات دیگر جمال و سخاوتش است.
امام صادق
(ع) طی روایت مفصلی درباره ویژگیهای پیراهن حضرت یوسف که از پارچه‌های
بهشتی است و جبرئیل برای حضرت ابراهیم آورد، می‌فرماید... کل نبی ورث علما
او غیره فقد انتهی الی آل محمد (ص) و سپس فرمود:
"امام زمان با پیراهن رسول خدا در جنگ احد و عمامه "سحاب" و ذره و شمشیر پیامبر و ذوالفقار، ظهور و قیام می‌کند.
عصای
موسی مال حضرت آدم بود، که پیش از شعیب پیامبر بوده و او به حضرت موسی داد
و اکنون نیز در ماست که به قائم ما منتقل می‌شود و آن چنانست که آن عصا به
هر چه امر بشود انجام می‌دهد بروی هر چه افکنده شود می‌بلعد.(11)
در
باره ویژگیهای پرچم رسول خدا از امام صادق (ع) روایتی است که می فرماید
این پرچم را جبرئیل در جنگ بدر نازل کرد و پیامبر آن را باز کرد و همان
عامل پیروزی بود.
سپس آن را بست و به علی (ع) داد در نزد علی بود تا روز
جنگ جمل آن را گشود و خداوند پیروزی نصیب او کرد و آن پرچم پیچیده شده و
نزد ماست و کسی حق بازکردن آن را ندارد مگر قائم ما وقتیکه حضرت قائم قیام
کند در آن هنگام گشوده می‌شود (غیبت نعمانی باب 19 حدیث 2)
در روایت قبلی خواندیم که‌این پرچم به هر طرف حرکت کند پیروز است و دشمن در آن قسمت هلاک می‌شود.
ویژگیهای
انگشتر سلیمان نیز آنست که در روایات ما آمده است که هر وقت آن را
می‌پوشید خداوند پرندگان و باد و طوفان و فرشتگان را مسخر او می‌ساخت در
اینجا به نوعی سلطه بر عوامل طبیعت اشاره است که از قرآن می‌فهمیم که بدان
وسیله حضرت سلیمان زبان پرندگان و حیوانات را می‌فهمید و...
خاصیت حجر موسی و عصایش
1- اینکه قرآن می‌فرماید:
و اذا استسقی موسی لقومه فقلنااضرب بعصاک‌الحجر فانفجرت منه‌اثنتی عشرة عینا قد علم کل اناس مشربهم (بقره/60)
و نیز می‌فرماید:
"و اوحینا الی موسی ان الق عصاک فاذا هی تلقف ما یافکون" (اعراف 117).
امام صادق (ع) فرمود:
"عصای موسی از چوب مخصوص "آس" از نهالهای بهشتی بود که جبرئیل آن را برای موسی هنگامیکه می‌خواست به سوی مدین برود آورد
"اتاه جبرئیل لما توجه تلقاء مدین" (غیبت نعمانی باب 13 ص حدیث 27)
امام باقر(ع) فرمود:
وقتیکه
حضرت قیام کند با او "حجر" موسی بن عمران است و این سنگ مخصوص به‌اندازه
بار شتری است و در هیچ منزلی با آن نزول نمی‌کند مگر آنکه گیاهان و
چشمه‌سارها از آنجا می‌رویند و جاری می‌شود. (غیبت نعمانی باب 13 حدیث 27).
در باره پیراهن مخصوص حضرت یوسف امام صادق (ع) به یعقوب بن شعیب فرمود:
نمی‌خواهی
پیراهن حضرت قائم را نشانت دهم؟ گفت چرا امام صندوقی را خواست و آن را باز
کرد و پیراهنی از نوع کرباس بیرون آورد و بارش کرد در گوشه آستین چپش خونی
بود.
سپس فرمود:
این پیراهن پیامبر اسلام است در روزی که دندان
مبارکش در جنگ احد شکسته شد و با این پیراهن حضرت مهدی(ع) قیام می‌کند...
سپس امام آن را پیچید و برداشت (غیبت نعمانی باب 13 حدیث 42).
امام صادق (ع) طی روایتی دیگر به مفضل بن عمر فرمود:
می دانی که پیراهن یوسف چه بود؟
همان پیراهنی که وقتی که از مصر برای پدرش فرستاد حضرت یعقوب بینائی چشم خویش را بازیافت عرض کرد نه.
امام فرمود:
وقتی
که بنا شد حضرت ابراهیم را در آتش نمرودی بیافکنند جبرئیل آن پیراهن را
آورد و حضرت ابراهیم آن را پوشید پیراهنی بود که نه گرما و نه سرما در آن
اثر نمی‌کرد سپس آن حضرت این پیراهن که در حرزی گذاشت تا به حضرت اسحاق و
سپس به حضرت یعقوب رسید و آن را به حضرت یوسف داد ... و این پیراهن
(بمیراث، به پیامبر اسلام می‌رسد) و سپس به حضرت قائم (ع) می‌رسد و با همان
پیراهن امام زمان(ع) قیام می‌کند...
از بررسی مجموع این احادیث به دست
می‌آید که قیام حضرت مهدی (ع) علاوه بر اینکه یک قیام مقدس الهی و اصیل
است، ظهور و قیام او با تمام ویژگیها و معجزات خاص انبیاء بزرگ الهی همراه
می‌باشد.
پی‌نوشت:
1 . کتاب غیبت نعمانی باب 13 حدیث 28 و اکمال‌الدین و منتخب ص 221 شبیه آن.
2 . بحار ج 51 ص 138.
3 . منتخب‌الاثر ص 312 از امالی صدوق.
4 . کمال‌الدین بنقل از منتخب ص 300.
5 . حضرت قائم از اولاد علی (ع) و غیبتی همانند غیبت حضرت عیسی و بازگشتی چون عیسی‌بن مریم دارد.
6
. اما سنت او از حضرت یوسف آنست که خداوند حجاب و پرده‌ای بین او و مردم
قرار می‌دهد که او را می‌بینند ولی نمی‌شناسند و اما سنتش از حضرت محمد (ص)
آنست که همانند او هدایت می‌کند و سیره و خط‌مشی او را دنبال می‌کند.
7 . بنقل از منتخب‌الاثر ص 303 از کشف‌الحق.
8
. سنت عیسی در آن حضرت آن است مردم می‌پندارند او مرده است و حال آنکه
زنده است و نمرده. به علاوه به ترس حضرت عیسی و از یهودیان و مراقبت از
آنان و خیانت و توطئه، تشبیه شده است.
9 . سنت عیسی در آن حضرت آن است
مردم می‌پندارند او مرده است و حال آنکه زنده است و نمرده. به علاوه به ترس
حضرت عیسی و از یهودیان و مراقبت از آنان و خیانت و توطئه، تشبیه شده است.
10. غیبت نعمانی باب 13 حدیث 42 و باب 19 حدیث 2 کتاب کمال‌الدین للصدوق ج 2 ص 58 حدیث 27.
11. وقر بعیر به کتاب‌المهدی من‌المهد الی‌الظهور مراجعه شود