سوئيت ها و منازل اجاره اي غير رسمي پديده اي جديد در همدان

با آغاز فصل گردشگری و ورود اولین میهمان‌ها به شهر کم‌کم پدیده میهمان پذیرهای خصوصی نیز خودنمایی می‌کند به نحوی که هیچ کدام از ورودی‌های شهر از وجود افرادی که با تکه مقوایی در دست فریاد می‌زنند « سوئیت ، منزل ، ویلا » خالی نمی ماند.
در واقع این خانه‌ها و اماکن خصوصی یکی از گونه‌های اقامتگاه‌های غیر رسمی هستند که به‌عنوان یکی از خدمات اقامتی غیر رسمی مطرح شده‌اند در این‌گونه مراکز اقامتی غیررسمی افراد ساکن در مقاصد گردشگری که در نزدیکی جاذبه اصلی ، خانه‌های شخصی دارند ، منزل خود را برای اقامت به گردشگران در قبال دریافت مبلغی به‌عنوان وجه اجاره برای مدتی که توافق می‌شود واگذار می‌کنند.
این شیوه از ارائه خدمات اقامتی که نشان از بخش اقتصاد غیر رسمی در حوزه گردشگری دارد به نوبه خود دارای پیامدهایی است که این پیامدها بر وجهه استنباطی از مقصد گردشگری تأثیر فراوانی دارد/.
آنچه در وهله نخست در رابطه با منازل شخصی مطرح بوده، جنبه غیررسمی آن است. در واقع منازل شخصی، مکان‌هایی هستند که نظارت دستگاه‌ها و سازمان‌های مسؤول در زمینه گردشگری روی آن‌ها وجود ندارد و به تبع آن قوانین موجود و همچنین ارزیابی‌های لازم برای ارائه مناسب خدمات اقامتی به گردشگران قابل تسری به این منازل نیستند.
علاوه بر این ارائه خدمات اقامتی نیازمند یکسری امکانات و تجهیزات بر مبنای درجه‌بندی‌های مختلف است که تناسب هزینه و اقامت را از یک‌سو و همچنین ضریب آسایش و راحتی گردشگران را از دیگر سو فراهم کند.
این در حالی است که منازل شخصی که به ارائه خدمات اقامتی به گردشگران می‌پردازند نه‌تنها در شمول هیچ‌یک از موارد ذکر شده قرار نمی‌گیرند بلکه فاقد هرگونه تضمین در جهت رفاه ، آسایش و امنیت گردشگران هستند.
ضمن اینکه امکانات و خدماتی که منازل شخصی در مقایسه با دیگر اقامتگاه‌های اصلی ارائه می‌دهند کیفیت و کمیت نازل‌تری دارد و این خود نارضایتی گردشگران را سبب می‌شود که این امر با توجه به سردسیر بودن همدان و تغییر مداوم آب و هوا در نوروز و سودجویی بسیاری از مالکان این اقامتگاههای خصوصی سبب شده است آنها از استیصال مسافران در این ایام بهره برده و اقامتگاه‌های خود را با کمترین امکانات به بیشترین بها اجاره دهند.
همچنین با شکل‌گیری و روند افزایشی آسیب‌های اجتماعی، ناامنی، بسترسازی در زمینه فساد و بسیاری از پیامدهای دیگر را برای این روند غیررسمی از ارائه خدمات اقامتی بیان کرد.
در سال‌های اخیر با وجود یکی از معضلات عمده روز که همان افزایش قیمت اجاره و هزینه همین اماکن است روال مثبت صنعت گردشگری در کشور و شهر ما شاهد تولد و بروز برخی معضلات ناخواسته‌ای شده که گاه می‌تواند به دور از چشم دستگاه‌های اجرایی، انتظامی و مدیریتی به بستر مناسبی برای برخی ناهنجاری‌ها و رخدادهای نه چندان دلچسب مبدل گشته و دورنمای نامناسبی را از شهر و دیار ما در چشم دیگر هموطنان ترسیم نماید.
این فقط بخشی از آسیب‌هایی است که بخش غیر رسمی گردشگری به این صنعت سود آور در همدان وارد می‌سازد ، البته باید به این نکته هم توجه نمود که مهمترین دلیل استقبال مسافران از این نوع اقامتگاه‌ها علیرغم کیفیت پایین امکانات و خطرات مترتب برآنها بالا بودن قیمت خدمات هتل‌ها و مهمانپذیرها و در عین حال کمی تعداد آنها در شهر همدان است.
در واقع این دو عامل سبب می‌شود که مسافران نوروزی به ناچار تن به اقامت در اماکنی بدهند که نه در شأن میهمان نوازی همدانی‌ هاست نه در شأن میهمانانی که به این کهن شهر تاریخی وارد میشوند.
در شهر همدان 7 هتل و10 مهمان پذیر وجود دارد که متاسفانه تعداد آنها به حدی نیست که جوابگوی نیاز گردشگران و مسافران باشد و همین امر هم سبب شده که قیمت آنها بالا باشد و از آنجایی که مسافران فقط بدنبال جایی هستند که شبها را در آن استراحت کنند زیاد به حال آنها فرق نمی کند که در یک اتاق ساده باشند و یا در یک هتل مجلل با هزینه های بالا/ لذا ترجیح می دهند یا در پارک ها چادر بزنند و یا در اینگونه خانه های غیر رسمی و یاسوئیت ها شب ها را سپری کنند و البته چون اینگونه مکان ها سخت گیری هتل ها و مسافرخانه ها را ندارند همین امر هم می تواند راحتی آنها را موجب شود.
در مورد اینکه چرا هتل ها و مسافرخانه ها زیاد گسترش نیافته اند نیز شاید بتوان گفت که در همدان فقط گردشگران در ایام تابستان و نوروز به این استان سفر می کنند و در بقیه ایام سال به علت سرمای زیاد مورد استقبال قرار نمی گیرد و همین امر موجب شده تا مجموعه هتل داری و مسافرخانه ها هم رشد زیادی نداشته باشد.
در نگاه اول شاید برای بسیاری این عمل فقط در حکم خانه‌های اجاره‌ای چند شبه‌ای است که صاحبان آن در ازای دریافت مبلغی منزل خود را در اختیار مسافران قرار می‌دهند که به زعم برخی چندان هم بد نیست ؛ چراکه با این گرانی هتل‌ها و مسافرخانه‌ها این اماکن به مراتب ارزانتر و کمی مناسبتر از چادر و پارک‌ها تعبیر می‌گردد.
اما نکته در اینجاست در حالی که با این همه قوانین و نظارت‌های مراجع انتظامی و گردشگری هر از چند گاهی شاهد بروز برخی رخدادهای ناگوار یا غیر قانونی و غیر اخلاقی در برخی از همین مراکز رسمی ( هتل‌ها، مسافرخانه‌ها و...) هستیم ، چگونه می‌توان اطمینان داشت یا امیدوار بود در این خانه‌های ناشناس و بعضاً واقع شده در حاشیه شهر محیط سالم و ایمنی برای مسافران گذری تدارک دیده شده باشد.
گرچه به حق در تلاش‌های شبانه‌روزی عوامل انتظامی و مجریان قضایی وسایر دستگاهها هیچ شکی نیست اما زمانی که در ایام تعطیل و تابستان در مقایسه کمبود نیروی انسانی ناظر و بازرس با حجم گسترده‌ای از مسافر و وفور این اقامتگاه‌های ناشناس و پراکنده مواجه می‌شویم دیگر نمی‌توان مطمئن بود صنعت گردشگری شهر ما در سلامت کامل قرار داشته یا متأثر از برخی ناهنجاری‌ها نباشد.
یکی از شهروندان همدانی می‌گوید : منزلش را از شبی 20 تا 50 هزار تومان فقط به خانواده‌ ای مسافر اجاره داده است و این یکی از منابع درآمد او در فصول بیکاری است و در این شب‌ها خانواده خود را به منزل برادرش می‌فرستد.
حجت 17 ساله هم می‌گوید : در قبال هر مسافر که به در خانه اجاره ای ببرم 4 تا 5 هزار تومان می‌گیرم .
وی می‌افزاید : گاهی مأمورها آمار خانه‌ها را دارند و سرکشی می‌کنند اما به واقع چه کسی می‌داند اینجا خانه اجاره‌ای است یا نه، یا کسانی که در آن هستند صاحبخانه هستند یا مسافر؟/

رضا یکی دیگر از افرادی که سوئیت اجاره می‌دهد می‌گوید : 3 خانه دارم که در اصل آنها را هم خودم اجاره کرده‌ام و به مسافران اجاره می‌دهم .
وی با اشاره به برخی شایعاتی که در مورد این خانه ها وجود دارد می گوید : گاهی ما هم چیزهایی می‌شنویم بد و خوب آن یا راست و دروغش را خدا می‌داند کسی که خانه اجاره می‌کند باید خودش بفهمد خوب است یا بد؛ وگرنه همه که بد نیستند این نیز یک راه درآمد است.
رضا می‌گوید : از سر ناچاری است که خانه اجاره می‌دهم شغلی ندارم که با آن امرار معاش کنم در عین حال هر کسی را هم به خانه‌ام نمی‌برم بیشتر سعی می‌کنم آدم‌های موَجه و خانواده‌ها را قبول کنم.
با این تفاسیر با همه تمهیداتی که تا قبل از شروع تعطیلات نوروز و متعاقب آن فصل تابستان در قالب کمپ‌های مشخص در پارک‌ها و مدارسی که به عنوان مهمانپذیر مشخص می‌شود که آن نیز در جای خویش در خور تقدیر است ولیکن جا دارد تا با نگاهی تازه و عاقلانه‌تر به این سرپناه‌‌های نه چندان قانونی و نامطمئن گذری انداخته و علاج هر واقعه را قبل از وقوع بکنیم.
گرچه شاید در یک نگاه منصفانه وجود برخی از همین اماکن نیز خالی از حسن نبوده و علاوه بر منفعت مالی برای مالکان به نوعی تسهیل گر و کمک‌حال مجموعه مسافرخانه‌داری و مهمانپذیری نیز تلقی گردیده و همین تا حدودی باعث افزایش مسافران شهر ما شده و نباید همیشه نیز با دید منفی بدان نگریسته شود.
اما به هر حال واقعیت‌های ملموس و پنهان هر شهر روایت‌های خاص خویش را نیز دارد که نباید از آن غافل بود.
البته در این میان جالب است بدانیم که مسئول و نماینده جامعه مهمانپذیرداران همدان از وجود و گسترش پدیدهایی چون سوئیت و منازل غیر رسمی در شهر همدان بسیار ناخرسند است.
آقای نصیری‌ مطلق می گوید : در سالهایی که کل جمعیت ایران نزدیک 20 میلیون نفر بود/ شهر همدان 30 واحد مهمانپذیر داشت که بعدها به علت نداشتن توجیه اقتصادی/20 مورد از آنها از رده خارج شد و تغییر کاربری دادند/در حال حاضر که جمعیت ایران افزون بر 75 میلیون نفر است، شهر همدان تنها 10 مهمانپذیر دارد که 2 واحد آن در طرح میراث فرهنگی قرار گرفته و یک واحد دیگر نیز به علت نداشتن توجیه اقتصادی تقاضای تغییر کاربری داده است و این 7 مهمانپذیر باقی مانده هم‌ علی‌رغم فصلی بودن حضور مسافران در استان/ تنها در تعطیلات نوروزی و تابستان با استقبال کم مشغول فعالند.
وی می افزاید : با توجه به اینکه در تعطیلات نوروز و تابستان اداره آموزش و پرورش مدارس را برای اسکان مسافران فرهنگی و غیر فرهنگی آماده می‌سازد و تمامی هزینه‌های مدارس از قبیل آب ، برق ، گاز و همچنین محل اسکان توسط دولت تامین هزینه می‌شود، این مکانها نسبت به مهمانپذیرها با قیمت پایین‌تری در اختیار مسافران قرار می‌گیرد و در نتیجه شاهد هستیم که در این ایام نیز مهمانپذیرهای همدان خالی از مسافر است/ بر همین اساس از دستگاه‌های مربوط تقاضا می‌شود به منظور اینکه صنف مهمانپذیرهای استان بتواند هزینه‌های سالیانه خود را تأمین کنند، از اسکان افراد غیر فرهنگی توسط آموزش و پرورش خودداری کنند.
مسئول و نماینده جامعه مهمانپذیرداران همدان معتقد است : پذیرش غیر مجاز مسافران باعث آشفتگی در زمینه اسکان مسافران شده است و با نزدیک شدن به آغاز تعطیلات نوروزی و تابستان شاهد فعالیت افرادی هستیم که در ورودی شهر، مسافران را به خانه‌هایی با عنوان منزل و سوئیت راهنمایی می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که مسافران وارد شهر شوند و برای اسکان خود به مهمانپذیر‌ها یا هتلها مراجعه کنند.
آقای نصیری‌ مطلق می گوید : اسکان مسافران به صورت غیر مجاز و بدون اطلاع اداره اماکن در این خانه‌ها علاوه بر اینکه موجب می‌شود آمار و اطلاعات دقیقی از اسکان مسافران در اختیار سازمانهای مسئول قرار نگیرد به نوعی باعث ایجاد آشفتگی در زمینه اسکان مسافران هم می‌شود.
وی معتقد است با توجه به اینکه امکان پذیرش افراد بدون مدارک شناسایی معتبر در مکانهای فاقد مجوز وجود دارد ، لازم است نظارت جدی توسط مسئولان مربوط بر این مکانها صورت گیرد و دستگاه‌هایی مانند اداره‌کل میراث فرهنگی/ نیروی انتظامی و اداره اماکن تمهیداتی برای ساماندهی این واحدها بیاندیشند.
اگر چه پیش از این معاون عمرانی استاندار با علم به اینکه این منازل شرایط مناسب را ندارند و گاهی مشکلاتی برای مسافران و شهروندان ایجاد می‌کنند بر لزوم برخورد جدی با پدیده منازل و سوئیت استیجاری بدون مجوز در ورودیهای شهر همدان تأکید کرده بود اما تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.
خسرو سامری از نیروی انتظامی و میراث فرهنگی خواسته بود در حدود وظایف و اختیارات با افرادی که به اجاره منزل بدون مجوز اقدام می کنند برخورد شود.
صوفی سرپرست معاونت فرهنگی - اجتماعی شهرداری همدان هم با بیان اینکه اسکان مسافران باید تنها از طریق نمایندگان مستقر در ستاداسکان انجام شود می گوید : اسکان مسافران در منازل غیر رسمی غیر قانونی است .
البته جدای از مسئله سوئیت ها و منازل اجاره ای باید به باغ رستوران ها و سوئیت های تفریحی هم اشاره کردکه خود معضل جدی دیگری در شهر تاریخی – تفریحی همدان است و گهگاهی با وقوع برخی مسائل اخلاقی در این مکانها خبرسازمی شود/
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری همدان هم پیش از این در این باره گفته بود: مدیران باغ رستوران‌ها و سوئیت‌های تفریحی موظف به گرفتن مجوز برای ادامه فعالیت هستند.
آقای گلستانی با بیان اینکه هم اکنون 48 سوئیت اقامتی در سطح شهرستان همدان فعالند می گوید : این سوئیت‌ها که با هدف جلب مسافران و گردشگران فعالیت می‌کنند مکلف به دریافت مجوزند.
وی هشدار داده دادگستری همدان با افراد خاطی که بدون مجوزهای لازم اقدام به فعال کردن سوئیت‌های اقامتی کرده یا صاحبان باغها که به صورت غیر قانونی اقدام به تغییر کاربری و تشکیل باغ رستوران کنند برخورد می‌کند.
در پایان با تمام این اوصاف و مثل همیشه با توجه به کمبود امکانات در همدان ظاهراً چاره‌ای جز پذیرفتن اقامتگاههای غیر رسمی با تمامی معضلاتشان نیست چرا که به هر ترتیب مسافری که بعد از طی مسیر طولانی وارد همدان شده است نیاز به مسکن دارد لذا چاره‌ای جز مدیریت این فضاها و اماکن باقی نمی‌ماند.
اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌تواند با تمهید برنامه‌ای نظارتی و با استفاده از اهرم‌های تشویقی و تنبیهی به گونه ای برنامه‌ریزی نماید که بیشترین تعداد این اقامتگاه‌های غیر رسمی را تحت نظارت درآورده و متقاعد نماید که حداقل استانداردهای لازم برای پذیرش گردشگر را رعایت نمایند.